Talha uğurluel
Önden gelenler*
İLİM VE MÜCADELE DEVLETİ SELÇUKLULAR
ANADOLU’NUN ZARAFET TİMSALLERİ*
Selçuklu başveziri sahip ata

Selçukku başveziri Hoca Sahip Ata Tam beş Selçuklu sultanına 20 yıl boyunca başvezirlik yapmış Başvezirlik dışındaki vazifeleri ile birlikte düşünürsek 1245-1285 yıllarında 40 sene devlete hizmet etmiş bir kişi. Dönemi Tarih okuyan hiç kimsenin yaşamak istemeyeceği bir dönem, Moğolların Anadolu’yu istila ettikleri, Anadolu Selçuklularının düşmanın elinde oyuncak haline geldiği bir dönem.

Bu* insanı büyük yapan Anadolu Selçuklularına uzun yıllar adilane bağlı kalması değil, sıkıntının had safhaya çıktığı günlerde, herkesin ümidini kaybettiği demlerde gelecek adına ümitlerini kaybetmeyerek farklı çıkış yolları araması olmuştur. İnsan yetiştirmenin önemiyle insana yapılan yatırımın gelecek yatırımı olduğunu düşünerek çevresini, çağ aşan eğitim kurumları ile donatmıştır

Anadoluyu Moğolların işgal ettiği her tarafı ateşlerin sardığı, mal ve can derdine düşüldüğü bir dönemde Sahip Ata gibi adanmış, insanlar fedakârlığın en büyüklerini göstermişlerdir.ortada devlet ve devlete ait paranın bulunmadığı günlerde tüm mallarını yine Anadolu’nun mirasına yatırmışlar, ilim ve irfan yuvaları açmaya devam etmişlerdir
.*
Sahip Ata, sadakatle ülkesine hizmet ederken, şahsi malıyla* her yeri mamur eylemiş,sıkıntıların geçeceğini, yetişmiş nesillerle hakimiyetin sağlanabileceğini görmüştür.Anadolu Selçukluları olarak yıkılsada kısa bir süre sonra ikinci Anadolu beylikleri döneminde ortaya konan muhteşem eserler eğitilmiş neslin neler yapabileceğini göstermektedir.*

Karaman’dan Tire’ye, Beyşehir’den Selçuk’a kadar nice başkent,beyliklerin ilim ve irfanıyla süslüdür. bu müthiş birikim Osmanoğulları’nın ismi altında bir araya gelecek ve tarihin eşine az rastladığı bir cihan devletine kapı açılacaktır.

Talha uğurluel
Önden gelenler*
İLİM VE MÜCADELE DEVLETİ SELÇUKLULAR
ANADOLU’NUN ZARAFET TİMSALLERİ*

Selçuk Bey ve selçuklulara kadar Anadoluya niceleri gelmişlerdir. Hititlerden Trak lara Perslerden İskender’e, Romalılara ve Haçlılara kadar. Kimi yarımadayı kan gölüne çevirmiş, kimi arkasında hapishaneler ve işkence merkezleri bırakmış, Ama hiçbiri sınıf, ırk, renk ayırımı gözetmeksizin insanlığı kucaklayan eğitim kurumları, imaretler, kervansaraylar camiler* mescitlerle süslememiştir.

Anadolu’ya sonradan gelen selçuklular Anadolu’nun gerçek sahipleridir bu topraklara en güzel yatırımı onlar yapmış, bu topraklar ile özdeşleşerek ‘Anadolu insanı’ adını onlar almıştır. Bugün Anadolu’nun dört bir yanında gözümüze çarpan bu muhteşem eserler de her gelen giden misafirine bunu anlatmaya devam etmektedirler.

Selçuklular gelmiş, işin çilesini çekmiş, yapılması gerekeni yapmıştı.arkadan gelecekler huzur içinde gelebilirlerdi. izleyecekleri yollarda güvenlikleri sağlanmıştı.Bizansın hüküm sürdüğü ortamlar şimdi Türk-İslam birlikleri tarafından denetleniyordu.Ermeni çeteleri Hıristiyan Gürcü birlikleri kalmamıştı Haçlılar buralara ulaşamamış, Batıniler sinsi faaliyetlerini
gerçekleştirememişlerdi.*

Karmatiler ve Şiilerin oyunları tesir etmez olmuştu. Çevrede güven ve sükûn hakimdi. Kimse yol kesemiyor, haraç alamıyordu. kervansaraylar inşa edilmişti. Ticaret güvenlik demekti. vakıf kervansaraylarında masraf yapmadan kalınabiliyordu. Yolcular, tüccarlar, gezginler hizmetlerden istifade edebiliyorlardı. Yol güzergâhlarına şifahaneler inşa edilmişti. Artık arkadan gelenlerin* sığınacakları bir adresleri vardı.*


ihtisas sahibi doktorlar öğrencileri ile staj görüyor şifahanelerde şifa dağıtıyorlardı. Sadece* kervansaraylar değil, özel misafirler için hankâhlar da kurulmuştu. Eğer ilmi bir seviyenin üzerinde iseniz hankâhlarda ağırlanır hizmetiniz görülür, ilminizden istifade edilirdi hankâhlarda insanlar toplanır ilim halkalarında gezici derviş ve alimlerden ilim devşirmeye çalışırlardı.*

Artık Mevlânâ’lar gelebilirdi; çünkü hankâhlar da inşa edilmiş misafirlerini beklemeye başlamışlardı. Dört bir yan medreselerle donatılmış toprakların Türk-İslam boyası ile boyanması, insanların eksikliğini hissettikleri ahlaki seciyeleri* kazanması gerekiyordu.*


önden gelenler medreseleri inşa ettiler. Dönemin abidevi binaları oldu bunlar. Görenler parmaklarını ısırıyorlardı. ünlü tarihçi Aksarayi, Sahip Ata Fahreddin Ali’nin Sivas Gökmedrese’si için, “Timur dahi bunu gördükte hayretten parmağını ısırup….” diye sözlerine devam etmektedir. Artık arkadan gelenlerin ilim dağıtacakları yerler hizmete girmişti. Medreseler hocalarını, alimlerini, Mevlânâ’larını bekliyordu.

II. SELîM*
enfal.de.com dan alıntıdır
Kıbrısın fethi

1569 da İskenderiyede Venedik korsanlarının Müslümanları esir alıp Kıbrıs’ta satmalarına hiddetlenen Selim Han, derhâl Venedikten Kıbrıs’ı terketmelerini istedi Venediğin reddiyle sefer hazırlıklarına başlandı.Kıbrıs’ın fethi mecbûrîydi Ortadoğu ve Kuzey Afrika ya Kıbrıs üzerinden lojistik destekler daha rahat ulaştırılabilirdi. Kıbrısdan geçen Osmanlı gemileri, Akdeniz’deki Hıristiyan korsanları tarafından vurularak soyuluyor, Venedik korsanları himâye ediyordu.İkinci Selim Han, kıbrıs seferine Lala Mustafa Paşayı tâyin etti Lala Mustafa Paşa, bütün Avrupa devletlerinin Venedik’e yardım etmelerine rağmen,* 8 Eylül 1570’te Lefkoşe’yi 1 Ağustos 1571’de de Magosa’yı alarak Kıbrıs’ın fethini tamamladı.

Kıbrıs kuşatmasında Venedik Papa İspanya Malta Şövalyeleri ve Venedik arasında ittifak kuruldu ittifaka, Toskana, Ceneviz, Savoia ve Ferrara gibi küçük Hıristiyan devletçikleri de katıldı. İspanyol Kralı nın kardeşi Don Juan’ın komutasındaki 206 gemiden Haçlı donanması, 6 Ekim 1571’de inebahtıda Kılıç Ali Paşanın muhâlefetine rağmen, Kapdân-ı deryâ Müezzinzâde Ali Paşa, düşmana saldırdı yönünde karar aldı. 7 Ekim’de Osmanlı donanması büyük bir yenilgiye uğradı. sağ kanat komutanı Kılıç Ali Paşa, Malta donanmasını yok edip kayıp vermeden bölgeden çekildi.

İnebahtı başarısı Hıristiyanlara hiçbir kâr getirmedi. Hıristiyanlar kazandıkları zaferin sarhoşluğuyla meşgulken Selim Hanın emriyle bir donanma vücûda getirildi. Kılıç Ali Paşa, 13 Haziran 1572’de büyük bir donanmayla İstanbul’dan ayrıldı. İnebahtı’da gâlip gelen düşman donanması çok yıpranmıştı* İnebahtı galibiyetini kutlamak isteyen haçlılar müthiş bir Osmanlı donanmasını görünce, Osmanlı donanmasının karşısına çıkamadılar Venedik, 7 Mart 1573’te Kıbrıs’ın Osmanlı Devletine âit olduğunu kabul etti.yıllık 500 dukalık haraç, 1500 dukaya çıkarıldı. Kıbrıs Seferinin tazminâtı olarak üç yüz bin duka altını verdi

Tunusun işgali
http://www.enfal.de/otarih48.htm

Barbaros, Istanbulda gemi inşaatıyla meşgul olur. denize açilan Hayreddin Paşa, italya'nın güney sahillerindeki Reggio, Sperlonga ve Fondi gibi şehirlere baskınlar düzenleyip Andrea Doria'yı üzerine çeker tunusa yönelir. Tunus Hânedanı Mevlay Hasan kaçar

Osmanlıların Tunus'a hakim olmaları, Akdeniz hâkimiyeti için önemlidir Akdeniz'in Türk hâkimiyetinde olması, Avrupa deniz ticaretine büyük bir darbedir Akdeniz'deki denizciler şarlkeni Osmanlılar'a karşı kışkırtamaktadırlar Bunlara, Saint Jean şövalyeleri de katılmıştır Tunus hakimi Mevlay Hasan şarlken'e sığınmıştır

Sarlken'in Doria komutasındaki Haçlı donanması Halkulvad'i ele geçirmeyi başarır. Tarihçi Lütfi Paşa Tunus Hâkimi'nin Sarlken'e müracaatini "Memleket senin, ben dahi senin,Rumiler hile ile memlekete müstevli oldular. ifadelerini kullanır. Halkulvad'dan sonra Tunus alınır. yağmalar ve katliamlar yapılır. harpte Mevlay Hasan Şarlken ile birlik Olmuştur Tunus kalesinin düşmesinde büyük rol oynamıştır. Tunus sultanlığını elde eden Hasan, beş sene ispanyol himayesinde kalmış, oğlu tarafindan hal'edilmiştir.

Korfu Seferi*
http://www.enfal.de/otarih48.htm

Venedik iki taraflı bir siyaset takib ediyordu
Osmanlılar aleyhine ittifaklara giriyor. Şarlken ile ittifak edip Türk gemilerini vuruyordu. Osmanlı elçisi Yunus Beye saldırıp düsmanlığını ortaya koydu Papa, Türkler'e karşı Hiristiyanları toplamış Şarlken ile Fransa Kralının arasını bulup on senelik mütareke yaptırmıştı. Venedik te dahil olmuştu.

Kanunî'Irakayn seferinden sonra Istanbul'da gemiler inşaa etti Vezir Lütfi Paşa ile Barbaros Paşa denize açıldı Kanunî, oğlu Selim ve Mehmed ile birlikteyken Andrea Doria Osmanlı filosuna hücum etti Barbaros hareket ettiyse de yakalayamadı. Amiral, Barbarostan kaçıp kurtuldu
Doriadan ümidini kesen Barbaros ve Osmanlı donanması, Lütfi Paşa ile Preveze'ye gelir.

Kanunî, Lütfi Paşa'ya Venedikliler'e ait Korfu'nun muhasarasını emr eder. Ve Bastia'da karargâh kurar.tam kale fethedilecekken kuşatmanın kaldırılmasını emreder. havalar soğumuş kusatma zamanı geçmistir kusatma esnasında bir top mermisi askerin içine düser. dört gazi şehid olur. Padişah: " Bir mücahid kulumu böyle bin kaleye vermem" diyerek kusatmayi kaldirir.

Preveze Zaferi*
http://www.enfal.de/otarih48.htm

Barbaros Paşa venedikden döndükten sonra Kanunî Boğdan seferi için hazirlanır Preveze zaferinde Osmanlılar, karada ve denizde üç ciddi harekât başlatmıştı Hayreddin Pasa ikinci adalar seferine Mısır valisi Hadım Süleyman Paşa Hind seferine Kanunî, ordu-yu humâyunla Boğdan'a yürüyordu. Ayrı ve çok uzak sahalarda icrâ edilen büyük teşebbüsler, Osmanlının iktisadî ve askerî gücünün büyüklüğünü gösterir.

l538 de Kanunî, Barbaros Hayreddin Paşa'ya denize açılmasını emreder. Andrea Doria'nin Girit'e geldigi haberini alan Barbaros, 40 gemi ile*
Akdeniz'e açılır. Kendisine 3.000 yeniçeri ile deniz ulemasından bazı sancakbeyleri katılmıştı*
Ege Denizi'nin kontrolünde çok önemli olan Girit, Venediklilerdeydi Barbaros Ege fetihlerinden sonra Girid'e asker çıkarır. Ve Preveze'ye yönelerek buradan ayrılır Doria ise Korfu'ya çekilmıştir

Barbaros'un Ege ve Akdeniz'deki faaliyetleri, şarlken'i ve Papa yı Osmanlıların aleyhindeki çalışmalarına hız vermiştir Venedik Alman, ispanyol, Portekiz, Malta, Ceneviz ve Papalık gemileri birleşmiştir öyle bir donanma toplanmıştı ki, tarih, sâhid olmamıştır . düşmanın durumunu öğrenen Barbaros, Preveze'ye dogru hareket eder.*

Emrinde l22 gemi vardi. Doria'nın idaresindeki Haçli gemisi ise 302 idi. l62'si kadırga idi. gemilerde 2500 top ve 60.000 asker vardı. Osmanlı donanması düşmana nazaran üçte birdi Osmanlı donanmasında 8.000 cenkçi müttefik gemisinde altmis bin asker vardı.Haçlı reisleri, kudretlerinden azametlerinden ve zaferden emindiler galibiyet ve başarı meyvelerini savaş başlamadan önce paylaşmışlardı.

Avrupa'lı yazarlar, preveze savaşını küçümsemişlerdir Doriayı düştüğü durumdan kurtarmak istemişlerdir .Osmanlıların denizlerde prestij kazandıklarını söyleyen Renzo Sertoli başarıyı anlatırken "Türklerin stratejik ve taktik zaferi, denizlerdeki prestijini artırmıştı. Süleyman, adam seçme kabiliyetiyle Osmanli sultanlarının ihmal ettikleri denizlerde prestij kazanmasını bilmişti" der.

Boğdan seferinden dönen Kanunî, Barbaros'un zafer haberini Divan-i Humâyûnda zafernâmeyle okutturmuş ülkenin her tarafina duyurarak şenlik ve dualarla kutlanmasini emretmiştir.*

Preveze'den kaçmak, ispanyollara otuz yıllık bir mahcubiyet, ağır zararlar ve deniz yenilgilerine mal olmuştu. Akdeniz egemenliğini kazanacakken şarlken Andrea Doria vasıtasiyla rezil bir halde akdenizi Türklere bırakmıştı. aynı rezilligi Cezayir'de Cerbe muharebesindede görmüştü.

Preveze ispanyol armadası için, utanç günü oldu. kaçışın tepkileri yıllarca ve asırlarca görüldü.
Kardinal Guglielmotti, Preveze muharebesini şöyle özetlemişti: O ana kadar denizlerde korkak ve ümitsiz bulunan Türkler, başarının kusurlu taraflarını başkalarına yüklemeyi asla düşünmediler. Bundan sonra biz, Hiristiyan filoları Türklerin önünden daima kaçacaktık .

Preveze zaferinden sonra, Hersekin kıyısı Nova 24 Agustos l539'da ele geçirilir. Haçlı ittifakından ayrılan Venedikliler, Osmanlılara yanaşırlar. Kanunî tarafindan kabul edilmezler imzalanan antlaşma sonucunda Mora'daki Malvasia ve Napoli Osmanlılara terkedildi. Dalmaçya ve Ege'de Osmanlı hâkimiyeti tanındı. Venedikliler, 300.000 altin vermeyi kabul ettiler.