Kaynak beyaztarih.com

Emir Timur: Bozkır'ın Altın Çocuğu



Toktamış'a karşı seferlerde İran'da Timur'a yüz çevirilince timir bölgeye asker gönderdi savaş ilan etdi, 1392 Haziran ayında*Buhara'ya geldi. Ceyhun ırmağında Mazenderan 'a gelen Timur, buranın hakimlerine baş eğdirdi Güney İran Fars bölgesinde Muzafferiler üzerine yürüdü. Şah Mansur'un Timur'u tanımadı Şiraz'a yüründü. Şah Mansur 1393 te büyük bir yenilgiye uğradı tüm hanedan üyeleriyle birlikte öldürüldü ve ülkesi Şeyh Ömer'e verildi.Mazenderan ve Fars’ı zapt eden Timur, 1393 Ağustos’unda Bağdata yürüdü. Bağdat’da Celayirlilerin son temsilcisi Sultan Ahmed’ Timur’dan korkup onu kabul etmiş ancak Timur’a karşı koyacak gücü göremediğinden Memluk Sultanlığına sığınmıştır. Timur Bağdat’a yürümüş Bağdat'ı ele geçirmiştir

Erzincan Emiri, Ak koyunlu ve Kara Koyunlu beyleri ile Sivas-Kayseri hakimi Kadı Burhaneddinden itaat istemiş Memluk sultanı'na elçi göndermiştir. Musul, Mardin ve Diyarbakır'ı zaptedip Van gölünün kuzeyindeki Aladağ'a gelmiştir. Erzincan Emiri Taharten bağlılık bildirmiştir. Memluk Sultanı Timur'un elçilerini öldürmüş Timur Suriye'ye yürüme kararı almıştır Kadı Burhaneddin'in çabalarıyla Yıldırım Bayezid, Berkuk, Toktamış ve Kadı Burhaneddin arasında bir ittifak kuruldu Erzurum'a gelen Timur Anadolu'da Güneyden Memlukler, Kuzeyden Altın Orda kuvvetleri arasında kalacağını görüp geri dönme kararı alıp Toktamış'ın üzerine yürüdü. geri dönüşte Gürcistan'da fetihlere girişti. sebebi Kral Bagrat'ın Timur'a boyun eğip ona bağlı bir kral olduktan sonra isyan etmesi idi.

Kendisine söz verildikten sonra sözünde durmayarak ihanette bulunanları şekilde affetmeyen Timur, olarak Tiflis'i yağmalattı yıkıma uğradı. Hıristiyan din adamlarına ve abidelerine saldırıldı. kiliseler yağmalanarak tahrip edildi. Dehşetli bir kıyım Gürcistanda sürdürüldü. tarihsel yapılar yerle bir edildi.Timurlular kamp yaparken, yağma ve öldürmeler sürdürüldü 1391'de Kunduzca savaşında yenilen ancak Kıpçak'taki gücünü koruyan Toktamış,*Memluk* sultanı* Berkukla Timur'a karşı ittifak kurmuştu. Öc almak için Timur'un*Mardin*ve*Diyarbakır*bölgesinde bulunduğu sırada*Şirvan'a halkını kılıçtan geçirdi kenti yağmalatıp, yıktı. Timur, 1395 Şubat ayında Toktamış üzerine yürüdü hedefi Toktamış'ı kesin olarak ortadan kaldırmaktı

Timur'un ordusu Toktamış ile 1395'te Terek nehrinde karşılaştı. Timur, ordusundaki kadınlara asker kıyafeti giydirip aşağı doğru hareket ettirdi erkekler yukarı kesimden karşıya geçerek Toktamış askerlerini korkunç bir yenilgiye uğratıp perişan etti. Timur, Toktamış’ı ele geçirememişti. Timur, Toktamış’ın kuvvet toplayarak üzerine gelmesini engellemek için,*Dinyeper ırmağına yürüyerek Toktamış ile hareket eden kabileleri yağmalamış, onları Balkanlara sürmüştür. Timur Ejderhan ve Berke Sarayını ele geçirmiştir. Altın Ordu Hanlığı’na çok büyük bir darbe indirerek bütün gücünü yok etmiştir.

Timur, 1398 Mart ayında*Hindistan*Seferi’ne çıktı. Kafirlere cihad ilan etti seferin sebebi buradaki kâfirleri ortadan kaldırmak sonraki seferlerine maddi kaynak sağlamaktı Timur ve ordusu İndus nehirini geçti *Pencab*ve*Sind*bölgelerinin merkezi Delhi*üzerine yürüdü. Delhi'ye Tuğluk hanedanı II. Mahmûd hakim idi. Timurun çoğu ateşperest olan yüz bin esiri vardı Kumandanlar, bu kadar çok esirin savaşı tehlikeye düşüreceğini hatırlattı Timur, hepsinin idam emrini verdi. Zabitlerin ve neferlerin kendi esirlerini kendi elleriyle öldürmelerini istedi. emre itaat etmeyenler idam cezasına maruz kalacakdı. Bir saatten az zamanda Timur'un askerlerinin kılıcıyla yüz bin esir öldürüldü.

Timur'un zaferini anlatan fetihnameleri götüren filler on sıra meydana getiriyordu. Sanatkarlar, ressamlar, mimarlar eserlerini Timur'un başkenti Semerkant'a götürdü Cami-i Kebir'in inşasında kulanılmak üzere oyma nakışlarla nakışlanmış birçok taşlar ve*Hindu mabedlerindeki eşyalar Semerkant'a nakledildi.Timur’un 1399 da Azerbaycandan hoş olmayan haberler aldı Horasan valiliğinden sonra 1393 de Hülagünun tahtına tayin edilen ve Azerbaycan idaresine getirilen Mîrânşâh, Hind seferine katılmamıştı. 1396 da attan düşmüş, fiziksel sağlığına kavuştuysa da garip davranışlara başlamıştı. sıhhatine kavuşamamıştı. İran ve Azerbaycan'da idare gevşekti devlet malı çarçur ediliyordu

Timur Hind seferinden dönüşünden 4 ay sonra yeni sefere çıktı. 5 yıllık sefer Timur'un en büyük seferidir. Mîrânşâh’ın asayişi sağlayamaması bu son Ön Asya seferinin sebebidir Timur Toktamış’ı yendikten sonra Samur Irmağından Yıldırıma mektup yazdı "Çerkez oğlancığı" diye andığı*Berkuk’u Çerkes oğlancığı ile dostluk halindeki "Sivas kadıcığı" *Kadı Burhaneddin'e haddini bildirmekten söz etmişti. Bayezid’e geleceğini bildiriyordu. Mîrânşâh ın idaredeki zaafindan Timur bölgeye yöneldi. 1400 yılı kışını*Karabağ’da geçiren Timur Bingöl'e geldi. Suriye ve Anadolu’yu ele geçirmek için engel kalmamıştı.

Timur ile Bayezid arasındaki problem Erzincan Emîri Tahartendir. Taharten Timur’un ilk seferinden itibâren tanımış. Bayezid ise 1399’da Malatya*Kâhta,*Divriği, Behisni, Dârende kalelerini topraklarına katmıştı.*Fırat’a kadar olan yerler Osmanlılara geçti. Sıra Anadoluda siyâsî birliğin sağlanması için Fırat’ın doğusundaki* Harput, Diyarbakır*Erzincan*ve*Erzurum'a gelmişti. Bayezid, Erzincan Emîrinden itaat istedi Erzincan Emîri Taharten, vergi vermeyi kabul etti Kemah’ı Osmanlılara vermeyeceğini söyledi. Bu oyalama siyasetiydi Taharten Timur’a Bayezidı şikayet etmişti Timur, Sivasa geldi. Sivas yüksek surlarla çevriliydi. Güney tarafında hendek vardı. Hisar kuşatmaya alındı

Lağımlar kazılmış ve Timur’un askerleri hiç durmadan çalıştı şehirdekiler kalenin düşeceğini anlayınca kaleyi teslim etti Timur Sivas'ı kan dökmeyeceğine söz vererek teslim almıştı 4 bin Ermeni'yi kazdırdığı büyük çukurlara gömmek suretiyle öldürttü işte sözümü tuttum bir tanesinin bile kanını dökmedim demiştir. Timur Sivas'ta bakım evlerindeki*cüzzamlıları*Türkistan'da hastalık olduğundan askerleri arasında yayılmaması için imha etti. Sivas'ı savunan Bayezid'in oğlu birkaç gün sonra öldürüldü.
Timur Sivas’ı aldıktan sonra Suriyeye yöneldi. Sivas’ı almasına rağmen Malatya Osmanlıların elindeydi. Arkasında kendisine ait olmayan yer bırakmak istemeyen Timur dönüp*Malatya’yı almış ve güneye inmiştir.

Timur Sivas ve Malatya’yı almakla Yıldırım’a gözdağı verdireceğini zannediyordu Sivas’ı aldıktan sonra Bayezid’e Sivastan ders alıp sulha girmesini, küçüğün büyüğe itaatinin vâcib olduğunu yazmıştır. Haleb Nâibine*Osmanoğlu denen bu çocuğun edebinin kıtlığını duyup kulağını çekmek istedik ve onun ülkelerinden Sivasta duyduğunuz şeyler yaptık*demekteydi.Timur ile Bayezid arasındaki çekişmede Sivas’ın Timur tarafından alınması önemlidir. Timur ilk kez Osmanlı hâkimiyetindeki bir bölgeyi ele geçirmiştir Bâyezîd durumun ciddîyetini anlayıp İstanbul kuşatmasına son verip Anadolu’ya geçti. Kayseride beklemeye başladı.

Kaynak beyaztarih.com

Emir Timur: Bozkır'ın Altın Çocuğu

Timur Sivas’ı alınca Memlukler*üzerine yöneldi. Memluk sultanı Berkuk'un ölümüyle Memlukler karıştı Timur'un Berkuk'a gönderdiği elçi öldürülmüş,*Kara Yusuf*tarafından tutsak alınan Avnik hakimi Kahirede hapsedilmişti. tahta geçmiş Ferec'e Atlamış'ın verilmesini istedi ancak elçileri Halebte hapsedildier. Malatya'da bulunan Timur Behısnı ve*Anteb'i alarak*Halepe vardı. Memluk ordusuyla şavaşa karar verdi fillerinin arkasında yerini aldı. fillerin üzerindeki okçuları yanar oklar yağdırıyordu filler Memluk askerlerine hücum ettiler. Askerleri hortumlarıyla havaya fırlatıp yere düşeniayaklarıyla ezdiler. Memluk askerleri kaçtı. Timur'un şehre kolayca girdi. Şehir yağma edildi kadın erkek çocuk yaşlı ayırt edilmeksizin kılıçtan geçirildi.


1401 Temmuzunda kırk gün süren kuşatmadan sonra Bağdad’ı ele geçiren.Timur'un Şam, Haleb ve Bağdad’ı ele geçirdi Karakoyunlu Kara Yusuf ile Sultan Ahmed Celayirî’ Bâyezîd’e sığındı Bu durum Bâyezîd ile Timur arasında bir problem idi. Timur ile Yıldırım mektuplaştı Timur, Bayezid’e yazdığı birinci mektubunda; Kara Yusuf ile Bağdat Sultanı Ahmed Celâyir’in, Osmanlı idaresine sığınmamasını bu iki kişinin yakalanıp aileleri ile birlikte teslim edilmesini, veya öldürülmelerini sınır dışına çıkarılmalarını iletmiştir. Yıldırım , Timur’un isteklerini emrivâki saymış, muhtemelen kendisine iltica edenlerin kışkırtmaları Sivas kuşatmasında , Osmanlı'ya karşı beslediği istila planları sebebiyle çok sert hakaret etmiş Mektubunda Timur'a kudurmuş köpek demekten çekinmeyen Bayezid, gelmezsen zevcelerin boş olsun ben sana karşı çıkmazsam zevcelerim boş olsun diye ağır bir dil kullanmıştır.

Timur’u, Osmanlı üzerine yürümeye teşvik edenler arasında Erzincan Emiri Mutaharten, Akkoyunlu Beyi Karayölük, Osmanlı karşısında topraklarını kaybeden Türk beylikleri, özellikle Karaman beyi yer almaktaydı. Ceneviz, Fransa, Bizans ve Kastilya gibi Osmanlı karşıtları, bu savaşın olması için Timur’la ilişki içerisindeydi. Batı Hıristiyan devletleri ve Bizans 1398'den beri Timur ile iyi ilişkiler içindeydi İstanbul'u kuşatmaya tutan Bayezid'e karşı imparator Manuel, Timur'un egemenliğini tanıdığını haraç ödemeye hazır olduğunu bildirdi. Timur, Anadolu'da Tatarlara adam göndererek onları Bayezid'e karşı kazanmaya çalışıyordu.

Karabağ kışlağında Bayezid'ten gelen Osmanlı elçisine, Osmanlılar Frenklere karşı gaza yaptıklarından ona karşı yürümek Frenklerin kuvvetlerini arttırır bu nedenle Rum diyarına yürümek yanlısı değilim dedi. Fakat, Bayezid'in Karakoyunlu Kara Yusuf'u himaye etmekte ısrarını meydan okuma olarak görüyordu. Timur son olarak barış için Bayezid'in Kara Yusuf'u idam yahut teslim veya uzaklaştırması koşullarını ileri sürdü. Bunu kabul edersen baba oğul oluruz gazalara yardım ederiz dedi ve 12 Mart 1402'de Karabağ'dan Anadolu'ya hareket etti. Timur, savaş için hazır ol mesajıyla elçiyi geri gönderdi. Sivas sahrasında Bayezid'in elçileri önünde ordusuna geçit resmi yaptırdı. barış önerdi.

Bayezid'in büyük bir ordu ile hareket etti Timur'u karşılamak üzere Doğu Anadolu yollarına düştü. Timur Ankara'ya ulaştı. Bayezid stratejik manevrada kaybetti. Aceleyle geri döndü. Yorgun askeriyle Çubuk Ovasında konaklarken Timur ordusu en iyi koşullarda konuşlanmıştı. Savaş Timur'un saldırısıyla başladı ve Osmanlıların sol kolu bozuldu. Tatarlar Timura sığınmış Anadolu beylerinin Bayezid'in ordusundan kaçtı Bayezid'in birlikleri dönmek istiyordu. Bayezid, Timur'un sadık adamı Mahmud Han tarafından esir alınmıştı
Ankara Zaferi akabinde Timur, ordusunu Bayezid'in Bayezid'in hazinesini ele geçirmek üzere Osmanlı başkenti*Bursaya gönderdi. Timur birlikleri şehri yakıp yıkıp yağmaladı

Süleyman Çelebi, Rumeli'ye geçmek üzere babasının yaptırdığı Anadolu Hisarı'na sığındı Timur Süleyman Çelebi'ye iki adam gönderip huzuruna çağırttı. Süleyman Çelebi'ye giden adamlar, Çelebiden zengin armağanlar getirdi Bayezid'in büyük oğlu Süleyman Çelebi, Timur'u kabul edip ne zaman emrederse gecikmeden huzuruna geleceğine söz verdi. Timur, Anadolu'da Bayezid'in ortadan kaldırdığı beylikleri ihya etti. hanedanları kendi egemenliğine aldı.timur Bursa'dan sonra*İznik*ve*Çanakkale*boğazına ilerleyip ganimetler elde etti Akdeniz kıyılarına, Antalya ve Teke'ye gönderdiği emirler tüm bölgeyi yağma edip büyük ganimetlerle döndü Timur*Sivrihisarda çadırlar kurdu. Kütahya'ya indi aman malı alıp şehre zarar vermedi

Germiyanoğulları ona ziyafet meclisi kurudu. Muhammed Sultan*Manisa'da, Şahruh*Uluborlu-Keçiborluda kışlarken Timur *Denizli-Aydın*yolu ile*İzmirde*Tire'de kışladı Timur, 14. yüzyıldan itibaren Türklerin elinden çıkmış İzmir'i Hıristiyanların elinden almaya Bayezid'in yapamadığı fetihi yapmaya karar verdi. İki haftalık kuşatmadan sonra İzmir fethedildi. Süleyman Çelebi'nin elçisi gelerek Bayezid'in oğullarının büyüğü olarak Osmanlıların itaat ve kulluğunu sundu. Bursa'da yerleşen*İsa Çelebinin elçisini Timur iyi karşıladı, İsa Çelebi bağımlılığını sundu. Timur Cenevizlerdeki Foça kalesine Muhammed Sultan'ı gönderdi. Kaledikiler aman diledi ve haraç ödemeyi kabul etti. Muhammed Sultan'ın rahatsızlığını işiterek Akşehir'e yöneldi.

8 Mart 1403'te Bayezid'in öldüTimur çok üzüldü, Bayezid'e ait bütün ülkelerin ve beylerin kendi hükmüne girdiğini ilan etti. Akşehir'de babasının yanında Bayezid'in oğullarından*Musa Çelebi'ye hilat, kemer, klıç ve tirkeş vererek Bursa'yı ona bağışladı Musa Çelebi'ye babası Bayezid'in naşını Bursa'ya götürmesi için teslim etti. Bayezid'ten birkaç gün sonra Timur'un veliaht ilan ettiği torunu Muhammed Sultan 13 Mart 1402'de 29 yaşında öldü. Kukla han Mahmud Han ise 11 Mart 1403'de ölmüştü.Ankara Savaşı’ndan sonra Anadolu'da sekiz ay kalan geri dönüş yolunda 1403 yılı Temmuzunda Gürcistan'a gelen Timur kışlamak üzere Karabağ'a yöneldi. Kışı Karabağ'da geçirdi

1404 Mart ayında Karabağ'dan Erdebil'e geldi toy toplandı Hülagü Han tahtı, Azerbaycan, İstanbul'a kadar tüm Anadolu, Irak-ı Acem, Arran, Mugan, Ermenistan ve Gürcistan Miranşah oğlu Mirza Ömer'e bırakıldı. Miranşah'ın asker ve beyleri de onun buyruk ve vesayetine girdi. Timur 1404 Temmuz ayında Semerkant'a geldi. Zaferler kutlamaları toylar düzenletti ve imara girişti. Torunlarından altısının nikahlarını kıydırdı .
Timur, 18 Şubat 1405 de, Çin’e seferine giderken Otrar’da 69 yaşında öldü.*Ölüm sebebi kulunçtu Semerkand’a torunu Halil Sultan tarafından, daha önce ölmüş torunu Muhammed Sultan’ın Ruh Abâddaki medresesine defnedildi. Timur, torunu Muhammed Sultan'ı tahtının varisi görüyordu. Ancak Muhammet Sultan 1404 te genç yaşda öldü

Timur bu çok sevdiği ve varis gördüğü torunu için Semerkant’ın seçkin bir tepesinde büyük mozeleum inşasını emretmiş ve Muhammed Sultan buraya defnedilmişti. Mozeleum, anıt mezar, camii ve medreseden oluşuyordu. Timur ölünce çok sevdiği torununun yanına defnedildi. O zamandan sonra burası tüm Timur hanedanının yattığı anıt mezar durumuna getirildi. Timur’un ölümünden sonra oğlu Şahruh, diğer oğlu Miranşah ve torunu Uluğ Bey buraya defnedildi. Gur Emir Mozolesi yedi bölümden oluşuyordu: Sağda Müslümanların dua ettiği hanaka, solda medrese ve merkezde mosoleum, iki tarafında anıtı tamamlayan iki minare. Medrese ve hanaka günümüze ulaşamamıştır.

Anıtın yüksek kubbesi altında üç sıra halinde yan yana yatan on mermer mezar taşı bulunur sadece Timur’un mezartaşı siyah renkte nephritis taşıdır burası sembolik mezardır. Gerçek mezar salonun altındadır ve ziyarete açık değildir. Timur’un bedeni, taş lahidin içindedir. İslam geleneği ile başı Mekke’deki Kabe’ye yöneliktir. Orta Asya geleneğinde kutsal ölülerin mezarlarına konulan at kuyruğunun burada da bulunur Timur, Şehr-i Sebz’de yazlık sarayında, genç yaşta ölen iki oğlu, Cihangir ve Ömer Şah için Mozeleum inşa ettirmişti. Bu kompleksde kendisi için de bir mezar odası vardı 1960 da bir kız çocuğunun Timurlu Mozelesi Kompleksinde oynarken üzerine bastığı yerin çöküp açılan çukura düşmesi ile Timur’un ölmeden kendisine yaptırdığı mezar odası bulundu. Timur’un mezar odasında devasa bir lahit bulunmakta idi. Ağırlığı nedeniyle lahdin kapağı zorlukla açılmış ve içinin boş olduğu görülmüştü. Timur sağlığında mezar odasını hazırlatmış, bu mezar odası Orta Asya geleneğindeki gjbi Atilla ve, Cengize yapıldığı gibi gizli tutulmuştu.

Kaynak ekrembuğraekinci.com

NÂMAĞLUP BİR HÜKÜMDAR EMiR TiMUR*

Özbekistan, Timur Han’ı en büyük millî kahraman kabul etmiş. Adına caddeler, meydanlar, mektepler açmış. Büyük heykeller dikmiş. Onun yaptırdığı eserleri tamir ediyor. Garp kendisine alâka duyuyor; kitaplar, romanlar yazıyor; ülkesi ecnebi turistlerle dolup taşıyor.Emir Timur Moğoldur. Cengiz’den üç kuşak sonra Müslümanlaşmış ve komşusu Türklerle karışmış Timur’un ana dili Türkçe 1336 da Özbekistan’daki Şehrisebz’de doğdu. Şehrisebz yeşil şehir demektir. Çağatay Devleti’nin Taşkent hâkimi babası Turagay, meşhur Nakşî şeyhi Emir Külâl’i severdi. Emir Külâl, Timur’a talebesi Şemseddin Külâl’i hoca tayin etti. Semerkand’daki muhteşem türbesinde başucunda hocası Mir Bereke önünde Emir Külâl’in oğlu Ömer yatmaktadır.

Gençliğinde attan düşerek sağ ayağı sakat kalmış; sağ elinin iki küçük parmağı kopmuştu.muhalifleri Timur-Lenk (Aksak Timur) der. 1941 de Sovyetlerce kabri açıldığında 1.70 boyunda, sağ ayağı aksak bir cesed bulunmuştur. Kabrin kapağında “Mezarımı açan benden daha korkutucu bir düşmanla karşılaşacak” yazdığı söylenir. Kazının ertesi günü Hitler, Rusya’ya saldırmıştır.
Emir Timur 34 yaşında Belh hâkimi oldu. Cengiz Han soyundan bir hanımla evlendiği için Gürgân (han damadı) diye tanındı. Evlilik itibarını arttırdı. Kendisini Cengiz Han’ın vârisi gördüğü için Türkistana hâkim olarak Büyük Türk Hakanlığına oturdu. Bununla beraber Cengiz’in insafsızca yakıp yıktığı Müslüman Türk beldelerini ihyâ etti.

desteklediği Altınordu hânı Toktamış kendisine hıyânet edince üzerine yürüyüp devletini yıktı Emir Timur’un en büyük hatasıydı. Ruslar bu topraklara yayılarak büyük bir devlet kurmuştur Emir Timur Anadolu’ya yürüdü. Önünden kaçan iki hükümdar, Yıldırım Sultana sığınıp padişahı Emir Timur’a karşı kışkırttı. Eski Anadolu beyleri de Emir Timur’a tahrik ettiler. Padişah, Bizans, Trabzon, Altınordu, Mısır ve Hindistan devletlerinin hakimi Emir hafife aldı. Timur sadece Anadolu’nun bağlılığını istiyordu Ulemâ ve vezirler padişahı sulha teşvik etti. Ancak Avrupa’yı dize getirmiş Bayezid, alttan alacak adam değildi. Emir Timur 6000 km yürümüş 300 bin kişilik ordusunda her türlü adamı vardı. Zaptı güç olan askerin harbte yaptığı zulümleri Emir Timur’a yüklemek yersizdir.

Ankarada tarihin en büyük meydan muharebesi yaşandı. Osmanlı askerleri filler karşısında dayanamadı, yok olmadı. Niğbolu gâlibinin mağlûbiyeti, Avrupa hükümdarlarını dehşete düşürdü. Elçi ve hediyelerle Emir Timur’a dostluk bildirdiler. Memlûk Sultanı, tarihçi kadı İbni Haldun’u Emir Timur’a gönderip Mısır’a girmemesi için iknâ etti.Padişah iki oğlu ile esir düştü. Emir Timur padişah ve ailesine hürmet etti. Kızlarını oğullarına aldı. Gittiği yere beraber götürdü. Şerefine düşkün padişaha bu ağır geldi. Kendisi için kapalı bir araba rica etti. Kabul olundu. Sonraki bazı tarihçiler Timur’un padişahı kafese koyup gezdirdiğini söylemiştir doğru değildir. Astım hastası padişah Akşehir’de kederinden vefat etti. Emir Timur’un “Yazık oldu! Büyük bir mücâhidi kaybettik” dediği rivayet olunur.

Şehzâde Süleyman, İsa ve Mehmed esaretten kurtulmuşlardı. Mehmed Çelebi babasını kurtarmaya muvaffak olamadı. Bursa düştü. Devlet hazinesi düşmana geçti. Bir asırlık devlet arşivi yakıldı. Emir Timur Anadolu’da kalmadı. İzmir’i Rodos şövalyelerinden alıp döndü. Osmanlıların Timur-oğulları’na tâbiyeti 1447’ye kadar devam etti. Bu zaferin Emir Timur’a ne kazandırdığı meçhuldür. Anadolu birliği büyük yara aldı. Osmanlı padişahları az zamanda felâketin sardı. 50 yıl sonra İstanbul’u fethederek büyük bir imparatorluk kurdu. Emir Timur 1405’te Çin seferinde vefat etti. Anadolu yerine Çin’e yürüseydi tarihin akışı değişirdi. Bu, Çin’in Müslümanlığı demekti. Vefatından sonra halefleri ihtişamı sürdüremedi de, soyundan Uluğbey, Hüseyin Baykara, Bâbür gibi büyük hükümdarlar yetişti. Bâbür Hindistan’ın tamamını fethederek burada 1858’e dek yaşayacak Gürgâniye Devleti’ni kurdu.

Emir Timur hatâ ve sevapları ile büyük bir hükümdardı. Pâyitahtı Semerkand dünyanın en parlak şehri idi. bu ihtişamın izlerini görmek mümkündür. Kanunlar hazırlattı. tarihini yazdı. En büyük hizmeti, oğlu Mîrânşahın, Hurûfî tarikatı reisi Fadlullah’ı ortadan kaldırtmasıdır. müridleri Anadolu’ya kaçarak Bektaşî tekkesine sığındı. Bugün Emir Timur aleyhtarlığının bir ucundan bunlar tutar. Osmanlı tarihçileri Sultan Bayezid ile mücadelesi sebebiyle kendisini haksız yere kötüler. Emir Timur’un iki sergerdeyi takip etme uğruna Anadolu’yu ezmesi yersizse, Sultan Bayezid’in böyle bir cihangirin gücünü idrak edemeyip karşı çıkması yanlıştı. Kendisine sığınanları geri vermese bile sınır dışı edebilir; büyük felâket önlenebilirdi. Tarihçilere göre maalesef Sultan Bayezid’in politik dehası, askerlikteki kadar değildi. Ne var ki altı asır öncesi için bugün ahkâm kesmek de zordur

Kaynak türktarihim.com

Kayılar

Kayılar, 12. yüzyılda İran coğrafyasına, buradan Anadolu'ya geçerek Selçuklu tebaası olmuş ve Osmanlı Beyliğinin ve devletinin kurucu unsurları olmuşlardır Kayılar, 24 oğuz boyundan biridir varlıklarını yüzlerce yıldır koruyan güçlü ve önemli bir boydur. Göktürkler ve Karahanlılar döneminde İç Asya’da varlıklarını sürdüren Kayılar, 9. Yüzyılda Selçuklu Devleti bünyesinde Horasanda varlıklarını sürdürdü. Selçuklu hudutları içinde Türk boyları gibi konar/göçer yaşayan Kayılar Anadolu’ya iki ayrı dönemde iki ayrı kol halinde girdiler. İlk önemli Kayı kolu Malazgirt Zaferi ile Anadolu’ya giriş yapmış ve güçlenerek Artuklu beyliğini kurmuşlardı. Horasan ve Mervdeki Kayı kolu ise Moğol baskıları nedeniyle Batıya sürüklenmiş, Harzemşahlar ile* birlikte 12. Yüzyılın sonlarında Anadolu’ya girmişlerdir.*

Kayılar büyük bir nüfusa sahiptir iki büyük beylik kurmuştur Selçuklu devrinden önce ismine rastlanmamaktadır. Çünkü Kayılar büyük Türk kitleleriyle ortak hareket etmemişlerdir Göktürkler ve Karahanlılar döneminde siyasi olayların içinde bulunmadılar. Ancak varlıklarını yüzlerce yıl devam ettirdiler Anadolu’ya göç ettiklerinde 70 bin çadırlık geniş bir nüfusa sahiptiler kendi kaderlerini kendileri belirlemiş, Türk Tarihindeki yerlerini 12. Yüzyıl itibariyle almışlardır.*Kayılar, Anadolu Selçuklu Devletinin yıkılma sürecinde Anadolu Beylikleri’nin bağımsız ve kendi başlarına idare edildiği dönemde Bizans’a karşı başarılarıyla güçlenmiş, yaklaşık 40 yıllık bir süre sonunda İmparatorluk haline gelerek Osmanlı Devletinin kurucu unsurları olmuşlardır.*

Osmanlı Devletinin kuruluşunda baş rol üstlenen Kayı Boyunun Anadolu’daki varlığı Büyük Selçuklu Devletinde Anadolu’ya giren Türk boyları kadar eski değildir. Kayılar Anadolu’nun Türkleşmesinden yaklaşık 100 yıl sonra Anadolu’ya girmişlerdir.*
Kayılar, Moğol saldırılarının etkisiyle İç Asya’dan batıya göç hareketine girişen Türk boyları ile birlikte Büyük Selçuklunun hükmettiği İran coğrafyasına göç etdi. Ancak Büyük Selçuklu Devleti 1157’de yıkılınca İran coğrafyası Abbasilere geçti. Büyük Selçuklunun yıkılmasından sonra merkezi bir yönetime bağlı olmasada vilayetler Büyük Selçuklunun görevlendirdiği valilerin elindeydi

Selçuklu valileri Abbasileri bölgelerinde arzu etmiyorlardı. Aynı şekilde Moğol baskısıyla İç Asya’dan göç eden göçebe Türk boyları Müslüman olmalarına rağmen Arap hükümdarlarca yönetilmek istemiyordu Selçuklu valileri ve göçebe Türk boyları ortak menfaatte buluşarak Abbasi akınlarına karşı ittifak kurdu Kuzey İran coğrafyası Türkmenlere, Tatarlara ve Moğol baskısıyla İç Asya’dan göç eden göçebe Türk boylarına ev sahipliği yapıyordu. Selçuklu valileri Türkmenleri, Tatarları ve göçebe Türklerin en güçlüsü Kayıları ikna ederek Abbasi akınlarına karşı ittifak oluşturdular ve bulundukları bölgeyi Horasan/Merv kentlerini Abbasi akınlarından korudular. Bu başarıda en büyük pay Kayılarındı

Kayılar Büyük Selçuklu sonrası İran coğrafyasında başsız kalan Türkmenlerin bağlılığını kazandı büyük bir nüfuz kazanarak bölgedeki Türklerin liderliğini üstlendi.*Kayılar bu tarihte 20.000 çadırlık kalabalık bir oymaktı. Türkmenler ve Tatarlar ise 50.000 çadırdı Kayı beyi Süleyman Şah’ın giriştiği savaşlardaki kahramanlık ve Kayıların başarıları Türkmen ve Tatarları etkiledi. Yeni ve güçlü bir lider arayan bu Türkler Süleyman Şah’a biat ederek Kayı boyuna katıldılar. Kayılar artık 70.000 çadırdan oluşan 50.000 kişilik muazzam bir savaşçı ordusuydu. Oymağın savunması için vazifelendirilen askerler en az 30.000 askerlik bir sefer gücüydü bu rakam büyük bir savaşın kaderini belirleyebilirdi


Kayılar devletsiz ve töresiz kalmış,Moğollar ve Abbasilerce hedef haline gelen coğrafyasında varlıklarını devam ettirmek yerine Gaza etmek ve Anadolu’da kurulmuş ve Anadolu Selçuklu Devleti’ne yakın olmak için Anadolu’ya göç etmeye karar verdi Anadolu göçlerindeki ilk durak Ahlat oldu (1191). Kayılar, ardından Erzurum’a ve Erzincan’a yerleştiler. Ahlat, Erzurum, Erzincan Anadolu Selçuklu Devleti ile Harzemşahlar arasında sınır hattıydı. Doğusda Harzemşahlar Moğol akınlarına karşı koymaya, Batıda Anadolu Selçuklu Devleti Anadolu hâkimiyetini güçlendirmeye ve Haçlı seferlerine karşı koymaya çalışıyordu. Kayılar Anadolu Selçuklularına ve Harzemşahlara tabi olmadı kendi kaderlerini tayin ettiler. Yaklaşık 30 yıl Erzurum ve Erzincan’da yaylayıp kışladılar

Süleyman Şah, asıl vatanı Türkistana geri dönmeye karar verdi. Genç ve kahraman bir bey olarak ayrıldığı Türkistan’a yaşlanmış, ömrünün son demlerini yaşayan bir bey olarak dönüyordu.*
Kayılar, Türkistan’a göç ettikleri güneyde Fırat nehri ve Halep vilayetinden gerçekleştirdiler ve Halep Caber kalesi yakınlarına kadar ilerlediler. Göç istikametleri gereği Fırat nehrini geçmek zorunda olan Kayılar, sığ bir boğazdan nehri geçmeye karar verdiler. Süleyman Şah nehri kontrol etmek için atını nehre sürdü ancak at sendeleyip nehre düştü ve boğularak hayatını kaybetti. Süleyman Şah, sudan çıkartılarak Caber kalesine defnedildi. Bu bölge sonradan Türk Mezarı olarak anıldı Günümüzde Süleyman Şah türbesi olarak geçen anıt mezarın Kayı beyi Süleyman Şah’a ait olduğu düşünülmektedir.*

Süleyman Şah’ın vefatı Kayı boyunun dirliğini Yaklaşık 70.000 çadırlık boyda en kalabalık kitleyi Türkistan’da Süleyman Şah’a tabi olan Türkmen ve Tatarlar oluşturuyordu. Süleyman Şah’ın ölümü üzerine Kayılardan ayrılarak Şam’a göç ettiler. Günümüzde Şam Türkmenleri oluşturdular Türkmen ve Tatarların ayrılmasından sonra geriye kalan ve Kayılar Süleyman Şah’ın 3 büyük oğluna uydular. Süleyman Şah’ın 4 oğlu vardı. Sungur Tigin, Gündoğdu , Ertuğrul Kayı boyuna önderlik ettiler. En küçük kardeş Dündar çocuk yaşta olduğu için ağabeylerine uymuştur.*Türkmen ve Tatarların ayrılmasından sonra Türkistan’a göç etmekten vaz geçen Kayılar, Fırat nehri üzerinden Erzurum’a geri döndüler. Pasin Ovasında bulunan Sürmeli Çukuru mevkiinde kışladılar.

birliktelik uzun sürmedi. Süleyman Şah’ın en büyük oğlu Sungur Tigin ve onun küçüğü Gündoğdu Bey, Süleyman Şah’ın ölümüyle yarım kalan Türkistan göçünü tamamlamaya karar verdi Ertuğrul bey Türkistan’a dönmek yerine Anadolu’da gaza etmenin daha doğru olacağını düşündü. Kayı boyunun büyük bir bölümü, Sungur Tigine ve Gündoğdu beye biat ederek Türkistan’a göçtü Ertuğrul beye yalnızca 400 çadır, kardeşi Dündar ve annesi Hayme Sultan biat ederek Erzurum’da kalmıştır.*Kayılar Türkmenlerin, Tatarların ve Sungur Tigin’e biat edenlerin ayrılmaları ile küçülerek 70.000 çadırlık oymaktan 400 çadırlık bir obaya dönüştü. güçlü değillerdi.

Kışlayabilmek için bir hükümdara tabi olmaları, Gaza içinse orduya mensup olmaları gerekiyordu. birkaç yüz kişilik askeri güçle ancak çetelerle ve yağmacılarla baş edebilirlerdi.*Ertuğrul Bey güvenli bir yurt edinmek hem de Gaza için küçük oğlu Saru Yatı’yı Anadolu Selçuklu hükümdarı Alaeddin Keykubat’a elçi gönderdi. Keykubat, Ertuğrul Beye olumlu yanıt vererek Kayılara Söğüt vilayetini kışlak, Domaniç ve Ermenibeli dağlarını yaylak tahsis etti. Kayılar artık Selçuklu Devletinin tebaası olarak yaşayacak Selçuklu ile gaza edecek Anadolu’nun bereketli topraklarında hayatlarına devam edeceklerdi. Kayılar önce Ankara’ya oradan Söğüt’e geçtiler. Söğüt Kayıların kadim Yurtları haline geldi. Ertuğrul bey, Gazi unvanını aldı ömrünün sonuna dek Söğütte yaşadı.
uzun ve müreffeh bir ömrün ardından 1281 de 90 yaşında vefat etti. Büyük Oğlu Osman bey tarafından inşa edilen türbesi Söğüt Bilecik ilçesindedir Ertuğrul Gazi’nin vefatından sonra Kayıların başına büyük oğlu Osman Bey geçti.*

Kaynak tarihnotları.com

Çiçi Yabgu(kağan)

Hunların zayıfladığı bir dönemde,Hun Türklerinin idarecesi TanhuHo-han yeh (M.Ö.58-31) Çin idaresine girmek istemişti.kurultayda Tanhu Ho-han yeh’in kardeşi Çiçi yabgu ,bağımsızlıktan yanaydı bağımsızlık yanlıları: -“Böyle bir şey nasıl olur?At üstünde savaşarak devlet kuran atalarımız,çarpışarak ve ölerek ülkemizi korudular.İçimizde vatanı için ölmeyi göze alan yiğitler var.Çin imparatorluğu belki bizden güçlüdür.Fakat bize boyun eğdiremez.Türkleri kendisine diz çöktüremez…” diyerek kurultay sonrası Çiçi Yabgu liderliğinde ülkenin batısına çekildiler. Çinliler 70.000 kişilik bir orduyla(M.Ö.36) Çiçi(Küçük) Kağan’ın üzerine yürüdü. önce Çin Çiçi Kağan’a,teslim olmasını teslim olursa canının bağışlanacağını,az bir kuvvetle karşı koyamayacağını bildirdi.

Çiçi Kağan,yanındaki 1.500 savaşçısıyla savaşa karar verdi. Savaştan önce askerlerine -“Boyun eğmeyeceğiz! Atalarımız bize topraklarla birlikte bağımsızlığı emanet ettiler.Savaşçılığımızla düşmanları titreten bir millet olduk.Korumakla yükümlü olduğumuz emanetleri,adi bir ömürle değişemeyiz. savaşçıların kaderi ölümdür.Biz ölsek de kahramanlığımızın şanı yaşayacak. Çocuklarımız ve torunlarımız milletlerin efendisi olacak…” Yapılan savaşta Çiçi Yabgu ve askerleri,bağımsızlık uğruna kahramanca çarpışarak can verdiler…