Kaynak tdv islamansiklopedisi.info
NÛREDDİN ZENGÎ, (نور الدين محمود زنگي)

*Fâtımî Halifesi Lidînillâh’ın veziri Şâver vezirlikten azledilince Suriyede Nûreddin’den yardım istedi vezir tayin edilirse ülkesindeki askerlerin masraflarını karşılamaya Mısır gelirinin üçte birini Nûreddin’e vermeye söz verdi. Nûreddin, Şîrkûh kumandasındaki bir orduyu Mısır’a göndererek Şâver’in makamına tekrar oturmasını sağlandı. Ancak Şâver sözünde durmadı Haçlılar’dan yardım istedi. Nûreddin, Haçlılar’a engel olmak amacıyla Hârim kalesini ele geçirdi Haçlılar’ın elindeki Banyas’ı fethetti Kasım 1164*Şîrkûh, Nil nehrinde Haçlı ve Fâtımî ordusunu askerî birlikleriyle yok etti İskenderiye şehrini ele geçirdi ve yeğeni Selâhaddin’i orada nâib bıraktı Fâtımîler ve Haçlılar iskenderiyeye yürüyünce Şîrkûh haçlılarla antlaşarak Suriye’ye döndü. Haçlılar, Fâtımîler’le Nûreddin’in Mısır’a girmesuni engelleyecek bir antlaşma yaptılar Nûreddin’in Mısır’ı ele geçiremedi ancak Nûreddin 1169 da Ca‘ber Kalesi’ni ele geçirerek en önemli hedefini gerçekleştirdi

*Mısır’ı işgal eden Haçlılar Kahirede karargâh kurunca Fâtımîler Nûreddinden yardım istediler . Kahiredekiler Haçlıları iyi ilişkilerle uzaklaştırmaya çalışıyordu. Haçlılar, 1 milyon dinar karşılığında geri çekildiler ancak parayı toplayamadılar. Nûreddin Şîrkûh kumandasında Mısır’a üçüncü defa 7000 kişilik süvari gönderdi Haçlı ordusu Mısır’dan eli boş döndüler Kahire’ye giren Şîrkûh Mısır’da idareyi ele geçirdi 8 Ocak 1169*Fatimi halifesi mısır emiri Şâver’i idam ettirdi yerine Şîrkûh vezir tayin edildi, Şîrkûh iki ay sonra ölünce yerine yeğeni Selâhaddîn-i Eyyûbî getirildi (25 Cemâziyelâhir 564 / 26 Mart 1169).Mısır’ın Türkler’in eline geçmesinden korkan Haçlılar, Avrupa’dan yardım alarak Aralık 1169 da Dimyat’ı kuşattı. Nûreddin Haçlılar’ın Suriyedeki bölgelerine akınlar yaptı Haçlılar kuşatmaya son verdiler*Nûreddin, Musul Atabegi Mevdûd’un ölümüyle Rahbe, Habur ve Nusaybin bölgelerini ele geçirdi, Musul’u da hâkimiyetine aldı (1170).

*Nûreddin 1171 de başkumandanı ve nâibi Selâhaddîn-i Eyyûbî’den Mısır’da hutbenin Abbâsî halifesi adına okutulmasını istedi. Selâhaddin, çıkacak karışıklıktan bunun ertelenmesini talep etti Nûreddin’in kesin emriyle Fâtımîlere okunan hutbeye son verildi hutbe Abbâsî halifesi adına okunmaya başlandı (10 Eylül 1171). *Birkaç gün sonra halife Lidînillâh’ın ölümüyle Fâtımîler yıkıldı ve Mısır Nûreddinin hâkimiyetine girdi Fâtımîlerin yıkılmasıyla Abbâsî halifesi Biemrillâh, Nûreddin’e saltanat alâmetleri gönderdi. Kuzey Irak, Güneydoğu Anadol Suriye, Mısır, Trablusgarp Kuzey Afrika, Sudan’ın Yemen Hicaz Nûreddin Mahmud zenginin hâkimiyeti altına girdi*Nûreddin ile Selâhaddîn güçlerini birleştirip Haçlılarla savaştılar. Selâhaddin ile Nûreddinin arasına bir soğukluk girdi nûreddin’in öldüğünde Selâhaddin Mısır, Libya, Yemen ve Sudan’ı nurettin
adına ondan bağımsız bir hükümdar gibi idare ediyordu.Nûreddin’le ilişkilerini kesmemişti Nûbe, Libya, Yemen seferlerine nurettinin izniyle girişilmişti.

Kaynak tdv islamansiklopedisi.info
NÛREDDİN ZENGÎ, (نور الدين محمود زنگي)

*1172 de müslümanların ticaret gemilerine el koyan Haçlılar, Nûreddin’in saldırıya geçtiğini görünce ele geçirdiklerini geri verdiler Nûreddin Ermeni Kralı Leon’un oğlu Mleh’i hizmetine aldı ve onu kendi dindaşlarına karşı kullandı. Nûreddin Rumlar’ı yenilgiye uğrattı. Adana, Misis ve Tarsus’u zaptettiği ve ganimetler ele geçirildi, *Nûreddin 1173 te Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıcarslan ile savaştı Kılıcarslan’ın kardeşi Şâhinşah, Malatya hâkimi Feridun Nûreddin’e sığındı Dânişmendli Mardin Harput Artuklu ve Ermeniler Kılıcarslan’a karşı Sivas’ta toplandı. Nûreddin’in çabaları yarar sağlamadı. Dânişmend meliki İsmâil öldürülünce Zünnûn, Nûreddin’in yardımıyla Sivas yönetimini ele geçirdi. Kılıcarslan Kayseri yakınlarında Nûreddin’in karşısına çıktı. *iki müslüman devletin savaşmasının Haçlılar’ın işine yarayacağını söyleyen âlimler ve din adamlarının araya girmesiyle kılıçarslan be nurettin arasında anlaşma sağlandı Temmuz 1173 teki antlaşmaya göre Nûreddin ele geçirdiği topraklardan çekilecek, II. Kılıcarslan Zünnûn’u Sivas hükümdarı olarak tanıyacaktı. Abbâsî halifesi, Kemâleddin Nûreddin’e Musul, el-Cezîre, Erbil, Ahlat, Suriye, Mısır ve Konya sultanı olduğunu bildirdi.

*Nûreddin, Mısır’a giderken Dımaşk Kalesi’nde vefat etti 15 Mayıs 1174 te iç kaledeki bir odaya gömüldü, Havvâsin çarşısının girişindeki Hanefîlere yaptırılan en-Nûriyyetü’l-kübrâ adını taşıyan medresenin girişindeki türbeye nakledildi Yerine on bir yaşındaki oğlu Sâlih İsmâil geçti. Nûreddin adaleti ve dindarlığından “el-Melikü’l-âdil” Haçlılar’la yapılan savaşlarda şehid olmayı arzu ettiğinden “Şehîd” lakabıyla da anılmıştır
*Nurettin zengi Hanefî fıkhını iyi bilir, mezhep tutmazdı hadisle meşgul olur, geceleri zikir yapardı zikre kalkmak isteyenleri uyandırmak amacıyla Dımaşk Kalesi’nde davul çaldırırdı Nûreddin’den daha iyisi, daha adaletli ve merhametlisi yoktu
*Nûreddin İslâm mücahidi, dindar ve adaletli bir önderdi üstün nitelikli bir devlet adamıydı Siyasette büyük başarılar elde etti devleti ayakta tutan kurumlar kurdu onun islamda apayrı bir yeri vardır. Depremler dolayısıyla yıkımlara sahne olan Dımaşk, Humus, Hama, Halep, Şeyzer ve Ba‘lebek şehirlerin kale burçlarını yeniden yaptırdı
*yangın ve depremlerden yıkılan Halep Ulucamii’ni nurettin zengi inşa ettirmiş, Urfa Ulucamii’ni hükümdarlığının ilk yıllarında yaptırmıştır. Hama Âsi ırmağının kıyısındaki cami onun eseridir. Dımaşk’ta kendi adını taşıyan camsi bugün ayaktadır. Nûreddin’in en büyük ve en güzel eseri 1173 te yılında yaptırdığı Musul Ulucamii’dir

Kaynak tdv islamansiklopedisi.info
NÛREDDİN ZENGÎ, (نور الدين محمود زنگي)

*NÛREDDİN ZENGÎ, Nizâmülmülk’ten sonra en çok medrese açan devlet adamıdır. Dımaşk, Humus, Hama, Ba‘lebek, Halep ve Urfa medreselerinin zengin vakıfları vardı. Dımaşk’taki en-Nûriyyetü’l-kübrâ ve en-Nûriyyetü’l suğrâ onun yaptırdığı medreselerin en güzel örnekleridir. Yetimleri korumaya almış alıp onlara okullar yaptırmıştır
*dul kadınları ve düşkünleri korumuş, topluma hayat güvencesi sağlamıştır. hanlar ribâtlar sebiller inşa ettirmiştir. Dımaşk’ta yaptırdığı Dârülhadis Medresesi Osmanlılar’a kadar ayakta kalmıştır medrese, 1893’te geçirdiği yangınla kuzey ve güney duvarları yıkılmıştır. Onun en değerli eseri günümüzde Dımaşk’ta müze olarak kullanılan NÛREDDİN ZENGÎ BÎMÂRİSTANI dır Nûreddin Mahmud bunun benzerini Halep’te yaptırmıştır.

*Haftanın belli günlerinde baş kadısı ve davalara bakan sultan İslâm’a aykırı davrananlara izin vermemiştir. eserlerini akıflarla desteklemiş, politikalarıyla halkın refahını yükseltmiştir. adaletli bir vergi politikası takip etmiş ve imar faaliyetleriyle ekonomiyi canlandırmıştır. sadaka olarak yıllık 200.000 dinar dağıtmıştır*Nûreddin Mahmud müderrislere hac yolcularına, fakir ve kimsesizlere, Ali evlâdına, gazi ve mücahidlere, müslüman esirlere, yardım ederek toplum sevgisini kazanmıştır. Dımaşk Halep, Musul, Humus ve Hama gibi şehirler onunla gelişmiştir.
*Nûreddin hedefi Suriye ve Sînâdaki devletlerini ortadan kaldırmak, Mısır Fâtımîlerine son vermek İslâmı Abbâsî halifeliğinde birleştirip ve İstanbul’u fethetmek istiyordu .Haçlı devletlerini ortadan kaldıramamışsa Kudüs’ün kurtarılmasına zemin hazırlamıştır. Kudüs’ün fethedileceğine inanmış Mescid-i Aksâ’ya konulmak üzere Halep’te ağaç minber yaptırmıştır. Selâhaddîn-i Eyyûbî’nin Kudüs’ü fethedince Mescid-i Aksâ’ya koydurduğu minber 1969’da yahudilerin çıkardığı yangında yanmıştır.