Kaynak ilimdünyası.com Köprü savaşı

*İran sasani ordusu ve müslümanlar savaştılar iran ordusunda filler vardı müslüman ordusunu halife ömerin görevlendirdiği es sekafi komuta ediyordu Müslümanlar fillerin üzerin*e gidemiyor atlar korkuyordu Es sekafi ra.ve arkadaşları attan inmiş kılıçla savaşıyorlardı sekafi Fillerin etrafını sarın kayışlarını üstündeki adamları düşürün" emrini verdi. Ken*disi fillerin. Üstündeki adamları düşürdü Bir beyaz fil sekafinin üzerine yürüdü. Sekafi kılıçla filin dudağına vurdu. Fil sekafiye Ön ayağı ile vurdu ve çiğnedi. İnsanlar korktular Müslümanlar her yönden katledilmeye başladı. *Kimisi kaçarak köprüye doğru gitti Bayrağı Müsenna alıp kaçmayanları korudu. Abdullah Yezid köprüyü yıktı Emirleriniz ne üzere öldüyse siz de ölün, dininizi savunun!" dedi. Müşrikler müslümanlan köprüde kuşatdılar. Kimisi korkup Fırat'a attı. Ve boğuldu, diğer müslümanlar öldürüldüler. Müsenna "Ey insanlar, deh*şete düşmeden köprüyü geçin, biz yerimizden ayrılmayacağız. Kendinizi boğmayın" diye ba*ğırdı.

*Köprüyü kesen Abdullahı Müsenna'ya getirdiler, abdulah köprüyü çarpışsınlar kaç*masınlar diye kestim" dedi.*Medine'liler Müsenna'dan ay*rılıp Medine'ye geldi. Kimisi çöle dağıldı. Müsenna az bir insanla orada kaldı.yaralandı şehit düşene kadar savaştı Ömer (r.a.) Muhacir ve Ensar'ın feryat ettiklerini duyunca "Ey müslümanlar, üzülmeyin, siz kaçmadınız ben sizin grubunuzum siz bana katıldınız" diye müslümanları teselli etdi
Muaz ra köprü savaşında bozguna uğramış kaçarak medineye sığınmıştı Enfal suresinin 16. ayetde "Her kim savaş günü tekrar gelmek için veya bir başka cihat grubuna katılmak haricinde sırtını döner harpten kaçarsa şüphesiz Allah'ın ga*zabı ile geri dönmüş olur" ayetini okuyunca ağladı Hz.. Ömer "Ağlama Yâ Muaz! Ben senin grubunum, sen de bana katılan kişisin." dedi.köprü savaşında müslümanlar ağır bir yenilgi ve bozguna uğradılar sasaniler 2000 kişiyi öldürdü ve kimisi derede boğuldu Sekafi ra.müslümanlardan sekiz yüz kişiyle şehid oldu.

Kaynak tdv islamansiklopedisi.com
KĀDİSİYE SAVAŞI (وقعة القادسيّة)

*Müslümanlara Kuzey Irak ve İran’ın kapılarını açtı Sâsânîler’in, imparatorluğun umudu genç Yezdicerd’i tahta çıkardı amaçları müslümanların fethettiği toprakları geri almak müslümanların Sevâd arazilerindeki isyanlarını önlemekti müslümanlar Irakta ilerlemek isriyordu Sâsânîler buna bir engeldi Irak’taki Hârise gibi kumandanlar Sâsânîler’in üzerine bir kuvvet hazırlamışlardı
*Müslümanlar ordularını organize ettiler İslâm ordusu Köprü savaşında 634 te Sâsânîler karşısında bozguna ugramışlardı Büveyb savaşında Dicle ve Fıratta üstünlük elde etmişlerdi. Hz. Ömer, Irak sınırında Hârise’ye, Medine kuvvetlerine katılması için emretti Niyeti ordu kumandanlığını üstlenmekti; Hz. Osman, Hz. Ali, Ubeydullah, Zübeyr Avf gibi ileri gelen sahâbîlerle görüştük Medine’de kalmaya karar verdi. ordu kumandanlığına Ebû Vakkās’ı getirdi ve orduya Irak’a yola çıkmalarını emretti.*Sa‘d kuvvetleriyle yola çıktı. Yolda kendine halifenin görevlendirdiği kabileler katıldı ilkbaharda Kûfe’nin 30 km. güneyindeki Sâsânîler’in en önemli sınır şehri Kādisiye’ye varıldı. İslâm ordusu için 70.000, Sâsânî ordusu için 80.000 kişiydi sasanilerde otuz civarında fil vardı Ebû Vakkās,bir heyeti Yezdicerd’e gönderdi İslâm’a ve cizye ödemeye davet etti; kisrâ elçilere sert davrandı Sa‘d ile Sâsânî kumandanı Rüstem savaş düzeni aldı. İslâm ordusu onlu sisteme göre düzenlenmişti;

*İslam ordusunda Her kabileye onur işareti olarak sancaklar verildi. Ordu merkez, sağ kanat, sol kanat olmak üzere üç bölümdü Sâsânî ordusu ise merkez, sağ ve sol kanatdı.Müslümanlar Sâsânîler’in Fırat’tan ayrılıp kendi taraflarına geçmelerini istiyordu böylece Sa‘d geri çekilme anında askerleri hareketi kısıtlayacaktı. Sâsânîler’in geri çekilirse kanal onları engelleyecekti Sâsânî kumandanı Rüstem Sa‘d’ın teklifini kabul etti ve ordusuyla kanalı aştı.*savaş başladı ve çok şiddetli bir şekilde dört gün devam etti. Sad ra. Vücudundaki çıbanlardan dolayı çarpışmalara katılamadı ve orduyu yönetti. Bu savaşa yevmü Ermâs, yevmü Ağvâs, yevmü’l-Kādisiyye” son günün akşamına “leyletü’l-Herîr” veya leyletü’l-Kādisiyye” denir. Müslümanların ilk fillerle karşılaşıyordu tecrübesizdiler zor anlar yaşıyordu. ağır kayıplar verdiler.

*Kadissiye savaşının sonunda Suriye’den gelen 6000 kişilik kuvvetin desteği ile zeki manevralarla müslümanlar üstünlüğü ele geçirdiler. Sasani Kumandanı Rüstem’in öldürüldü Sâsânîler dağıldı bozguna uğradılar Sa‘d, kazandıkları büyük zaferi Medinede müjde bekleyen Hz. Ömer’e bildirdi. Her iki ordu mevcutlarının en az üçte birini kaybettiler müslümanlar ganimet ele geçirdiler; bunların en kıymetlisi “direfş-i kâviyânî” adındaki kutsal İran sancağıydı.*Kādisiye Savaşı İslâm tarihinin en önemli zaferidir. Müslümanlara büyük bir moral ve üstünlük sağladı Irak’ın kapıları açıldı, Sâsânîler’in başşehri Medâin’in fethedildi
*Kādisiye Savaşı’na 700 sahâbe katılmıştı fetih sloganı Biz insanları kula kul olmaktan kurtarıp Allah’a kul etmek için geldik” cümlesi Kādisiye’nin armağanıdır.bu savaş ve bazı savaşçıları Ka‘kā‘ ve Mihcen es-Sekafî gibi sahabe komutanlar hakkında efsanevî hikâyeler vardır.

Kaynak Kaynak tdv islamansiklopedisi.com
CELÛLÂ SAVAŞI وقعة جلولاء

*Hz. Ömer devrinde Irak’taki müslümanlarla Sâsânîler arasında gerçekleşmiştir Bağdat’ın nahiyesi olan Celûlâ Dicle nehrinin doğusunda celula ırmağının kenarında, Sevâd ile İran arasında Horasan yolunda kurulmuştur. Medâin’den 180 km. uzaklıktadır.*Celûlâ Hz. Ömer in Sâsânîler’e karşı kazandığı büyük meydan muharebesi ile meşhur olmuştur. Kadisiyede yenilen ve Medâini müslümanlara teslim eden Sâsânîler Kisrâ Yezdicerd’in teşvikiyle Celûlâ’da toplandı şehre hendek ve siperler kazdılar barikat kurdular şehri tahkim etdiler kisra yezdicerd Kadisiyede öldürülen başkumandan Rüstem’in kardeşi Hurrezâdı komutan tayin etti*Sasanilerin hazırlıklarını öğrenen Irak komutanı Sa‘d ra. nasıl hareket edeceğini Halife Hz. Ömer’e sordu. Halife yerinde kalıp ordu göndermesini emretti. Sad 12.000 kişilik bir orduyu, Celûlâ’ya sevketti.Sağ kola el-Kindî’yi, süvarilerin başına Ma‘dîkerib’i, piyadelerin başına Tuleyha b. Huveylid’i getirdi sasani kumandan Hâşim Celûlâ’yı kuşattı. Sâsânî askerleri siperlerden çıkarak İslâm ordusuna saldırıyorlar, ve geri çekiliyorlardı. *Çok şiddetli çarpışmalardan sonra müslümanlar Sâsânî ordusunu mağlûp ettiler ganimetleri ele geçirdiler. Celûlâ’da bozguna uğrayan Yezdicerd Hulvân’dan Rey’e gitti gönderdi; kendisi de Hulvân’a girdi.Celûlâ Savaşı 24 Kasım 637 de meydana geldi Celûlâ Savaşında müslümanlar Hulvân’ı ele geçirdi Kadisiye’den sonra Sâsânîler’e büyük bir darbe daha vuruldu Dicle ve Sevâdı’n fethi tamamlandı *Selçuklu Sultanı Melikşah’ın (1072-1092), Kızılribât İstasyonunda kervansaray olarak yaptırdığı ribât Ribât-ı Celûlâ kervanların uğrak yeridir Tunus Kayrevan’a yaklaşık 38 km. uzaklıkta Celûlâ adlı bir başka tarihî şehir daha vardır. Muâviye nin ordusundaki Mervân tarafından Süfyân’ın hilâfetinde fethedilen bugün harabe halinde olan şehir Aynicelûlâ diye bilinmektedir.