Şah İsmail Dönemi (1501 – 1524)
Safevi Devleti Safeviye Tarikatı,itikadi bir teşekkül olsa da hâkimiyetler kurmak amacıyla savaşlara girişiyor, fetihler gerçekleştiriyordu. Şah İsmail* savaşlarda yükselmiş,tarikat mensubu ordusu ile İran ve çevresinde söz sahibi olmuştu
Şah 14 yaşındayken elde ettiği güç ile Türkmen toplumlarının itibarini kazanmıştı.
Safevi Devleti Safeviye Tarikatına mensup aşiretler göçebe Türkmenlerlen güçlenen Şah İsmail, 1501de Akkoyunlu himayesindeki Tebrizi hâkimiyet altına aldı bağımsızlığını ilan ederek*Safevi Devletinin temellerini attı (1501)
Şah İsmail, aslında Akkoyunlular’ın torunuydu şahın Annesi, Uzun Hasan’ın kızıydı. Şah Tebriz’i* Uzun Hasan’ın torunu Mirza’dan almış ve*Safevi Devletinin temellerini atmıştı. Tebriz’i almasından 7 yıl sonra ise Akkoyunluları tarih sahnesinden sildi.*Şahın Türkmenleri himayeye alması siyasi dengeleri etkiledi.hâkimiyet altındaki İran, Azerbaycan ve Irakta Türkler Araplar Farslar yaşamaktaydı.devlet teşkilatında Türkmenler vazifelendirilmekteydi. Osmanlı Devletinden dışlanan göçebe Türk Toplumlarının Şaha bağlılığı pekişmekteydi.*
Safevi Devleti Tebriz’in aldıktan sonra kendisini Azerbaycan Şahı ilan eden İsmail, Sasaniler üzerinde hak iddia ederek İrana ilerledi On yıl süren seferlerde Hamedan,Şiraz* Kirman, Necef ve Kerbela, Van,Bağdat, Horasan ve Herat şehirlerini hâkimiyeti altına aldı ve Devletinin Sınırlarını süratle genişletti. Şah İsmail, İran hâkimiyetini kesinleştirmişti Horasan ve Herat’ı Özbek Şehbani Hanlığından almıştı.
Safevi Devleti Özbek Şehbani Hanlığı, Horasan ve Herat mağlubiyetini kabullenmemişler, başarılı olamasalar da Maveraünnehir’e çekilerek onlarca yıl Safevi Devleti*ile mücadeleye girişmişlerdir. Özbek mücadeleleri, Şah dönemi boyunca çözülememiştir Şah İsmail’in kurduğu Asya’nın en büyük devleti Safeviler Azerbeycan ve Doğu Anadolu hattındaki sınırları ile devrin en büyük Türk Devleti olan Osmanlı İmparatorluğu ile sınır haline gelmiştir
|