Kaynak tdv islamansiklopedisi.info
ŞEYH ŞÂMİL (1797-1871) KAFKAS KARTALI
*1839 da General Grabbe, Ruslara baskınlar düzenleyen Hacı Taşo’yu etkisizleştirmek için 30.000 kişilik ordusuyla Şeyh Şâmil üzerine sefere çıktı. Şâmil, Ruslar’ı durduramayıp geri çekildi Ruslar 13.000 kişiyle Ahulgoh’u kuşattı 4000 kişiyle Ahulgoh’u savunan Şâmil ateşkes istedi ruslar Şâmil’in oğlunu Ahulgoh’un teslimini ve silâhları istedi Şâmil reddetti. Seksen günlük bir çarpışmadan sonra Ruslar 4 Eylül 1839’da Ahulgoh’u ele geçirdiler ve binlerce kayıp verdiler.
*Ahulgoh savunması Kafkas direnişinin dönüm noktasıdır Kuşatmadan yedi müridiyle kurtulan Şeyh Şâmil önce İçkeri Küçük Çeçenistan a gitti. Nâibleri Şuayb Molla, Hacı Taşov da geldi. Şâmil itirazsız itaat edilmesi şartıyla İçkeri yönetimini kabul etti Çeçenistan’ı dört nâibiyle paylaştırdı. Nâibleri Ahverdil Muhammed ile Şuayb Molla Nazran, Gurzul ve Grozni’ye saldırdı şamil Kuzey Dağıstanda Rus kuvvetlerini İşkarti ve İrpili yakınlarında ağır bir yenilgiye uğrattı
*Rus General Grabbe, Aşağı Çeçenistan ile Büyük Çeçenistan’a iki sefer düzenledi, başarılı olamadı. hanları kendi yanına çeken Şâmil, 1841 yılını Çeçenistan ve Dağıstan’da Ruslar’a saldırı hazırlıklarıyla geçirdi. nâ-ibleri Kibid Muhammed ile Cevad Han doğudan, Hacı Murad batıdan Avaristan’a, kendisi de Kasım 1841 de Dağıstan’a girdi. Ruslar, Şâmil’in saldırılarına cevap veremedi. 1842 de Şâmil, Çeçenistan ve Dağıstan’ın tek hâkimi oldu. *General Grabbe’nin Mayıs 1842’de 10.000 kişiyle Dargi harekâtını başlattı ancak Şuayb Molla’nın baskınları karşısında başarı sağlayamadı. Rus generalinin başarısızlığı Kuzey Kafkasya’da Şâmil’in gücünü sağlamlaştırdı. 1843 Eylülünde Şâmil, bir günden daha az bir zamanda 70 kilometre yol katederek Ensal’i ve Avaristan’daki Rus kalelerini fethetti.
*Şeyh Şâmil, General Dolgurukov’un Avaristan’a gelmesiyle geri çekildi yaptığı harekâtlarda Rusları yenilgiye uğrattı. Ruslar, Kafkas ordularına Gurko’yu getirdiler. Ancak Gurko Şâmil’in Girgil ile Tarku’yu ele geçirmesini önleyemedi. Şâmil 1844 te Kuzey Dağıstan’ın hâkimi idi. Çar I. Nikola, 1843’te General Neidhardttan Şâmil’in ordularının dağıtılmasını istiyor, ve 45.000 ruble gönderiyordu.
*Çar özellikle, Şâmil’in hocası ve kayınpederi Şeyh Cemâleddine Rus tarafına çekilmesini söylüyor, güçlü bir orduyla Kafkasya’ya saldıracağını bildiriyordu. Avaristan’a yönelik Rus harekâtı Şâmil’in savunmasıyla başarılı olamadı.
General Neidhardt görevden alındı yerine Prens Vorontsov, Kafkas valisi tayin edildi. 8 Nisan 1845’te Prens Vorontsov kafkas saldırılarına başladı 15 Haziran’da 21.000 asker, kırk top ve bir roket bataryasıyla Gertme’den ilk kafkas seferini başlatdı. *Ruslar Şâmil’in terkettiği Terengul’u aldı. Salatav ile Gumbet arasındaki Kırk Geçidi’ni geçti 4000 asker ve on topla Andi Geçidi’ni aşan prens Vorontsov Şâmil’in idarî merkezi Dargiye’ye girdi. Ruslar’ın büyük gücü karşısında savunma yapmanın uygun olmayacağını düşünen Şâmil, Dargiye’yi direnmeden terketti. Çeçenistan’a çekilip baskın hareketlerine yöneldi. üç general, 195 subay ve 3000’den fazla askeri öldürdüler.
|