Kaynak tdv islamansiklopedisi.info
NÛREDDİN ZENGÎ, (نور الدين محمود زنگي)
*Dımaşk ve Halep atabegi 11 Şubat 1118 de Halep’te doğdu. Yazısı güzeldi çok okurdu, hadis ezberleyip rivayet etti fıkıh bilgisiyle ilgili rivayetlerde iyi bir eğitim aldı. Gençlik döneminde babası İmâdüddin Zengî’nin yanında
savaşlara katıldı. İmâdüddin Zengî, Ca‘ber Kalesi’nde öldürülünce 14 Eylül 1146 da Nûreddin emîrleriyle Halep’e hâkim oldu. *Nurettinin kardeşi Seyfeddin Gazi başşehir Musula hâkim olunca (1146-1149) İmâdüddin Zengî’nin devleti ikiye bölündü Kuzey Suriye ile Güneydoğu Anadolu Nûreddin’in eline geçti. Hükümdarlığında Vezir Kaymaz’dan yardım gördü.İmâdüddin Zengî’nin ölümüyle Ba‘lebek Dımaşk Atabegliği’ne geçti, şehrin yöneticisi Necmeddin Eyyûb Dımaşk hizmetine girdi. Kardeşi Şîrkûh ve Nûreddin Mahmud Artah ve Keferlâsa gibi şehirleri Haçlılar’ın elinden aldı.*Bizanslı Joscelin, İmâdüddin Zengî’nin ölümüyle Urfayı zaptetti. İslâm askerleri Nûreddin Zengî’den yardım istedi. Nûreddin Urfayı tekrar ele geçirdi Avrupa’da şanı yayıldı. Papa Fransaya mektup göndererek Haçlı seferi hazırladı. II. Haçlı Seferi’ne katılan ordular 1148 ilkbaharında Filistin’de Haçlılar’la birleşerek Dımaşk’ı kuşattılar.*Seyfeddin Gazi ve kardeşi Nûreddin dimaşka yardıma gitti. Haçlılar Halepe saldırmak istedilerse de Nûreddin Yağra’da haçlıları ağır bir yenilgiye uğratıldı ganimet ve esirler Seyfeddin Gazi, Abbâsî Halifesi Liemrillâh ve Irak Selçuklu Sultanı I. Mesud arasında paylaştırıldı.Musul Atabegi Seyfeddin Gazi ölünce 1149 da yerine kardeşi Kutbüddin Mevdûd getirildi.
*Sincar’ı ele geçiren Nûreddin Mahmud ile musul atabegi Mevdûd ile savaş eşiğine geldi. Vezir el-İsfahânî’nin çabalarıyla Sincar’ın Kutbüddine, Humus ve Rahbe ise Nûreddine bırakıldı barış sağlandı. Sincar hazinesi Nûreddine geçti Nûreddin Antakya ve çevresinde akınlarda bulundu. Haçlı askerlerini öldürdü, esir aldı.Hama yakınlarındaki Efâmiye Kalesi fethedildi
*Bizanslı Joscelin Nûreddine karşı ağır bir yenilgiye uğradı. Joscelin’in yakalanıp teslim edilmesi için Türkmenler’le anlaşıldı. Nûreddin teslim aldığı Mayıs 1150 de bizans imparatoru Joscelin’i ölünceye kadar Halep Kalesi’nde tuttu. Antep, Tel Bâşir, Bâre Hisarı, Dülûk ve Maraş gibi şehir ve kaleler Nûreddin Anadolu Selçuklu Sultanı Mesud ve Artuklu Beyi Timurtaş tarafından zaptedildi 1151*Nûreddin Haçlılarca kuşatılan Askalân’ı kurtarmak için Banyasa geldi, yapılan savaştan sonuç alınamadı. Sekiz ay boyunca direnen Askalân Haçlılar’ın eline geçti. Haçlılar Dımaşk’a göz dikti. Haçlılar’a üstün duruma gelebilmek ve Mısır yolunu açmak için Dımaşk’ın ele geçirilmesini zorunluydu Nûreddin, Dımaşk Emîrini kuşkuya düşürdü emir kumandanlarıyla şehirden uzaklaşınca Nûreddin dımaşkı ele geçirdi 1154
*Nûreddin Anadolu Selçuklu Hükümdarı II. Kılıcarslan’ın Dânişmendliler’le mücadelesini fırsat bilerek onun hâkimiyetindeki Antep ile Ra‘bân’ı ve zaptetti Kasım 1155 te II. Kılıcarslan, Nûreddinden topraklarını geri vermesini istedi sonuç alamadı. 1157 de Kudüs kralı ile Antakya prinkepsi iş birliği yaparak Nûreddin’in topraklarına saldırdı Nûreddin işgal ettiği toprakları Kılıcarslan’a verdi Halep’e çekildi.*Hama, Şeyzer, Efâmiye, Humus, Lazkiye, Trablus, Antakya ve Ba‘rîn gibi şehirlerde büyük can ve mal kaybına sebep olan 1157 deki depremin ardından Nûreddin, Haçlılar’ın saldırısına fırsat vermeden kaleleri tekrar yaptırdı. Halep’te ağır hastalanınca küçük kardeşi Nusretüddin yönetimi ele geçirmeye çalıştı. bu teşebbüs Selâhaddîn-i Eyyûbî’nin amcası Şîrkûh un gayretiyle neticesiz kaldı. *Haçlılar, Nûreddin’in hastalığında Ba‘lebek ve Şeyzer’e saldırdılar Nûreddin iyileşince Harran’ı almak suretiyle kardeşi Nusretüddin’i cezalandırdı 1159 da Haçlılar’ın Hârim Kalesi kuşatıldı sonuç alınamadı. 1163 te Trablus kontluğuna sefere çıktı kalenin önünde ordusu Haçlılar’ın baskınına uğrayarak çok büyük kayıplar verdi, kendisi de yakalanmaktan kıl payı kurtuldu
|