Kaynak tdv islam ansiklopedisi.info
ÂDEM - Süleyman Hayri Bolay
***
Hz Âdem’in Yaratılışı ve Meziyetleri.
*Hz ademin yaratılışı kuraanda açıklanmıştır. insanın yaratılışını reddeden görüşleri islâm ile bağdaştıramayız*İslâmî kaynaklarda hz Âdem’in yaratıldığı toprak hakkında rivayetler vardır. Allah, Âdem’in yaratılacağı toprağı getirmesi için Cebrâil’i göndermiş, fakat yeryüzü toprak alınmasına müsaade etmemiştir. Mîkâil görevlendirilmiş, o da başaramayınca ölüm meleği yeryüzünün itirazına rağmen toprağı almıştır. *Azrail yeryüzünden aldığı kırmızı, beyaz ve siyah toprakları göğe çıkarak toprağa su katmış ve yapışkan çamur haline getirmiştir. Çamur siyahlaşıp kokunca Allah çamurdan Âdem’i yaratmıştır *Hz ademin baş ve yüzü Kâbe toprağından, göğsü ve sırtı Beytülmakdis, baldırları Yemen, bacakları Mısır, ayakları Hicaz, sağ eli doğu, sol eli ise batı topraklarından yaratılmıştır Ancak, menkıbeyi andıran bu rivayetler İslâm âlimlerince itimat görmemiştir.*Tevrat’ta hz Âdem’in yeryüzünde, altıncı günde yerin toprağından yaratıldığı bildirilmektedir, Apokrif kitaplarında Âdem, yaratılışın altıncı günü olan cuma gününün ilk saatinde Kudüs’te yaratılmıştır yahudiler Âdem’in milâttan önce 3760’da yaratıldığını kabul ederler
*Kur’ân-ı Kerîm’de Hz. Âdem’in hangi günde yaratıldığı belirtilmemektedir, ancak hadislerde cuma günü yaratıldığı, cennete konulduğu, cennetten çıkarılıp, tövbesinin kabul edildiği ve bir cuma günü vefat ettiği haber verilmektedir (bk. Ebû Dâvûd, Tirmizî, )*İslâmî kaynaklarda, Hz. Âdemden önce insana benzer akıllı ve şuurlu bir varlığın konusu tartışılmıştır. Kur’ân-ı Kerîm’de Âdem’e ve onun soyuna halife denilmektedir bu ifadelere göre yeryüzünde Âdem’den önce başka bir insan türü yaşamış olmalıdır. *Hz ademden önce yaşayan ve insana benzeyen mahlukatlar orayı fesada verdikleri ve kan döktükleri için helâk edilmişlerdir. Hz Âdem ve soyu insana benzeyen ademden önceki eski insanların halefi olmuş, onların yerine geçmiştir. *Melekler Âdem’in neslinin fesat çıkaran kan döken varlıklar olacağını eski insanlarla kıyaslayarak söylüyorlar ve Bakara sûresinde “Yeryüzünde orayı fesada verecek ve kan dökecek birini mi yaratacaksın diyorlardı
*Hz. Âdem’den önce yeryüzünde Hin Bin Tim Rim diye adlandırılan varlıklar cinlerden önce var olmuş, dünyada fesat çıkarmışlar kan döktükleri için Allah’ın tarafından helâk edildiği rivayetleri vardır bunlar İsrâiliyat’tan veya eski irandan kalma hikâyeler olup islamiyete dayanmamaktadır İbn Haldûn bu rivayetleri asılsız bulur, *Hz. Âdem ve soyu hakkında Allah melekleri bilgilendirmiş melekler levh-i mahfûzda yazılı olanları öğrenmiş ve melekler günahsız oldukları için kendileri gibi olmayan varlıkların günah işleyeceğini düşünmüşlerdir (Zemahşerî).
*Hz. Âdem ve soyunun halife diye tanıtılması bize Âdem’den önce insan türünün yaşadığı sonucuna götürmez. bu kelime, insan topluluğunun halefi, değil, “Allah’ın vekili, yeryüzünde O’nun hükümlerini yaşatan, uygulayan, dünyayı imar, insanları idare ve terbiye eden, tüm canlılardan üstün olan, emri altına alan” anlamındadır*Rivayet ve menkıbelerden hz Âdem ve soyunun yeryüzünde yaşamış olan cinlerin veya meleklerin halefleri olduğu mânasını çıkaranlar vardır İbn Abbasın rivayetine göre yeryüzünde ademden önce cinler yaşamaktaydı; Allah bunları uzaklaştırdı ve yerlerine Âdem ile soyunu yarattı.
*Kur’ân-ı Kerîm’de Hz. Âdem önemsiz bir madde olan topraktan bedenî ve ruhî yönleriyle tam ve kâmil bir insan haline gelinceye kadar safhalardan geçti onun sureti Allah’ın kudretinin üstünlüğü iledir
*Hz Âdem ve nesli tüm varlıklardan üstün bir mevkidedir âyetlerde Âdem ve soyu yeryüzünün halifeleridir Allah’ın verdiği aklî, zihnî, ahlâkî meziyetleriyle Allah’a ibadet ederler Allah’ın hükümlerinin yerine getirip canlıları kendi hizmetinde kullanırlar*Allah’ın emriyle melekler Âdem’e secde ederler *Allah hz Âdem’i meleklerden üstün ve saygın yaratmıştır. Bu yalnız Âdem’e değil tüm insanlığa ait bir şereftir. Kur’an’da insanoğlunun meziyetine işaret edilmiştir *Kur’ân-ı Kerîmde Hz. Âdem’in rabbinden vahiy almıştır” Allah ona hitap etmiş, yükümlülük bildirmiştir Allah Nûh ve İbrâhim hânedanı birlikte Âdem’i âlemlere üstün kılmıştır *Ahmed Hanbel’in ilk peygamberin kim olduğu yolundaki bir sorusuna ilk Hz. Peygamber’ “Âdem’dir” karşılığını vermiştir
|