Kaynak tdv islam ansiklopedisi.info suriye
*Dımaşk ve Güney Suriye’de Dukak’ın 1104 te ölümüyle Dımaşk Atabegliği Börîlerin kurucusu Atabeg Tuğtegin’in eline geçti Cebelibahre’de Nusayrîler, Cebelisümmâk’ta Dürzîler, Batı ve Güney Suriye’de İsmâilîler gibi heterodoks unsurlar, Sünnî Selçuklular’la savaşıyordu Tuğtegin’in ölümünden 1128 de Dımaşk’a hâkim olan oğlu Böri bölgede Haçlılar’ın müttefiki Bâtınîler’le mücadele etti. Dımaşk’ı ele geçirmek isteyen Haçlılar’ı da yenmeyi başardı I. Haçlı Seferinde Antakya 1099 da işgal edildi Haçlılar Suriyeyi yağmaladı Lübnan’a girdi Lazkiye 1108’de Antakya Prinkepsliği’ne bağlandı. Suriye’nin iç kısımları Halep, Hama, Humus ve Dımaşk atabeyi börilerin elindeydi. Haçlılar, Suriye’nin sahil kesiminde hâkimiyet kurabildiler. *Halep ve çevresini ele geçiren Musul Atabegi İmâdüddin Zengî, Haçlılar’a karşı cihad ilân ederken 1130 da Suriye’nin güneyini Hama ve humusu topraklarına kattı.İmâdüddin Zengî’nin 1146 da ölümüyle Halep ve Kuzey Suriye’de hâkimiyet oğlu Nûreddin Zengî’nin eline geçti. II. Haçlı Seferi’nin ardından Suriye’deki etkinliği artan Nûreddin 1154 de Dımaşk’ı ele geçirerek Suriyeyi tek elde topladı. Suriyenin imarına katkıda bulundu Sünnî ulemâyı destekledi. Haçlılar’a ve heterodokslara karşı onlardan yararlandı. Suriye’nin güneyinde Salhad ve Busrâ İsmâilîler’in elindeydi. Suriye’nin çöl olan doğu kısmında ise Tay kabilesi Fâtımîler’le, ve Haçlılar’la anlaşarak hâkimiyetini devam ettiriyordu. 1157 de Suriye’nin kuzeyindeki deprem büyük hasara yol açtı.
*Nûreddin Zengî’nin 1174 ölümüyle zengilerde taht mücadelesi,başladı Mısır ve Suriye’yi birleştirmek isteyen Selâhaddîn-i Eyyûbî Ekim 1174’te Mısır’dan Suriye’ye hareket etti Dımaşk, Ba‘lebek, Humus, Hamayı ele geçirdi. 1183 te Halep’i alan Selâhaddin, Hittîn Savaşı’nda Haçlılar’ı yenilgiye uğratıp 1187 de Kudüs’ü fethetti Haçlı kalelerini fethetti 1193 te Selâhaddin’in ölümüyle Eyyûbî Devleti, Mısır ve Suriye’de kollara ayrıldı. Suriye’de Selâhaddin’in oğulları arasındaki hâkimiyeti el-Melikü’l-Âdil kazandı Haçlılar’la savaşılmadı Suriye’de ticaret gelişti Haçlılar Hama ve Humusa saldırdı el-Melikü’l-Kâmil Haçlılar’la anlaştı Suriye’deki Eyyûbî melikleri bağımsız hareket etmeye başladılar. *Eyyubiler döneminde el-Melikü’s-Sâlih devrinde suriyede merkezî idarenin otoritesi zayıfladı. Halep gibi beyliklerin merkezle ilişkisi kesildi. 1243 te Halep, Humus ve Dımaşk Anadolu Selçukluları’na katıldı.Suriye Eyyûbî melikleri Mısır’da 1250 de kurulan Memlük Devleti’ni tanımadılar ve Mısır sultanlığını almak için harekete geçtiler. Moğol tehlikesi ortaya çıkınca Abbâsî halifesi aracılığıyla antlaşma sağlandı Suriye’ye saldıran Moğollar Halep’i, ve Dımaşk’ı istilâ ettiler Suriyeye hâkim oldular. Aynicâlût Savaşı’nda 1260 da Moğollar’a ağır bir darbe vuruldu Memlükler, Suriyeyi ele geçirdiler. İtaat eden Eyyûbî emîrleri görevlerinde bıraktılar. Eyyûbî beylikleri varlıklarını XIV. yüzyıla kadar devam ettirdi
|