Kaynak tdv islam ansiklopedisi.info suriye* *
*Busrâda antik mimari egemendir 1134 tarihli Hızır Camii Gümüştegin’in eseridir. Yâkūt Camii, Ebü’l-Fidâ Medresesi ve Mencek Hamamı Eyyûbî, Osmanlı* Mescidi ise 1903 Osmanlı döneminden kalmadır. Busrâ* minareleri kare planlı, dört köşe kalın gövdeleri, içte spiral merdivenleri, ikiz pencere şeklinde dört yöne açılan müezzinlikleriyle aynı özelliği taşır. Romalılar’ın yaptığı Birketü’l-hâc denilen* su sarnıcı birkaç defa onarılmış ve günümüze kullanılmıştır. Baybars’ın 1277 de tamir ettirdiği Erîhâ Ulucamii bir avlu önünde enine dikdörtgen planlı iki sahanlı şeması, mihrap önü kubbe, diğer kısımları çapraz tonoz örtülü taş mimarisi ve kare gövdeli minaresiyle tipik bir Türk eseridir. *Erîhâ’daki Kara Mehmed Mescidi* küçük ölçekte ele alınmıştır. İdlib Ulucamii Câmi-i Kebîr çok kubbeli Osmanlı camileri grubunda tasarlanmıştır* Beşir Ağa Camii, Suriye’deki geleneksel Osmanlı* mimarisini yansıtır. minaresi sekizgen gövdelidir. Halep yakınlarında Bâb’daki el-Câmiu’l-Kebîr* bir Selçuklu eseridir ve Memlükler döneminde 1343 te* yenilenmiştir. Revaklı avlunun ortasındaki şadırvan Osmanlı döneminde eklenmiştir. Menbicteki* Necm Kalesi IX. yüzyılda kurulmuş, Melik Zâhir zamanında 1216 da ilâve edilmiştir. Hisar türünde, yolları kontrol etmek amacıyla yapılan askerî tesislerden biridir. Şam-Der‘â yolu üzerindeki Müzeyrib Kalesi, Sultan Selim tarafından inşa ettirilmiştir. Kale meskûn mahaldir ve harabedir
*II. Abdülhamid’in 1901-1905 te yaptırdığı Hicaz Demiryolu hattı Suriye topraklarından geçer Tren istasyonları* birçok yapı ile birlikte tasarlanmıştır. istasyonlarda idare binası, yolcu bekleme salonları misafirhaneler, lojmanlar, tuvalet ve su depoları, hangar ve eşya depoları yer almaktadır. Hicaz* hattı terkedilince mimari eserlerin çoğu harabe haline gelmiştir. Der‘â, Hırbetü’l-Gazâle, İzra‘ ve Mehacce tren istasyonları Der‘â-Şam arasındaki Hicaz Demiryolu hattına* önemli örneklerdir. Der‘â’daki Sûku’l-atîk de tren istasyonu ile birlikte yaptırılmış ticaret merkezidir. Suriye’deki hanlar menzil* ve şehir içi hanları olmak üzere iki grupta toplanır. Menzil hanları mimari yapılardır. Yol hanları kale tipinde inşa edilmiştir *Şam-Hama yolundaki Arus Hanı ile Dennûn Hanı yeni restore edilen menzil hanlarıdır. Şam-Humus yolunun Bağdat kavşağındaki Ayaş Hanı bir menzil hanıdır Şam-Humus yolu üzerinde Kutayfe’deki Sinan Paşa Külliyesi han, hamam, mescid, imaret ve zâviyeden oluşan menzil külliyesidir. Küçük ölçekte ve kare planlıdır Girişinde Osmanlı mimarisinde son cemaat yeri mevcuttur. Mihrap ve minberi taştan yapılmıştır, iç mekân kireçle sıvanmıştır. Sekizgen gövdeli minarenin şerefesi ahşap siperlikle kapatılmıştır. hamam terkedilmiştir külliyenin askerî tesis olarak kullanılmaktadır. Şam-Palmira yolundaki Türâb Hanı, Menkûre Hanı ve Nâsıriye yakınındaki Utne Hanı harabe halindedir
*Hama-Halep karayolu üzerindeki Hân-ı Şüyûh* büyük bir menzil külliyesidir. çevresinde bir kasaba vardır külliyenin avlu cami, tekke, zâviye, hamam, köşk, konak ve bedesteni mevcuttur. II. Abdülhamid zamanında 1907’de tamiratı yapılan külliye yıkılmıştır. Hama-Halep yolundaki Maarretünnu‘mân’daki Murad Paşa Hanı XVII. yüzyılda büyük ölçekte tasarlanmıştır. eyvan, oda ve hollerden oluşur revaklı avlusunun ortasına mescid-tekke yerleştirilmiştir. imaret, fırın, hamam gibi yapıları vardır. Günümüzde döşeme mozaikleriyle mimari elemanların sergilendiği müze durumundadır. Maarretünnu‘mân’da ayrıca Selçuklu dönemi eseri ulucami* Nebî Yûşâ Mescidi ve Makam Türbesi Maarre Kalesi gibi anıtsal* yapılar bulunmaktadır. Sebil Hanı ve Camii önemli Türk mimari eserleridir.*Ca‘ber Kalesi Tabya Barajı suları altında kalmış, yakınındaki Süleyman Şah Türbesi 1974’te yüksek bir alana taşınmıştır. Kalenin konumu ile müstahkem surları ve savunma tesisleri, Fırat nehrindeki* ulaşımı koruyacak nitelikte askerî* mimarlık âbidesidir. İçindeki yapılar yıkılmış, yalnızca Kale Camii’nin minaresi ayakta kalmıştır. Mezarların taşınması ile üzerine yapılan yeni Süleyman Şah Türbesi modern bir mimari tasarımla şekillendirilmiştir. İçinde üç sanduka vardır
|