Hidroelektrik Santrali (HES) Nedir?
Bir miktar yükseklik sağlanmış akışkanın veya suyun sağladığı potansiyel enerjiye hidrolik enerji denir. Bu enerjiyi önce mekanik enerjiye, daha sonra da elektrik enerjisine dönüştürülmesiyle elde edilen yeni elektrik enerjisine ise hidroelektrik enerji denir.
Doğal veya yapay olarak belli bir seviyede bulunan suyun daha düşük seviyedeki türbinlere iletilmesi sonucu türbin çarklarına büyük bir hızla çarpan su, türbin milini döndürür ve bu jeneratörü çalıştırır ve böylece de elektrik üretilmiş olur. Bu çalışma sistemi barajlarda gerçekleşmektedir. Bu dönüşümün yapıldığı tesislere genel ismiyle hidroelektrik santral denir. Hidroelektrik santrallerden bahsedilirken kısaca “HES” denmektedir.
Hidroelektrik Santrali (HES) Nasıl Çalışır?
Hidroelektrik santralleri, elektrik elde edebilmek için suyun akış hızından faydalanır. Akış hızı yüksek olan nehirler, akarsular potansiyel bir hidroelektrik alanıdır. Bu akarsuların üzerine inşa edilen barajlar ve büyük setler, akarsuyun birikmesine yardımcı olur.
Belirli bir yüksekliğe ulaştıktan sonra artık eldeki su potansiyel bir enerjiye sahiptir. Bu biriken su, ilk olarak türbinler aracılığı ile kinetik enerjiye dönüştürülür. Sonrasında türbin çarkına bağlı olan jeneratör motoru hızla gelen su sayesinde dönüşünü yapar. Böylece kinetik enerji elektrik enerjisine çevrilir.
Hidroelektrik santralin parçaları şunlardır;
Su tutuma: Rezerve etme özelliğine sahip santrallerde baraj, kanal tipinde olan santrallerde tünel ya da açık kanal şeklinde veya nehir tipindeki santrallerde regülatör şeklinde bulunabilir.
Su alma: Elektriğin iletiminin yapıldığı alana suyun giriş yaptığı yapının adıdır. Mekanizma, ızgara, kapak ve kapağın açılışını ve kapanışını sağlayan bir sistemden oluşur.
İletim alanı: Tesisin işletmede yüksek debideki suyu iletmesinde kullanılan alandır. Trapez, tünel ya da doğrudan borularla iletilebilirler.
Basınçlı borular: Kalın, etli ve büyük çaptaki çelik borulardır. Santralin yapısına göre iki çeşidi vardır. Bunlar; gömülü olanlar ve açıkta olanlar.
Salyangoz: Basınç borusunun üzerine monte edilmiş, salyangoza benzer basınlı su haznesidir. Barajdaki suyun her bir noktadan eşit derecede dağılmasını sağlar.
Türbin: Çark, şaft, kapak, hız regülatörü, basınçlı yağ sistemi, soğutma sistemi, türbin yatağı, kumanda panosu ve yardımcı parçalardan meydana gelen sistemdir.
Jeneratör: İkaz, soğutma sistemi, koruma sistemi, kumanda, kesici ve ayırıcılardan meydana gelen sistemdir.
Transformatörler: Gerilimin yükselmesini ve alçaltılmasını sağlayan parçadır. Ana gövde de bulunur.
Şalt kısmı: Transformatörden çıkan yüksek gerilimli enerjiyi, iletim alanına bağlayan noktadır.
Diğer Teçhizat: Isıtma, havalandırma, aydınlatma sistemleri, diğer parçalardan ayrı alanlardır.
Kaynak