Kaynak türktarihim.com Hun İmparatorluğu,
Büyük Hun İmparatorluğunun Kuruluşu (M.Ö. 220)
Orta Asyanın doğusunda, Çinin Kuzeyinde yaşayan Ön Türklerin çoğalması ve kültürlerinin egemen hale gelmesiyle ayrı yaşayan Hun kabileleri, Çine karşı mukavemet göstermeye başlamış birlik olmuştur. kabile lideri Teoman, güçlenerek hunları bir araya getirip M.Ö. 220 de Büyük Hun Devletini kurarak Türklüğü Tarih sahnesine çıkarttı Büyük Hun Devletinin ortaya çıkmasıyla Tunguz ve Moğol toplulukları Hun İmparatorluğuna girdiler. Hun akınlarından zarar gören Çin İmparatorluğa geçişte Hun İmparatorluğunun kurulmasıyla zor bir durumla karşılaşdı. Hun İmparatoru Teoman, Kore’den Hazar Denizine akınlar düzenleyerek Çin, topraklarını imparatorluğa dahil ederek güçlenmeye başladı.*göçebe bir toplum olan hunlar, 50 yıl içerisinde dünyanın en büyük İmparatorluğu haline geldi Çin’i vergiye bağlayarak İpek yolunu denetimine aldı ve M.Ö. 177 yılında Hun toprakları Hazar Denizinden Kore’ye kadar uzanan ve Asya’nın tamamını içerisine alan büyük bir imparatorluktu Bu ilerleyiş M.Ö. 40 lı yıllara kadar devam etti.
Büyük Hun İmparatorluğunun Zayıflaması
muazzam İmparatorluk gücü, sefahat ve lükse uymaya başladı. Çin'le ilişkiler kuran Hun hakanları, Çin Saray kültürüne uymaya başladı.Hun İmparatorları Çinli prenseslerle evlenerek İmparatorluğun yıkımına zemin hazırladılar. Çinli prenseslerle gelen orduları ve diplomatlar Hun topraklarında rahatça hareket etdi Güçlenen ve Hunlara vergi ödemek istemeyen Çinliler, ödedikleri Hun topraklarına akınlar düzenledi ve Hunların zayıflayarak küçülmesini sağladılar. *
Büyük Hun İmparatorluğunun Bölünmesi
M.Ö. 54 de Hun hükümdarı iki kardeş Hohanye ve Çiçi ihtilafa düştüler ve İmparatorluk Doğu Hun ve Batı Hun olarak ikiye bölündü. Çin ile yakın olan Hohanye ve Doğu Hunları, Çin hükümdarlığı altına girdi, Çiçi Han* ise Çine ve kardeşi Hohanye'ye sert tavır alarak Batı Hunlarının başına geçti Çin, Batı Hunun üzerine giderek kısa bir süre sonra Çiçi hanı öldürdü Batı hunlarını yıktı (M.Ö. 36). Çine bağlı bulunan Doğu Hun hükümdarı Hohanye ise Çine bağımlıydı. Çin Hunları parçaladı M.S. 48 yılındaki diğer taht mücadelesi hükümdar Panu ile Pi arasında yaşandı. ciddi bir hastalık salgını vardı Panu, Çine bir elçi göndererek barış istedi Panu'nun hükümdarlığından rahatsız olan Pi, gizlice Çin'e elçi göndererek vermiş ve Çinin desteğini istedi
Çin Pi'ye destek vererek Hun İmparatorluğunun başına geçirdi Panu Kuzey Hun İmparatorluğunu kurdu. Pi yönetimindeki Hunlar, Çin idaresini kabul ederek Güney bölgesinde, Panu ise Çine sert tavır alarak kuzey bölgesinde iki ayrı yönetim kurdu. Çinin ve Güney Hunlarının baskılarıyla M.S. 156 da Kuzey Hunları tarih sahnesinden silindi. Güney Hunları Çin ile iyi ilişkiler içerisindeydi Çinin bölgeye hükmetme çabasıyla M.S. 216 da yıkılarak tarih sahnesinden silindi.*hunlar Kuzey Hunlarının 156 da yıkılıp,* siyenpiler tarafında batıya doğru itilmesi ve 216 Yılında Çinin Hun topraklarını eline geçirmesiyle son buldu. Hunlar 400 lü yıllara kadar küçük devletler kurmuş olsada başarılı olamadı Türkistandan Türk varlığı ortadan kalktı Asyanın doğusundaki Hun hareketi, büyük Hun İmparatorluğunun yıkılması ve Hunların Orta Asyadan uzaklaştırılmasıyla Hun’ların batıya doğru ilerledi Hazar Gölü çevresinde yerleşip çoğaldılar.*
Avrupa Hun İmparatorluğu (370 – 470)
Hazar Gölünde yaşayan Hunlar, 370 yılında, Balamir tarafından Avrupa Hun Devletini kurdular Gotlar Ostrogot ve Vizigotlarla savaştılar Avrupa Roma imparatorluğundaydı. Avrupalı Barbarlar avrupanın ormanlık alanlarında yaşıyorlar küçük çaplı saldırılar düzenliyorlardı. Barbar kavimler Avrupa Hun devleti ve Roma arasında sıkıştı kavimler Göçü başladı Roma durumdan memnundu ve Avrupa Hun İmparatorluğuyla iyi ilişkideydi. büyük hükümdar Attila Roma üzerine ilerledi. Zamanla Roma İmparatorluğunu da hükmü altına alan Attila, Margos Antlaşmasıyla 422 de Roma İmparatorluğunu vergiye bağladı. Roma 434 te antlaşmayı ihlal edince tekrar Romaya seferler düzenlendi.
Doğu ve Batı Roma’yı kontrolü altına alan Attila, 452 de romaya yürüdü. Papanın, Attila huzurunda teslimiyeti kabul etmesi ve Salgın hastalıkların baş göstermesiyle daha fazla ilerlemedi.*Büyük Hükümdar Attila, Fransaya kadar ilerleyerek Avrupa Hun Devletine en parlak dönemini yaşattı Avrupa Devletlerini oluşturan Kavimler Göçünü başlatarak tarihe yön verdi 469 da Attila’nın ölümüyle oğulları saltanat mücadelesine girdi ve Avrupa Hun Devleti yıkıldı. Avrupa Hun İmparatorluğunun yıkılmasıyla Hunlar, bugünkü Macaristanda yaşamaya devam ederler. Avrupalılar Macarlara Hungary demektedir. Bu isim Avrupa Hun Devletinden miras kalmıştır.*
Özetleyecek Olursak ;
Hunlar, M.Ö. 220 de tarihte ilk Türk devleti olan Büyük Hun İmparatorluğunu kurdu ve dünyanın en büyük İmparatorluğu oldu. sefahat ve Çine yakınlaşmayla yıkıldı. Ana Yurt Türkistandaki varlığı ortadan kalkan Hunlar, Hazar ve civarına Göç ederek yeni bir dönem başladı Avrupa Hunları ile Ak Hunlar Tarihe yön verdi . Türk devletlerinin önünü açtı. Avrupa Hun imparatorluğu, Avrupanın yapısını oluşturan Kavimler göçünü başlatarak Türk varlığını Avrupaya götürdü. Ak Hunlar Orta Doğuya hakim oldu. Göktürkler ile İran Sasanilerinin birleşmesiyle yıkılarak tarihten silinen son Hun İmparatorluğu oldu.
|