[murataltug1985]

Kaynak habertürk.com

Murat Bardakçı - Kut Kahramanı Halil Paşa


Yarım asırdan fazla zamandır unutulmuş olan ve şimdi TV dizisi yapılan Kutülâmare Zaferi’nin kahramanı Halil Paşa ENVER Paşa’nın bir yaş küçük amcası*1916 Nisan’ında koskoca İngiliz ordusunu esir ettiği Kutülâmare Zaferi televizyon dizisi hâline getirildi ve hem çekimler, hem de çekim tekniği bakımından ortaya güzel bir iş kondu...Yetmiş senedir unutulan Kutülâmare Kahramanı*Halil*Paşa* yeniden hatırlanıyor, zaferine toplantılar yapılıyor, sergiler açılıyor, konferanslar veriliyor ve Paşa’nın kabrini ziyaretler haber oluyor. Halil Paşa*iyi bir asker ve görüşlerinden taviz vermemiş koyu bir İttihadçı Kut kahramanı, Kurtuluş Savaşı sırasında siyasî faaliyetleri, ve İttihad ve Terakki’yi canlandırabilmek çabaları sebebi ile Ankara’nın kara listesine alınmış;

Türkiye’ye girmesi 12 Mart 1921’de yasaklamış Anadoluya geldiği takdirde sınırdışı edilmesi emredilmişti. Paşa, yasağa rağmen 1921 Nisan’ında Batumdan Trabzon’a gelmiş, iki buçuk aydan sonra sınırdışı edilmiş ve memlekete yasağın 1922 Ağustos’unda iptal edilmesi üzerine dönebilmişti.Paşa ve arkadaşları yasaklı günlerinde Ankara’nın görevlendirdiği istihbaratçılar ile takip altında tutuldu Ankara,*Halil*Paşadan haberdar edildi. Arşivlerimizde,*HalilPaşa*hakkında dünya kadar rapor vardır! Halil Paşa’yı konu alan Cumhurbaşkanlığındaki belgeler 1922 Mart’ında ortaya atılan bir iddianın*Mustafa Kemal Paşa’yı hiddetlendirdiğini ve*Halil Paşa’nın Türk temsilciliklerine girmesinin istenmediğini gösteriyor.

İstanbul’da İleri”Gazetesi’nde, 1922 Mart’ında bir haber başladı: Gazetede, Ankara Hükümeti’nin Gürcistan nezdindeki temsilcisi*Ahmed Muhtar Bey’in üç İttihadçı’ya,*Halil Paşa Küçük Talât Bey’ ve gazeteci*Muhiddin Bey’e Tiflis’teki temsilcilik binasında ziyafet verdiği yazılmıştı.*Haber doğru ise, Tiflis’teki temsilciliğin Ankara’nın talimatlarını dinlememesi mânâsına geliyordu. Akşehir’de Başkumandan*Kemal Paşa,*18 Mart 1922’de Hariciye Vekâleti’ne şifreli bir yazı gönderdi, Muhtar Bey’in*Halil Paşa*ile eski İttihadçılardan Bizim temsilcimiz bu kişilerle münasebette bulunamaz ve ziyafet veremez”*deyip*Muhtar Bey’den savunma istedi!

Kemal Paşa’nın şifreli mektubu, şöyle idi:
Ankara’nın Tiflis temsilcisi Muhtar Bey, sabık Şark Orduları Grubu Kumandanı Halil Paşaya ziyafet çekmiştir. Halil Paşa hükümetin memleketten ihraç ettiği kimselerdir, hükümetin resmî temsilcisi bunlarla bir münasebette bulunamaz, ziyafet veremez.Muhtar Bey’e yaptığının doğru olmadığının duyurulması lâzımdır”.
Dışişleri Kemal Paşa’nın talebinden haberdar etti Muhtar Bey*gazetedeki haberin*“âdî ve iğrenç bir yalan”*olduğunu söylüyor ve milletvekili, hem de gazete sahibi*Nuri Bey’in böyle entrikalara âlet olmaması için dikkatinin çekilmesini istiyordu.

Muhtar Bey,*Ankara’ya şöyle yazıyordu:
Halil Paşaya ziyafet verdiğime dair İleri Gazetesi’nde haber veriyor.Ne gibi husumet dolu böyle bir rezil yalanı tekzibe tenezzül etmem. Ancak âdî ve iğrenç entrikalara ciddiyetinden ve namusundan emin olmak istediğimiz gazetesinin âlet edilmesi hususunda mebus arkadaşlarımdan Celâl Nuri Bey’in dikkatinin çekilmesini önemle rica ederim efendim”.Ankara Hükümeti’nin Tiflis temsilciliğini yapan*Ahmed Muhtar Bey,*Ankara Meclisi’ne İstanbul Milletvekili olarak katılmış, 1920 Ağustos’undan itibaren altı ay Dışişleri makamında bulunmuş, Tiflis’teki görevini tamamlamasının ardından Moskova ve Washington Büyükelçiliği’ne tayin edilmiş, hayattan 1934’te Ankara’da ayrılmıştı...

memlekete değil, Türk temsilciliklerinde ziyafete davet edilmesi bile yasaklanan*Halil Paşa Batum’dan sonra Moskova’ya gidecek, Sovyetler’in 1922 de İttihadçılar’ın Sovyet topraklarını derhal terketmelerini istemesi üzerine Moskova’daki Afganistan Büyükelçiliği’nden aldığı Afgan pasaportu ile Almanya’ya geçecek, Macaristan’a ve Avusturya’ya seyahatler yapacak yasağın 1 Ağustos 1922’de kaldırılmasının ardından Viyana üzerinden Türkiye’ye dönecekti. Paşa Ankara’ya gidip*Mustafa Kemal’i ziyaret etti, bir vazife almasının mı yoksa*“serbest hayatı”*mı tercih etmesinin uygun olacağını sordu ve*“serbest kalmasının”, siyasetle uğraşmaması gerektiğinin söylenmesi üzerine de İstanbul’daki köşküne çekildi.Kutülâmare”nin kısaltılmışı olan*“Kut”soyadını alan*Halil Paşa*1957’de İstanbul’da, gırtlak kanserinden vefat etti. Alkol kullanırdı Siyaset, hadiseler ve beklenmedik gelişmeler kader arkadaşlarını karşı karşıya ve ağır sözler ettirecek hâle getirmişti...