|
|
Kaynak islamveihsan.com
Sultan Alparslan kimdir?
Sultan Alparslan döneminin başlıca olayları nelerdir?*Malazgirt Savaşı ne zaman, nerede ve kimler arasında yapılmıştır? Sultan Alparslan’ın vasiyeti nedir? Sultan Alparslan nasıl öldü? Büyük Selçuklu Devleti’nin ikinci hükümdarı, Fethin babası, Veli, Büyük cihangir; Sultan Alparslan Horasan Meliki*Çağrı Bey’in oğludur. Selçuklu-Karahanlı savaşı başlamadan 20 Ocak 1029’da doğdu.* küçük yaşta babası Çağrı Bey’in hastalanması üzerine Gazneli taarruzlarını durdurması,1049’da*Karahanlılara 1058’de*Gaznelilere zaferler kazanması, Çağrı Bey’in veliaht sıfatıyla yönettiği Horasan ve Selçuklu topraklarında büyük bir itibar kazanmasını sağladı. Çağrı Bey’in Ağustos 1059’da*ölümüyle*Horasan Meliki*oldu.
Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey*Eylül 1063’te ölünce, vasiyeti üzerine tahta üvey oğlu Süleyman çıktı. Vezir Amîdül mülk tarafından tahta çıkarılan Süleyman’a karşı*Alparslan, ağabeyi Kirman Meliki*Kavurd, amcası*Mûsâ Yabgu, Çağrı ve Tuğrul beylerin amcazadeleri Kutalmış*taht üzerinde hak talep etti. Alparslan,*Herat’taki amcası İnanç Yabgu üzerine yürüyerek mağlûp etti. Ardından ordusu ile imparatorluk başkenti*Rey’e hareket etti. 1063 yılının son günlerindeki savaşta Kutalmış’ı mağlûp etti. Alparslan’ın Rey’e girmesi*üzerine*İsfahan’a ilerleyen Kirman Meliki Kavurd geri döndü. Alparslan’ın tahta çıkarak adına hutbe okutup sikke kestirmesinden sonra saltanatı,*Halife*tarafından 27 Nisan 1064’te tasdik ve ilân edildi.
Sultan Alparslan, iki ay idarî işlerle ve orduyla meşgul oldu Şubat 1064’te*“Rum gazâsı”*adlı batı seferine çıktı.*Sultan Alparslan hükümdarlığında devletin batısına önem verdi, batıda fetih, doğuda asayişi sağladı .babası Çağrı Bey’in*Bizansa yaptığı akınlarda keşfedilen*Doğu Anadolu*Türkler*için en uygun yerleşme alanıydı Selçuklu, devlet teşkilâtı, kuvvetli ordusu ve mükemmel idaresiyle*Orta Asya Türk toplulukları için sığınılacak kapı oldu. Selçuklu topraklarına akan ve*Oğuz boyları, kimi*Selçuklu şehzadelerinin hizmetine girerek fetihlere katıldı kimi de kendi beylerinin emrinde, yeni yurtlar için savaştı. Selçuklu ülkesine XI. yüzyılın başlarından beri süren göçler sosyal rahatsızlıklara neden oldu. Bu konargöçer Türklerin hayat şartlarına uygun, Orta Asya’ya benzeyen ve hayvan yetiştirmeye elverişli Anadolu’nun fethini zorunlu kıldı.
Hıristiyanların elinde bulunan*Anadolu’nun fethedilmesinde kararlı olan Selçuklular Türkleri Bizans sınırlarına sevketti Anadolu’ya ulaşmak için*Urmiye gölünden*Tiflise uzanan yerlerde Bizans’a bağlı prensliklerin ortadan kaldırılması gerekiyordu. Sultan Alparslan,*Gürcistan seferinin ardından Doğu Anadolu’ya geçerek 16 Ağustos 1064’te Bizans’ın elindeki en müstahkem şehir Ani’yi fethetti. Ani’nin Müslümanlarca fethi Doğu ve Batı’da*büyük yankı*uyandırdı.1065 te büyük bir ordu ile*Hârizm’e hareket eden Alparslan,* Mangışlakda kervanlara saldıran, asileri uzaklaştırdı. Kıpçakları itaat altına alarak doğuya yöneldi ve*Mâverâünnehir’e girdi.*Cend şehrindeki atası*Selçuk Bey’in mezarını ziyaret etti. Cend topraklarını Selçuklulara bağlayarak seferini tamamladı.
Alparslan’ın asayiş amacıyla başlattığı doğu seferi,*Hazar denizinden Taşkent’e* bütün toprakların büyük bir kısmı savaşmaya gerek kalmadan Selçuklu hâkimiyetine girmesiyle sonuçlandı.Sultan Alparslan, 1068 yılında ikinci*Kafka seferine çıktı. Amacı Azerbaycan’ı Selçuklulara bağlamaktı. Tiflis dahil Azerbaycan şehirleri fethedildi. Sultan Alparslan, her iki Kafkasya seferini yarım bırakmasına rağmen Türklerin Anadolu’daki ilerlemeleri devam etti. Anadolu’nun elden gittiğini gören Bizans, imparatoriçesi ile evlenerek tahta geçen Diyojen’i kurtarıcı gördü. Diyojen, 1068 de ücretli ordusu ile Anadolu seferine çıktı. Diyojen,*Orta Anadoludan güneye inip*Suriyede stratejik *Menbiç Kalesi’ni fethederek geri döndü. Ardından yaptığı iki seferde netice alınamadı.
Diyojen,*Türk meselesini halletmek üzere büyük bir orduyla Anadolu’yu akıncılardan temizlemek ve İran içlerinde*Selçuklu başkentini zaptetmek amacıyla 13 Mart 1071 günü dördüncü sefere çıktı. Sultan Alparslan, Suriye’de*Fâtımîler*ile mücadele ediyordu. Tuğrul Bey’den beri Selçukluların kurmaya çalıştığı İslâm dünyasındaki dinî-siyasî birlik, Fâtımîler sebebiyle gerçekleşmiyordu. Sultan Alparslan, Suriye’de iken Bizans imparatoru Malazgirt ve Ahlat’a karşılık, Menbiç’i Selçuklulara bırakmak istedi Teklifi kabul etmeyen Sultan Alparslan, Bizans ordusunun geldiği istihbaratı üzerine, ordusunun bir bölümünü Şam’ı fethetmek üzere Suriye’de bırakarak Musul’a geçti. Selçuklu ordusunun yaşlı ve yorgun askerleri terhis edilip zinde kuvvetler alındı savaş hazırlıkları yapıldı.
26 Ağustos 1071*Cuma günü*Malazgirt ovasındaki meydan savaşında Selçukluların büyük zaferi Türklere*Anadolu kapılarını açtı savaş*dünya tarihinine tesir etti.Artuk, Mengücük, Saltuk, Dânişmend*ve Türk beylerinin güçleriyle Bizansın dörtte birine denk gelmesine rağmen Selçuklu ordusu moral gücünün yüksekliği, taktik Sultan Alparslan’ın konuşması*ve savaşta Peçenek ve Uz*kuvvetlerinin Selçuklu safına geçmesiyle savaş kazanıldı. Bizans ordusu ücretli, dil, din, ortak gaye unsurları olmayan kuvvetlerden oluşuyordu. Selçuklu ordusu Müslüman Türklerden ibaretti. Bizans kumandanlarında rekabet ve fikir ayrılıkları bulunurken Selçuklu kumandanları, Alparslan’ın etrafında kenetlenmişti.
Bizans ordusunun manevra kabiliyeti zayıf, ağır birliklerdi*Türk kuvvetleri hafif teçhizatlı, manevra kabiliyeti yüksek süvari kıtalarından olması, savaşın sonucunu etkiledi. Savaşın kazanılmasındaki en önemli neden Sultan Alparslan’ın Türklerin*tarih boyunca*kara ve deniz savaşlarında kullandığı,*Kurt Kapanı*Turan, Hilal Taktiğiydi Sultan Alparslan, savaştan sonra Diyojen’i*şeref misafiri*olarak ağırladı. İki hükümdar dostluk kurdu barış antlaşması imzalandı. Diyojen’in tahttan indirilmesi ve
4 Ağustos 1072’de öldürülmesiyle antlaşma uygulanamadı.Alparslan, Diyojen’in ölümüne üzüldü barış antlaşmasının geçersiz kıldı Bizans üzerine bir ordu gönderdi. 200 bin kişilik ordusuyla*Türkistan seferine çıktı. sebebi Selçuklu Devleti’ni tehdit eden*Karahanlıları ortadan kaldırmaktı.
Sultan Alparslan, Karahanlı topraklarında direndikten sonra teslim oldu huzura kabul edildi Barzam Kalesi*kumandanı*Yûsuf Hârizmî* tarafından, hançerle vurularak ağır şekilde yaralandı, dört gün sonra da 24 Kasım 1072’de*şehit oldu. Sultan Alparslan, ölmeden önce oğlu*Melikşah’a biat edilmesini, dul kalan son karısının kardeşi Kirman Meliki Kavurd’la evlendirilmesini, Kirman ve Fars bölgelerinin Kavurd’a bırakılmasını ancak onun başkente yakın*Şiraz’da oturtularak kontrol altında tutulmasını vasiyet etti. Sultan Alparslan’ın ileri görüşlülüğünü gösteren vasiyet, Kavurd’un isyan etmesi üzerine uygulanamadı.
MALAZGİRT SAVAŞI VE ÖNEMİ
26 Ağustos 1071’de Doğu Roma bizans ile yapılan ve Anadolu’nun kapılarını Türklere açan Malazgirt Meydan Savaşı’nın sebepleri, sonuçları ve önemi…
Büyük Selçuklu Devleti’nin temellerinin atıldığı*Dandanakan Savaşı’ndan (1040) sonra Mervde toplanan kurultayda alınan kararlar yönünde büyük fetih hareketleri başladı.
Anadolu’nun Türk yurdu haline getirilmesi için yapılan akınlarda Doğu Roma (Bizans) başına geçen* Diyojen, Türk fetihlerini durdurmak amacıyla büyük bir orduyla Mart 1068’de*Anadolu seferine çıktı. iki seferde başarı kazanılamadı.
İmparator Diyojen, *İran’a ulaşıp Selçuklu başkentini ele geçirerek sorunu kökden halletmek için güçlü bir orduyla yola çıktı. 200 bin kişilik ordu Peçenek, Uz, Kıpçak ve Hazar Türkleri ile İslav, Alman, Bulgar, Frank, Ermeni ve Gürcülerden oluşturuldu ve güçlü silahlarla donatıldı.
Selçuklu Sultanı Alparslan*Suriye’de Fatimîler ile meşgul iken gelen*Bizans *İmparatoru Menbiç’e karşılık*Ahlat*ve*Malazgirt’in iadesini istedi Sultan, elçiyi sert bir cevapla gönderdi ve Musul’a yöneldi, yorgun ve yaşlı askerlerini terhis eddi taze kuvvetlerle Anadolu’ya geçti. Silvan’da iken bizans Malazgirt Kalesi’ni zaptedip halkı kılıçtan geçirince alparslan Ahlat’a doğru yola çıktı. İmparatorun Ahlat’a gönderdiği birlikler Ahlat Selçuklu Garnizonu kumandanı*Emîr Sunduk*tarafından bozguna uğratıldı.Çeşitli milletlerden oluşan birlikten mahrum 200 bin kişilik Bizans ordusuna karşılık Selçuklu ordusu aynı idealde yaklaşık 50 bin kişilik*Müslüman Türklerden ibaretti.
Sultan Alparslan’ın beraberinde* Gevherâyin,*Afşin,* Sav Tegin,*Sunduk*ve*Ay Tegin*gibi Anadolu ve Bizans’ı*tanıyan tecrübeli akıncı beyleri Artuk,* Dânişmend,*Saltuk,*Mengücük,*Porsuk*gibi Selçuklu devletinin değerli emîrleri vardı
Alparslan Ahlat-Malazgirt arasındaki*Rahve ovasında karargâh kurdu ve askerlerini tepelere yerleştirip ovayı kontrolüne aldı. Bizans ordusunun büyüklüğü sebebiyle meydan savaşına girişmeye karar vermediğinden barış teklifinde bulunmak, ve düşmanı tespit için İmparatora heyet gönderdi. İmparator, Sultan Alparslan’ı reddetti. Sultan Alparslan ordusunu savaş düzenine geçirip süvarilerini pusuya yatırdı. kumanda edeceği 4 bin kişilik hassa askerini merkeze yerleştirdi. Bizans merkez hattında Diyojen Nikephoros Andronikos Dukas gibi kumandanları vardı Bizans ve selçuklu ordusunun savaş düzenine girmesiyle iki ordu Malazgirtte savaştı
Abbâsî Halifesi Kāim-Biemrillâh, İslâm dünyasının ilgilendiği*Malazgirt Muharebesi’nin Sultan Alparslan tarafından kazanılması için hazırladığı dua metnini Cuma namazında tüm İslâm ülkelerinde minberlerden okutulmasını emretti.
Cuma günü öğleye kadar orduyu denetleyen Alparslan, ordusuyla Cuma namazını kıldı “Ölürsem kefenim olsun”dediği beyaz bir elbiseyle asker karşısına çıktı ve “Ben, Müslümanların camilerde bizim için dua etmekte oldukları saatlerde düşmanın üzerine atılmak istiyorum. Galip gelirsek arzu ettiğimiz gerçekleşmiş olur, yenilirsek şehid olarak cennete gideriz. Bugün burada ne emreden sultan ne de emir alan bir asker var; ben içinizden biri olarak savaşacağım; benimle gelmek isteyenler peşime düşsünler, istemeyenler geri dönebilirler.”Sultan Alparslan, ilk hücumu başlattı.
Şiddetli çarpışmalardan*sonra Sultan Alparslan’ın yönettiği*Kurt Kapanı Turan, Hilal Taktiği ile Bizans ordusu çembere alındı. Bizans ordusunda savaşan Peçenek, Uz, Kıpçak Türkleri Selçuklu tarafına geçti. öğle vaktinden geceye devam eden meydan savaşında Bizans yenilgiye uğradı. Ordusu kılıçtan geçirildi, İmparator ve çok sayıda general esir alındı, askerler kaçarak canlarını kurtarabildi.
Sultan Alparslan İmparatora esir değil hükümdar muamelesi yaptı. barış antlaşmasına göre,
1)*İmparator kurtuluş akçesi 1,5 milyon altın verecek 2)*Bizans her yıl Selçuklu’ya 360.000 altın vergi ödeyecek.3)*Bizans’ın elindeki İslâm esirleri serbest bırakılacak. 4)*Bizans Selçuklu’ya askerî yardımda bulunacak.5)*İmparator kızlarından birini sultanın oğluna nikâhlayacak. 6)*Antakya, Urfa, Menbiç ve Malazgirt Selçuklu’ya bırakılacak.
Barış antlaşmasından bir gün sonra*Sultan Alparslan, Diyojen’i İstanbul’a uğurladı. Bizans mağlûbiyet haberini alınca Diyojen’i tahttan indirip yerine*VII. Mikhail Dukas’ı İmparator ilân etti. Bizans kuvvetlerince teslim alınan Diyojen Kütahya’da gözlerine mil çekilerek hapse atıldı; ertesi yıl da*Kınalı ada zindanında öldü.
Savaştan sonra*İsfahanda Alparslan, Abbâsî halifesi ve İslâm hükümdarlarına fetihnâmelerle kazandığı zaferi müjdeledi. Bu haber coşkuyla karşılandı ve Halife Kāim-Biemrillâh, Alparslan’a değerli armağanlar göndererek zaferi kutladı ve unvanlar verdi. İslâm memleketleri Alparslanı özel heyetlerle kutladı. şair ve edipleri sultan hakkında övgüler yazdı.
Malazgirt Türk ve dünya tarihinin dönüm noktasıydı Bu zafer sonunda, Bizans’ın bütün imkânlarını ve ordusunu kaybetti Türkler önemli bir direnişle karşılaşmadan Ege ve Marmara kıyılarına ilerledi fethettikleri toprakları vatan edinip*Saltuklu, Mengücüklü, Dânişmendli, Dilmaçoğulları, Ahlatşahlar, Yinaloğulları, Çubukoğulları ve*Artuklu*devletlerini kurdu.
Kaynak sözlervadisi.com
Sultan Muhammed Alpaprslan
1030 yılında doğan*Alparslan,*Çağrı Bey*in oğlu veTuğrul Bey*in yeğenidir. Gazne Hükümdarı Mevdut a karşı 1044 te büyük zafer kazanmış Çağrı Bey ona, 1058 de Belh, Toharistan, Tirmiz, Kobadiyan, Vahş ve Valvalic gibi şehirleri bırakarak devlet yönetimine hazırladı. 1059 da Gaznelilerle yapılan anlşmada 1060 ta Çağrı Bey in ölümüyle Alparslan, Horasan Selçuklu Devleti’nin başına geçti. 1063’te Tuğrul Bey in vasiyetiyle Vezir
Kündüri tarafından tahta çıkarıldı. 1068’te Bizansa savaş ilan etti,kazandıkları savaşlarla Türkler Ortadoğu’ya ilerlemiş; Bizanslılar’ı, Türkleri’i çıkarmak için Malazgirt’e gelmiştir. Alparslan 1071 de, Türk tarihinin en önemli zaferi Malazgirt Savaşı‘nı kazanmıştır. Bizans fetret yaşamıştır.
Alparslan, Bizans İmparatoru Diyojen’in canını bağışlamış, onu yıllık vergiye bağlayıp bir süre esir tutmuştur. Fidyesi ödenen Diyojen ülkesine döndüğünde, tahtından indirilmiş ve VII. Mikhail’in yeni Bizans imparatoru olduğunu görmüştür. Tahtını almak için mağlup düşmüş; Kilikya’da yakalanarak gözlerine mil çekilmiş; İstanbul’a getirilmiş ve Kınalıadaya sürgün edilmiştir. Gözlerinin kör edilmesinden dolayı enfeksiyon sonucu ölmüştür. Malazgirt Savaşında esir Diyojen’in imzaladığı vaad geçersiz kalmıştır.
Alparslan, esir aldığı bir kale komutanı tarafından 1072 de vefat etmiştir.
Sultan Alp Arslan’ın İmam-ı a’zam’ ın türbesini
Harizm Camii . Şadyah kalesini yaptırmıştır.
İlim adamlarını korumuş Medreseler kurmuş
Malazgirt Savaşında Diyojen’i, yenmiş Anadolu kapılarını Türklere açmıştır. Nizamiye Medreseleri’nin kurulmasına katkıda bulunmuştur.
Sultan Alp Arslan hasta*veya yoksul gördüğünde hislenir, ağlar ve derhal yardım ederdi Sultan Alparslan Nizamü-l Mülk ile Nişapur caminin kapısında elbiseleri perişan gençleri görünce, kim olduklarını sordu.Vezir:Bunlar insanların en şereflileri olup,dünya zevki bulunmayan ilim talipleridirler. Bunun üzerine sultan onlara bir yurt yapılmasına ve maaş bağlanması emrini verdi.*
Malazgirt zaferi ile Anadolu kapılarını Türklere açan Büyük Kumandan Alparslan’ ın saray mutfağında hergün*elli koyun veya keçi kesilerek fakirlere dağıtıldı Elçi görüşmeleri dışında hiçbir zaman tahtına otumamıştır*
Sultan’ın divanında sayılamayacak kadar çok fakir isimi kayıtlı olup bunlara düzenli maaş verilirdi
Şehzadeliği diğer şehzadeler gibi oturarak değil bir akıncı gibi geçirmiştir.*Büyük bir kumandan ve adaletli bir idareci olan Alparslan İslâmiyeti harfiyyen yaşamaya gayret etmiş ve İslami ahlakla milletine örnek olmuştur. Düşmanlarını bile affetmesiyle, üstün ahlakını göstermiştir.*Bir gün birkaç insan sultan alparslana nizamül mülk hakkında şikayet getirmiştir. Sultan namazını bitirip mektubu okuyup,Nizamülmülkü çağırtmıştır kendisine mektubu al yazılanlar doğru ise ahlakını güzelleştir değil ise iftira edenleri bağışla onlara öyle işler verki insanları kandırmaya vakit bulamasınlar.*Sultan Alparslan 27 bin askeriyle*Bizans topraklarında ilerlerken keşfe gönderdiği askerlerden biri huzuruna gelip telaşla :*
300 bin kişilik düşman ordusu bize doğru yaklaşıyor der.*Sultan Alparslan hiç önemsemeyerek şöyle der :*Biz de onlara yaklaşıyoruz…*
Malazgirt Savaşı Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans İmparatorluğu arasında*26 Ağustos 1071de gerçekleşmiştir.*Selçuklu*Hükümdarı*Alparslan*ile* Bizans İmparatoru*Diyojen*arasındaki savaşı Büyük Selçuklular kazanmıştır. Malazgirt Savaşı ile “Türklere*Anadolu’nun kapıları kesin bir zaferle açılmıştır”. Alparslan’ın Anadoludaki fetihleri ve Diogenes’i harekete geçirir. Alparslan 1071 de Mısır Fâtimî Devleti’ne karşı çıktığı seferden *Malazgirt’e iner. Günlerden Cumadır. Akşama kadar süren savaşta, koskoca Malazgirt Ovası 100 binden fazla Bizanslıya mezar olur. Bizans imparatoru esir edilir. zafer, Türklerin Anadolu’ya yerleşmelerini ve hâkimiyetlerini sağlar.
|