|
Hazreti İbrahim (a.s)
1. İbrahim as.'ın Sınandığı Kelimeler :
Allah’ın, İbrahim’i imtihan ettiği kelimeler hakkında müfessirler farklı görüşler ileri sürmüşlerdir. Bunların en doğrusu, İbn Abbas’tan rivayet edilen şu görüştür: “Allah’ın İbrahim’i imtihan ettiği ve onun da yerine getirdiği yükümlülükler şunlardır: Kavminden ayrılması emredildiğinde, Allah yolunda onlardan ayrılması, Allah hakkında Nemrud ile mücadelesi, kendisini yakmak için ateşe atmalarına sabretmesi, kavminden ayrılması emredildiğinde vatanını terk etmesi ve oğlu İsmail’i kesmekle imtihan edilmesi.”[1]
Şaban Piriş diyor ki: “Bu kelimeler (emirler) otuz tanedir. Bunların ilk onu Tevbe (Beraet), ikinci onu Ahzâb, üçüncü onu ise Mü’minûn surelerinde geçmektedir. Şöyle ki ;
Tevbe suresinde geçen on kelime hakkında Allah Celle şöyle buyurur;
“Tevbe edenler, ibadet edenler, hamd edenler, seyahat edenler (oruç tutanlar veya cihad edenler), rükü edenler, secde edenler, iyiliği emredenler, kötülüğü nehyedenler, Allah’ın sınırlarını koruyanlar. Sen o müminlere (cenneti) müjdele”[2]
Ahzab suresinde geçen ikinci on kelime hakkında Allah şöyle buyurur:
"Şüphesiz ki (Allah’a) râm olup boyun eğen erkeklerle iman eden kadınlar, tâat ve ibadete devam eden erkeklerle tâat ve ibadete devam eden kadınlar, sâdık erkeklerle sâdık kadınlar, sabreden erkeklerle sabreden kadınlar, mütevazi olan erkeklerle mütevazi olan kadınlar, sadaka veren erkeklerle sadaka veran kadınlar, oruç tutan erkeklerle oruç tutan kadınlar, avret yerlerini koruyan (haramdan) koruyan erkeklerle avret yerlerini (haramdan ) koruyan kadınlar, Allah’ı çok zikreden erkeklerle Allah’ı çok zikreden kadınlar, (işte) bunlar için Allah mağfiret ve büyük mükafat hazırlamıştır.”[3]
Mü’minun suresinde geçen üçüncü on kelime hakkında ise Allah şöyle buyurur :
“Namazlarında huşu gösteren, boş (faydasız) şeylerden yüz çeviren, zekâtlarının veren, ırz (namus)’ların koruyan, -ancak karılarına ve cariyelerine yaklaşmaları kınanmayarak bundan istisna edilmiştir. O halde kim bunların ötesine aşmak isterse, şüphe yok ki onlar haddi aşanlardır. -emanetlerine ve ahidlerine riayet eden ve namazlarına devam eden müminler muhakkak felah bulmuşlardır.”[4]
Diğer alimler ise bu kelimelerin on hasletten ibaret olduğunu söylüyorlar. Tâvûs ve diğerlerinin İbn Abbas’tan rivayetine göre o şöyle diyor. “Kelimeler on hasletten ibarettir. Bunların beşi başta, diğer beşi de gövdede bulunur. Başta bulunanlar, bıyıkları kısaltmak, ağza su alıp çalkalamak, buruna su çekmek, misvak kullanmak ve saçları ayırarak taramaktır. Gövdede bulunanlar ise tırnakları kesmek, etek tıraşı, koltuk altı traşı, sünnet olmak ve büyük abdest bozduktan sonra def-i hâcet mahallinin yıkamaktır.
Ebu Sâlih ile Mücahid’in de içerisinde bulunduğu diğer alimler, bu kelimelerin, hacc menâsiki ile Allah’ın: "Ben seni insanlara imam yapacağım."[5] buyruğundan ibaret olduğunu söylüyorlar.
Diğer bir grub alim ise bu kelimelerin yıldızlar, güneş, ay, ateş, hicret ve sünnet olmak gibi altı nesneden ibaret olduğunu söylemişlerdir.
El-Hasen, bu hususta diyor ki:"Allah, İbrâhim as.’ı yıldız, güneş ve ayla imtihan edince, o, Rabb’inin ebedi ve daim olduğunu öğrendi de yeri ve gökleri yaratan Allah’a yöneldi, sonra vatanını terk edip hicret etti, oğlunu kurban etmek istedi ve kendisini kendi eliyle sünnet etti."[6]
İbn Abbas’a göre, Allah Teala, Tevbe suresi’nin 112. Ayetinde belirtiği dokuz görev ile onu denemişti. Bunlar: Tevbe etmek, ibadet etmek, Allah’a hamdetmek, Allah yolunda seyahat etmek, Rükü etmek, Allah’a boyun eğmek, Secde etmek, İyilği emretmek, kötülüğü yasaklamak, Allah’ın kanunlarını korumak.
Bir başka rivayete göre de, bu deneme Ahzab suresinin 35. Ayete ki hususlarla olmuştur. Bunlar: Allah’a teslimiyet, hakiki iman, Allah’ın buyruklarını yerine getirme, sözünde doğruluk ve amelinde sadakat. Allah yolunda sabır ve sebat, Allah’tan korkmak, huşu içinde olmak, Allah yolunda harcamada bulunmak, oruç tutmak, namuslu olmak, namusunu korumak, Allah’ı çok düşünmek, anmak.
Yine bu denemenin Mü’minun Suresinin 1-9 ayetinde zikredilen şu konularda olduğu da söylenmiştir. Bunlar: Namazı huşu ile kılmak, faydasız şeylerden yüz çevirmek, zekâtı vermek, mahrem yerlerini korumak, emaneti gözetmek, verdiği sözde durmak, namaza devamda sabit olmak.
Diğer alimlerde bu özelliklerin her müslümanın taşıması gereken özellikler olduğunu söylemişlerdir. Bunların hepsi Allah Celle’nin tüm insanları denediği hükümler ve emirlerdir. Bunları yerine getirenler, Allah’ın rızasına kavuşacak ve Cennetine varis olacak kimselerdir.”[7]
Bu hususta başka rivayet ve görüşler de mevcuttur. Fakat biz, bu kadarına yer vermeği yeterli gördük.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] Suyuti, ed-Dürrü’l-Mensur: 1/11.
[2] Kur’an-ı Kerim: Tevbe, 9/112.
[3] Kur’an-ı Kerim: Ahzab, 33/ 35.
[4] Kur’an-ı Kerim: Mü’minun, 23/1-9.
[5] Kur’an-ı Kerim: Bakara, 2/124.
[6] İbn.Esir-Kâmil c.1, s.106, 107.
[7] Şaban Piriş, Hz. İbrahim. Denge yayınları: s.59, 60.
|