Siyaset Forum - Tekil Mesaj gösterimi

**ersegun** · 01-30-2009, 20:40

Sayın Alperen, cevabınız için teşekkür ederim. Ancak merak ettiğim meseleyi tam olarak açıklamayan bir metin olmuş. Tarif ettiğiniz üzere google'dan konuyu arattığımda birkaç sitede mevzuyla ilgili bilgiye ulaştım.

KKTC'nin forsa alınıp sonra da çıkarılmasına dair net bir bilgiye ulaşamadım. Ancak aşağıda, alıntıladığım , yine bir forumda kaynak belirtilmeden sunulmuş olan bir yazıyı ekliyorum. Yazarından kaynağı istedim, gönderdiğinde burada paylaşırım.

Edebi girişimleri olan kişilerin, yazdıkları yazıların mümkün mertebe okunur hale getirerek sunmaları önemlidir. Dolayısıyla, anlatılan konunun zihinde yer edebilmesi için başka ayrıntılara dikkat çekmemesi (imla, Türkçe dilbilgisi kuralları, bilgi veriliyorsa kesinliği..vs) de gerekir.

Siz gibi, okumaya meraklı biri olduğumu naçizane belirteyim, o yüzden bence okunmaya değer bir makale, yazım kurallarını da kesinlikle dikkate almalıdır.

Başarılar dilerim.

Yazı ektedir.

TARİHTE ONALTI TÜRK DEVLETÎ MESELESİ
Ülkemizde ilmî manada tarihçilik ve tarih yazımı Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra Atatürk'ün direktifleriyle başlamıştır. Millî tarihin kişiler ve milletler üzerindeki önemini bilen Atatürk; daha derli toplu, daha doğru temeller üzerine kurulmuş. Türk'ü ve Türk milletini esas alan bir Türk tarihinin yazılmasını istemiştir.
Atatürk, dönemin tarihçilerini Ankara Türk Ocağı binasında toplayarak çok acele "Türk tarihinin ona batlarını" ihtiva edecek bir çalışmanın yapılmasını istemiştir. Neticede 1930 yılında bir cilt olarak "Türk Tarihinin Ana Hatları" adlı eser neşredilmiştir. Fakat bu eserde çok hata olması nedeniyle, kitapta yer alan her konunun kendi uzmanlarınca yeniden yazılması kararlaştırılmıştır (İsmail Hakkı Uzunçarşılı. "Türk Tarihi Yazılırken". Belleten, c.III. 1939. s. 349).
Türk tarih tezi çerçevesinde. Türk tarihinin ana hatları ve Türklerin medeniyete hizmetlerini tetkik etmek ve yazmak maksadıyla da Türk Tarih Kurumu kurulmuştur (Afet. "Atatürk ve Tarih Tezi". Belleten, c.III. 1939. 5. 243).
İşte bugün Cumhurbaşkanlığı forsunda 16 yıldızla sembolize edilen bağımsız Türk Devletleri, o günkü bilgiler dahilinde tesbit edilmiştir.
Cumhurbaşkanlığı Forsu'ndaki güneşin Türkiye Cumhuriyetini, etrafındaki 16 yıldızın da bağımsız Türk devletlerini temsil ettiği görüsü ilk olarak Harita Yüzbaşı Akîb Özbek'in "Türkiye Cumhurbaşkanlığı Forsu ve Taşıdığı Anlam, İs tanbul 1969. s. 7" adlı eserinde yer almıştır. Günümüzde bu görüş herkesçe kabul görmesine rağmen, bu konuda kesin bir bilgi de bulunmamaktadır.
14 Eylül 1937 tarih ve 7175 sayılı Kararname ile Türk Bayrağı Nizâmnâmesi yürürlüğe konulmuştur. Bu nizâmnâmenin 36. maddesine ekli 2 numaralı lavhasında-, "Reisicumhur Forsu"nun şekli, ölçüsü ve diğer hususiyetleri belirtilirken. Fors'taki güneşin Türkiye Cumhuriyeti'ni çevresindeki 16 yıldızın bağımsız Türk devletlerini temsil ettiğine dair herhangi bir açıklama yapılma- miştir. 27/1/1978 tarih ve 7/14576 numaralı Türk Bayrağı Tüzüğü değişikliğinde de buna dair her hangi bir bilgi bulunmamaktadır.

Prof. Dr. Bahaeddin Ögel'in konuya ilişkin hazırladığı bir raporda ; ".... bu 16 bağımsız Türk devleti savını nasıl ve ne zaman tesbit edildi bilinmemektedir. Duyduğumuz ve anladığımıza göre Atatürk'ün huzurunda bu konu müzakere edilmiş ve devlet sayısı böyle uygun görülmüş. Bu iyi niyetle, o zamanki bilgi seviyesiyle 16 Türk devleti sayısı üzerinde durulmuştur" (Bahaeddin Ögel, Cum-hurbaşkanlığı Forsu, 16 Türk Devletine Ait Bayraklar Raporu, 1984, s. 2).
Tarihte, 16 Türk devleti kuruldu fikri, bugünkü bilgiler dahilinde eksik bir bilgidir. Abdülkadir Donuk, tarihte kurulmuş Türk Devletlerinin isimlerini ve kuruluş tarihlerini verdiği yazısında : " tarihte; imparatorluk , deflet, beylik, atabeylik ve hanlık nevinde kumlan Türk topluluklarının sayısı 120'yeyakındır. Aşağıdaki listede de görüleceği üzere bu Türk devletleri ayrı ayrı bölgelerde ve be-lirli tarihler arasında tam bir istiklâle sahip olarak hüküm sürmüşlerdir. Yuka-rıda görülen tablo aynı zamanda şu bakımdan da hatalıdır. 2. sırada zikredilen Batı Hıın imparatorluğu yanlış olarak bu ad ile belirtilmiştir. Halbuki bu devlet Büyük Hun imparatorluğunun bir parçasıdır. Batı Hıın imparatorluğu denildiği zaman Avrupa Hunları anlaşılır ki, bu da listede aynca (n.3) gösterilmiştir. Diğer bir hata da 13. sırada yer alan Altınordu Devleti, hükümdarlık anlayışı, teşkilâtı vb. bakımlardan tipik bir Moğol devletidir. Bu itibarla sıralamada yer almaması gerekirdi' (Abdülkadir Donuk, "Tarihte 16 Türk Devleti Meselesi ve Türk Devleti'nin Karekteri", Türk Kültürünü Dergisi, Sayı: 251, Ankara 1984).
Tarihte kurulan Türk devletlerinin sayısının 16'dan fazla olduğu tarihçilerimiz arasında bilinen bir konudur. Son otuz yıldan beri bu saha ile meşgul olan değerli bilim adamlarımız yazılarında, konferanslarında ve derslerinde, bu konu üzerinde zaman zaman durarak, meselenin doğru bilinmesi hususunda kendilerine düşün vazifeyi yerine getirmişlerdir.
Türk tarihinin zaman, yer ve devlet sayısı yönlerinden sınırlandırmanın çok zor olduğu dile getirilerek, bu 16 müstakil Türk devleti görüşü birçok tarihçi tarafından tenkit edilmiştir (Türkoğlu Gök-Alp, "Zaman. Yer ve Devlet Sayısı Bakımlarından Türk Tarihini Sınırlamak Mümkün müdür?", Birinci Türko-loji Kongresi Bildirileri, istanbul 1980, s. 211 vd. )
Ziya Gökalp, Türk tarihi nereden başlamalı ? sorusuna: ".... meçhulden baş-lavarak mağlııma doğru gelme yerine, mağlumdan başlayarak meçhule doğru gitmenin daha doğru olacağını belirtmişti*". Yine Gökalp, "... amme hukukuna göre devlet üç unsurdan meydana gelir; ahali, arazi ve hükümet. Bu açıdan ba-kıldığında 1071'den sonra Anadolu'daki sülalelerin birer devlet değil, Türkiye Devleti'nin birer halkasıdır" (Ziya Gökalp, Türk Medeniyeti Tarihi, İstanbul 1976).
Rıza Nur da; "Selçuklu Devleti, Osmanlı Devleti ayırımının yanlış olduğunu, bunların ikisinin de aynı devlet olduğunu belirtmektedir. Ona göre sadece ha-nedanlık değişmiştir. Çünkü millet bir, toprak bir olduğu halde niçin ayrı devlet olsunlar? Selçuklu hanedanı sönüp, Osmanlı hanedanı iktidara geçince Osmanlılar, Selçuklu varisleri bak iddia etmesinler diye özellikle Osmanlı Devleti demişlerdir" (Rıza Nur, Türk Tarihi, c.I, 1924, s. 5-11). Aynı düşünceyi Mükri-min Halil Yinanç "Milli Tarihimizin Adı, 1969, s.12-13"de de görmekteyiz.
Türk tarihinin bir sisteme kavuşturulması için en çok uğraşanlardan biri de Nihal Atsız'dır. Görüşlerini. "Türk Tarihi Üzerine Toplamlar" ve daha sonra "Türk Tarihinde Meseleler, 1966" adlı çalışmalarında ele almıştır.
Atsız, 'Türk tarihi kendi şartlarına göre düzene sokulabilir. İlk önce ikiye ayırmalıyız: 1-Anayurttaki Türk tarihi 2- Yabancı illerdeki Türk tarihi. Anayurt-taki Türk tarihi, en eski çağlardan XI. yüzyıla kadar Doğu Türkeli (Moğolistan, Rusya Avrupası'nın doğu bölümleri), XI. yüzyıldan sonra Türkiye. Azerbaycan, Irak, Kuzey Suriye. Yabancı illerdeki Türk tarihi; yabancı milletlere dayanarak kuruldukları için sürekli olmamışlar erimişlerdir. Mısır, Çin. İran ve Doğu Avru-pa'da kumlan Türk devtletleri gibi.
Türk tarihi denince aklımıza Anayurt Türk tarihi gelmektedir. Anayurt ise, önce Türkistan, sonra da Türkiye'dir. Şu halde XI. asırdan sonra iki Türk devleti vardır" (Nihal Atsız. Türk Tarihinde Meseleler, 1966, s. 7-13).
Cevdet Gökalp. "bugün Türkiye'de devlet tabiri rastgele ve gelişi güzel kulanılıyor. Örneğin: Osmanlı Devleti. 'Selçuklu Devleti vs. Türk/erin bugüne kadar kurdukları devlet sayısı ile bir de 16 devlet görüşü vardır. Bun/ar birbirleri ile ilişkisiz rakamlardır. Türk tarihi Orta Asya re Türkiye'de olmak üzere 1500 ila 10.000 yıllık geçmişe sahiptir. Dolayısıyla Türkler tarihte iki derlet kurmuşlardır. Orta Asya Türk Devleti ve Türkiye Devleti. İlmî ve millî açıdan tarihimizi bu şekilde zaman re mekân bakımından çerçeveleyerek öğrenmeliyiz" (Cevdet Gökalp. "Türk Tarihte. Kaç Devlet Kurmuştur", Önasya, c.III Yılr.V Sayı 35. s.4-5).
Talisin Ünal da, Cumhurbaşkanlığı Forsu'ndaki 16 yıldızın tarihte müstakil hakimiyet kuran Türk devletlerini temsil ettiğini. 1969 yılında Ajans-Türk Matbaası'nda basılan bir takvimde de bu devletlerin isimleri kronolojisine değinerek: "...bu kronolojiyi hazırlayanların neyi esas kabul eniklerini bilmek hayli zor bir konudur. Bu kronoloji; coğrafi mıntıka esasına göre mi, devletlerin büyük veya küçük olusuna göre mi, bir Türk devleti yıkılırken ötekinin kurulması esasına göre mi hazırlanmış, seçilmiştir? Bu belli değildir. Bizim bildiğimiz 'kronoloji tarih sırasına göre hazırlanır. Buna göre de yapılmamıştır. (Tahsin Ünal. "Forsa . Dair\ Türk Kültürü Sayı: 83. Yıl:l969, s. 1-2).
Yukarıda bahsedildiği üzere, Türk devletlerinin sayısında bir tereddüt kimdir ve niçin sadece 16 Türk devletinin Cumhurbaşkanlığı Forsu'nda temsil edildiği sorusuna pek cevap verilmemekte, yorum yapmaktan da kaçınılmaktadır.
Sıralama ve kronoloji farklılıkları bir tarafa bırakılırsa Ajans-Türk tarafından basılan 16 Türk Devleti bayraklarıyla ilgili albümdeki ve Türk Kültürü Araştır-ma Enstitüsü'nün 1973'de yayımladığı Türk Kültürü Kara Kuvvetleri sayısındaki (s. 919) Türk devletlerinin adlan aynıdır. Ancak Türk Kültürü'nde alt gurup olarak :
- Avarlara
a- Peçenekler
b- Kumanlar
c- Bulgar Türk Devleti
- Hazar İmparatorluğuna
a- Türgeşler
b- Karluklar
- Altınordu Devleti'ne de
a- ilhanlılar
b- Çağatay devletleri eklenmiştir.

Bununla beraber Atatürk'ün doğumunun 100. yılı münasebetiyle Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü tarafından neşredilen ve Türk Devletleri ile bayrakla-rını muhtevî 1981 yılı Takvimi'nde de iki durum göze çarpıyor. Haritalar ile bayrakların verildiği sayfalar gözden geçirildiği zaman, burada 19 devlete rastlanıyor. Bu listeye Saka-İskit Türk imparatorluğu. Anadolu Selçukluları ve Cengiz imparatorluğu eklenmiştir. Kasım ayına ait yaprakta "Tarihte bağımsız ege-menlik kurmuş 16 büyük Türk imparatorluğu" anlatılırken ise. sayı 18'e inmek-tedir. Burada Gazneliler yer almamıştır .

Ankara Üniversitesi'nin 1984 yılında neşrettiği 16 Türk Devleti'nde ise Batı Hun imparatorluğu ile Avrupa Hun İmparatorluğu'nun birleştirildiği. Gök-türk İmparatorluğu'nun iki hakanlığa ayrıldığı, ayrıca Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeri'nin de eklenerek sayının 17 olarak tesbit edildiği müşahade olunuyor. İbrahim Kafesoğlu, Türk Kültürü'nün neşrettiği 1981 yılı Takvimi'nin ciddî ve ilmî bir değerlendirmesini yapmıştır (I. Kafesoğlu. “Atatürk'ün Doğumunun 100.Yılı Takvimi Üzerine Düzeltme ve Düşünceler". Türk Kültürü Arastınna-lart, XVIl-XXI/l-2. Ankara 1979-1983)- Kafesoğlu bu yazısında takvimde yer alan devletlerin birinin hayali (Saka-İskit) bazılarının da Türk değil Moğol olduğunu söylemekte ve kendisi yeni bir tasnif yapmaktadır.

Buna göre:
l- Hun imparatorluğu
a. Asya Hun imparatorluğu (M.Ö.VIl.yy. - M.S.48)
b. Batı (Avrupa) Hun imparatorluğu (350-469)
c. Ak-Hun (Orta Doğu Hun-Eftalit imparatorluğu) ( 367-560)
2- Gök-Türk Hakanlıkları
a.I. Gök-Türk Hakanlığı (552-581)
b.II. Gök-Türk Hakanlığı (682-744)
c. Türgiş-Karluk Hakanlıkları (717-840)
3- Uygur Hakanlığı (445-840)
4- Hazar Hakanlığı (630-965)
5- Avar (Apar-Abar) Hakanlığı (558-807)
6- Büyük Bulgarya Hakanlıkları (630-1236)
a. Tuna Bulgar Hakanlığı (679/681-864)
b. İtil (Volga) Bulgar Devleti (670'den sonra 1236)
7- Kara-Hanlı Hanlığı (840-1042)
a. Doğu Kara-Hanhğı (1042-1211)
b. Batı Kara-Hanlığı (1042-1212)
8- Gazneli Devleti (969-1187)
9- Büyük Selçuklu imparatorluğu (1040-1157)
a. Iran-Horasan Selçuklu Kolu
b. Kirman Selçukluları
c. Suriye Selçukluları
d. Anadolu Selçuklu Devleti (1092-1308)
10- Harzemşahlar Devleti (1097-1231)
11- Timurlular Devleti (1370-1507)
12- Kara-Koyunlu Devleti (I380'e doğru- 1468)
13- Ak-Koyunlu Devleti (1350'ye doğru-1502)
14- Delhi (Hindistan) Türk Sultanlığı (1206-1413)
a. Hind-Türk imparatorluğu (1526-1858)
15- Mısır-Türk Devleti (1252-1382)
16- Osmanlı imparatorluğu (1299-1920)

Bu devletlerin hususiyetleri Kafesoğlu'nun yazısında özlü bir biçimde ortaya konulmuştur (Bahaeddin Vediyıldız. "Cumhurbaşkanlığı Bu tasnifte ise iran'da Türkmenler tarafından kurulan ve önemli bir devlet olan Safeviler, Nadir Sahlar (Afşarlar) ve Kaçarlar unutulmuştur.

Burada bir hakikat vardır ki. Cumhurbaşkanlığı Forsu 1922 yılından beri kullanılmaktadır. Forstaki 16 yıldızla sembolize edilen devletler, kendi coğrafyalarının da dışında etkili olanlardır; yani imparatorluk hüviyeti gösterenlerdir.

Ancak eski devlet isimlerinde, yeni bilgilere ulaşılmasıyla zaman içinde değişiklik olmuştur. Türk Hun, Türk Osmanlı gibi adlarda ise. Türk kelimesi kaldırılmıştır. Aslında Türk adı, Atatürk tarafından Türk Tarih Teziyle birlikte sıkça kullanılan bir tabir olarak ortaya çıkmıştır. Bununla beraber, yine zaman içerisinde. Türklerle ilgisi somut şekilde ortaya konamamış bazı devletlerin listeden çıkarıldığı (İskit gibi), buna karşılık Türk devleti olmayan Altınordu Devleti'nin (kurucuları Moğol) listeye alındığı, buna karşılık İran'daki Safevî, Nadir Şahlar ve Kaçarların listeye alınmadığı, keza Akkoyunlu, Mısır Türk devletlerinin de isimlerinden bahsedilmediği görülmektedir.

Atatürk'ün dediği gibi, " Büyük ve haysiyetli bir millet olan Türklerin tarihi insanlık kadar eskidir. Osmanlılar ve Selçuklulardan önce de Türkler, dünyanın dört bucağında devletler; imparatorluklar vucııda gelinmelerdir. Nerede bir Türk devleti batmış ise, bunun yıkıntıların üzerinde daima yeni yeni devletler kurmuşlardır. Şimdi de böyle bir tarihî an gelmiş çatmıştır. Osmanlı Devleti çökmüş-tür, fakat tarihî zincir kopmayacaktır".

Sonuç olarak. 16 Türk devleti. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki bilgi seviyesiyle tesbit edilmiştir. Türk devletlerinin sayısının çok daha fazla olduğu yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılmaktadır. Ancak, Türk tarihini zaman, yer ve devlet sayısı ile bunları kronolojik olarak sıralamanın güçlüğü ortadadır. Bu yöndeki farklı görüşlere yukarıda kısaca değinilmiştir. Yeni yapılan araştırmalar ışığında Türk tarihinin ve devletlerinin kronolojisi ve sayıları da değişmiştir ve bundan sonra da değişecektir. Tarih ilmi yeni araştırmalar ve buluşlarla gelişimini sürdürecektir.

Bununla beraber, yukarıda yaptığımız değerlendirmelerden sonra. Cumhurbaşkanlığı forsundaki 16 Türk Devletine ait tarafımızdan hazırlanan yeni bir listeyi aşağıda veriyoruz. Bu liste, devletlerin muştaki! oluşu ve dünya devletleri arasında taşıdıkları önem göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Daha kesin bir liste için. Türk tarihçilerinin bir araya gelerek tartışmaları gerekmektedir.

16 Türk Devleti :
1- Asya Hun imparatorluğu (M.Ö.IV. y.y- M.S. 48)
2- Avrupa (Batı) Hun imparatorluğu (375-454)
3- Ak Hun (Eftalit) imparatorluğu (367~-557)
4- Göktürk imparatorluğu (552-744)
5-Avar imparatorluğu (565-805)
6- Hazar imparatorluğu (651-983)
7- Uygur imparatorluğu (744-840)
8- Karahanlılar Devleti (940-1042)
9- Gazneliler Devleti (963-1183)
10- Büyük Selçuklu imparatorluğu (1040-1157)
11- Harzemşahlar Devleti (1097-1231)
12- Türkiye Selçukluları Devleti (1092-1308)
13- Timur imparatorluğu (1370-1507)
14- Hindistan Türk İmparatorluğu (Babürler) (1526-1858)
15- Safevi Devleti (1502-1736)
16- Osmanlı imparatorluğu (1299-1922)

01-30-2009, 20:40	#8
Kullanıcı Adı ersegun	Sayın Alperen, cevabınız için teşekkür ederim. Ancak merak ettiğim meseleyi tam olarak açıklamayan bir metin olmuş. Tarif ettiğiniz üzere google'dan konuyu arattığımda birkaç sitede mevzuyla ilgili bilgiye ulaştım. KKTC'nin forsa alınıp sonra da çıkarılmasına dair net bir bilgiye ulaşamadım. Ancak aşağıda, alıntıladığım , yine bir forumda kaynak belirtilmeden sunulmuş olan bir yazıyı ekliyorum. Yazarından kaynağı istedim, gönderdiğinde burada paylaşırım. Edebi girişimleri olan kişilerin, yazdıkları yazıların mümkün mertebe okunur hale getirerek sunmaları önemlidir. Dolayısıyla, anlatılan konunun zihinde yer edebilmesi için başka ayrıntılara dikkat çekmemesi (imla, Türkçe dilbilgisi kuralları, bilgi veriliyorsa kesinliği..vs) de gerekir. Siz gibi, okumaya meraklı biri olduğumu naçizane belirteyim, o yüzden bence okunmaya değer bir makale, yazım kurallarını da kesinlikle dikkate almalıdır. Başarılar dilerim. Yazı ektedir. TARİHTE ONALTI TÜRK DEVLETÎ MESELESİ Ülkemizde ilmî manada tarihçilik ve tarih yazımı Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra Atatürk'ün direktifleriyle başlamıştır. Millî tarihin kişiler ve milletler üzerindeki önemini bilen Atatürk; daha derli toplu, daha doğru temeller üzerine kurulmuş. Türk'ü ve Türk milletini esas alan bir Türk tarihinin yazılmasını istemiştir. Atatürk, dönemin tarihçilerini Ankara Türk Ocağı binasında toplayarak çok acele "Türk tarihinin ona batlarını" ihtiva edecek bir çalışmanın yapılmasını istemiştir. Neticede 1930 yılında bir cilt olarak "Türk Tarihinin Ana Hatları" adlı eser neşredilmiştir. Fakat bu eserde çok hata olması nedeniyle, kitapta yer alan her konunun kendi uzmanlarınca yeniden yazılması kararlaştırılmıştır (İsmail Hakkı Uzunçarşılı. "Türk Tarihi Yazılırken". Belleten, c.III. 1939. s. 349). Türk tarih tezi çerçevesinde. Türk tarihinin ana hatları ve Türklerin medeniyete hizmetlerini tetkik etmek ve yazmak maksadıyla da Türk Tarih Kurumu kurulmuştur (Afet. "Atatürk ve Tarih Tezi". Belleten, c.III. 1939. 5. 243). İşte bugün Cumhurbaşkanlığı forsunda 16 yıldızla sembolize edilen bağımsız Türk Devletleri, o günkü bilgiler dahilinde tesbit edilmiştir. Cumhurbaşkanlığı Forsu'ndaki güneşin Türkiye Cumhuriyetini, etrafındaki 16 yıldızın da bağımsız Türk devletlerini temsil ettiği görüsü ilk olarak Harita Yüzbaşı Akîb Özbek'in "Türkiye Cumhurbaşkanlığı Forsu ve Taşıdığı Anlam, İs tanbul 1969. s. 7" adlı eserinde yer almıştır. Günümüzde bu görüş herkesçe kabul görmesine rağmen, bu konuda kesin bir bilgi de bulunmamaktadır. 14 Eylül 1937 tarih ve 7175 sayılı Kararname ile Türk Bayrağı Nizâmnâmesi yürürlüğe konulmuştur. Bu nizâmnâmenin 36. maddesine ekli 2 numaralı lavhasında-, "Reisicumhur Forsu"nun şekli, ölçüsü ve diğer hususiyetleri belirtilirken. Fors'taki güneşin Türkiye Cumhuriyeti'ni çevresindeki 16 yıldızın bağımsız Türk devletlerini temsil ettiğine dair herhangi bir açıklama yapılma- miştir. 27/1/1978 tarih ve 7/14576 numaralı Türk Bayrağı Tüzüğü değişikliğinde de buna dair her hangi bir bilgi bulunmamaktadır. Prof. Dr. Bahaeddin Ögel'in konuya ilişkin hazırladığı bir raporda ; ".... bu 16 bağımsız Türk devleti savını nasıl ve ne zaman tesbit edildi bilinmemektedir. Duyduğumuz ve anladığımıza göre Atatürk'ün huzurunda bu konu müzakere edilmiş ve devlet sayısı böyle uygun görülmüş. Bu iyi niyetle, o zamanki bilgi seviyesiyle 16 Türk devleti sayısı üzerinde durulmuştur" (Bahaeddin Ögel, Cum-hurbaşkanlığı Forsu, 16 Türk Devletine Ait Bayraklar Raporu, 1984, s. 2). Tarihte, 16 Türk devleti kuruldu fikri, bugünkü bilgiler dahilinde eksik bir bilgidir. Abdülkadir Donuk, tarihte kurulmuş Türk Devletlerinin isimlerini ve kuruluş tarihlerini verdiği yazısında : " tarihte; imparatorluk , deflet, beylik, atabeylik ve hanlık nevinde kumlan Türk topluluklarının sayısı 120'yeyakındır. Aşağıdaki listede de görüleceği üzere bu Türk devletleri ayrı ayrı bölgelerde ve be-lirli tarihler arasında tam bir istiklâle sahip olarak hüküm sürmüşlerdir. Yuka-rıda görülen tablo aynı zamanda şu bakımdan da hatalıdır. 2. sırada zikredilen Batı Hıın imparatorluğu yanlış olarak bu ad ile belirtilmiştir. Halbuki bu devlet Büyük Hun imparatorluğunun bir parçasıdır. Batı Hıın imparatorluğu denildiği zaman Avrupa Hunları anlaşılır ki, bu da listede aynca (n.3) gösterilmiştir. Diğer bir hata da 13. sırada yer alan Altınordu Devleti, hükümdarlık anlayışı, teşkilâtı vb. bakımlardan tipik bir Moğol devletidir. Bu itibarla sıralamada yer almaması gerekirdi' (Abdülkadir Donuk, "Tarihte 16 Türk Devleti Meselesi ve Türk Devleti'nin Karekteri", Türk Kültürünü Dergisi, Sayı: 251, Ankara 1984). Tarihte kurulan Türk devletlerinin sayısının 16'dan fazla olduğu tarihçilerimiz arasında bilinen bir konudur. Son otuz yıldan beri bu saha ile meşgul olan değerli bilim adamlarımız yazılarında, konferanslarında ve derslerinde, bu konu üzerinde zaman zaman durarak, meselenin doğru bilinmesi hususunda kendilerine düşün vazifeyi yerine getirmişlerdir. Türk tarihinin zaman, yer ve devlet sayısı yönlerinden sınırlandırmanın çok zor olduğu dile getirilerek, bu 16 müstakil Türk devleti görüşü birçok tarihçi tarafından tenkit edilmiştir (Türkoğlu Gök-Alp, "Zaman. Yer ve Devlet Sayısı Bakımlarından Türk Tarihini Sınırlamak Mümkün müdür?", Birinci Türko-loji Kongresi Bildirileri, istanbul 1980, s. 211 vd. ) Ziya Gökalp, Türk tarihi nereden başlamalı ? sorusuna: ".... meçhulden baş-lavarak mağlııma doğru gelme yerine, mağlumdan başlayarak meçhule doğru gitmenin daha doğru olacağını belirtmişti".* Yine Gökalp, "... amme hukukuna göre devlet üç unsurdan meydana gelir; ahali, arazi ve hükümet. Bu açıdan ba-kıldığında 1071'den sonra Anadolu'daki sülalelerin birer devlet değil, Türkiye Devleti'nin birer halkasıdır" (Ziya Gökalp, Türk Medeniyeti Tarihi, İstanbul 1976). Rıza Nur da; "Selçuklu Devleti, Osmanlı Devleti ayırımının yanlış olduğunu, bunların ikisinin de aynı devlet olduğunu belirtmektedir. Ona göre sadece ha-nedanlık değişmiştir. Çünkü millet bir, toprak bir olduğu halde niçin ayrı devlet olsunlar? Selçuklu hanedanı sönüp, Osmanlı hanedanı iktidara geçince Osmanlılar, Selçuklu varisleri bak iddia etmesinler diye özellikle Osmanlı Devleti demişlerdir" (Rıza Nur, Türk Tarihi, c.I, 1924, s. 5-11). Aynı düşünceyi Mükri-min Halil Yinanç "Milli Tarihimizin Adı, 1969, s.12-13"de de görmekteyiz. Türk tarihinin bir sisteme kavuşturulması için en çok uğraşanlardan biri de Nihal Atsız'dır. Görüşlerini. "Türk Tarihi Üzerine Toplamlar" ve daha sonra "Türk Tarihinde Meseleler, 1966" adlı çalışmalarında ele almıştır. Atsız, 'Türk tarihi kendi şartlarına göre düzene sokulabilir. İlk önce ikiye ayırmalıyız: 1-Anayurttaki Türk tarihi 2- Yabancı illerdeki Türk tarihi. Anayurt-taki Türk tarihi, en eski çağlardan XI. yüzyıla kadar Doğu Türkeli (Moğolistan, Rusya Avrupası'nın doğu bölümleri), XI. yüzyıldan sonra Türkiye. Azerbaycan, Irak, Kuzey Suriye. Yabancı illerdeki Türk tarihi; yabancı milletlere dayanarak kuruldukları için sürekli olmamışlar erimişlerdir. Mısır, Çin. İran ve Doğu Avru-pa'da kumlan Türk devtletleri gibi. Türk tarihi denince aklımıza Anayurt Türk tarihi gelmektedir. Anayurt ise, önce Türkistan, sonra da Türkiye'dir. Şu halde XI. asırdan sonra iki Türk devleti vardır" (Nihal Atsız. Türk Tarihinde Meseleler, 1966, s. 7-13). Cevdet Gökalp. "bugün Türkiye'de devlet tabiri rastgele ve gelişi güzel kulanılıyor. Örneğin: Osmanlı Devleti. 'Selçuklu Devleti vs. Türk/erin bugüne kadar kurdukları devlet sayısı ile bir de 16 devlet görüşü vardır. Bun/ar birbirleri ile ilişkisiz rakamlardır. Türk tarihi Orta Asya re Türkiye'de olmak üzere 1500 ila 10.000 yıllık geçmişe sahiptir. Dolayısıyla Türkler tarihte iki derlet kurmuşlardır. Orta Asya Türk Devleti ve Türkiye Devleti. İlmî ve millî açıdan tarihimizi bu şekilde zaman re mekân bakımından çerçeveleyerek öğrenmeliyiz" (Cevdet Gökalp. "Türk Tarihte. Kaç Devlet Kurmuştur", Önasya, c.III Yılr.V Sayı 35. s.4-5). Talisin Ünal da, Cumhurbaşkanlığı Forsu'ndaki 16 yıldızın tarihte müstakil hakimiyet kuran Türk devletlerini temsil ettiğini. 1969 yılında Ajans-Türk Matbaası'nda basılan bir takvimde de bu devletlerin isimleri kronolojisine değinerek: "...bu kronolojiyi hazırlayanların neyi esas kabul eniklerini bilmek hayli zor bir konudur. Bu kronoloji; coğrafi mıntıka esasına göre mi, devletlerin büyük veya küçük olusuna göre mi, bir Türk devleti yıkılırken ötekinin kurulması esasına göre mi hazırlanmış, seçilmiştir? Bu belli değildir. Bizim bildiğimiz 'kronoloji tarih sırasına göre hazırlanır. Buna göre de yapılmamıştır. (Tahsin Ünal. "Forsa . Dair\ Türk Kültürü Sayı: 83. Yıl:l969, s. 1-2). Yukarıda bahsedildiği üzere, Türk devletlerinin sayısında bir tereddüt kimdir ve niçin sadece 16 Türk devletinin Cumhurbaşkanlığı Forsu'nda temsil edildiği sorusuna pek cevap verilmemekte, yorum yapmaktan da kaçınılmaktadır. Sıralama ve kronoloji farklılıkları bir tarafa bırakılırsa Ajans-Türk tarafından basılan 16 Türk Devleti bayraklarıyla ilgili albümdeki ve Türk Kültürü Araştır-ma Enstitüsü'nün 1973'de yayımladığı Türk Kültürü Kara Kuvvetleri sayısındaki (s. 919) Türk devletlerinin adlan aynıdır. Ancak Türk Kültürü'nde alt gurup olarak : - Avarlara a- Peçenekler b- Kumanlar c- Bulgar Türk Devleti - Hazar İmparatorluğuna a- Türgeşler b- Karluklar - Altınordu Devleti'ne de a- ilhanlılar b- Çağatay devletleri eklenmiştir. Bununla beraber Atatürk'ün doğumunun 100. yılı münasebetiyle Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü tarafından neşredilen ve Türk Devletleri ile bayrakla-rını muhtevî 1981 yılı Takvimi'nde de iki durum göze çarpıyor. Haritalar ile bayrakların verildiği sayfalar gözden geçirildiği zaman, burada 19 devlete rastlanıyor. Bu listeye Saka-İskit Türk imparatorluğu. Anadolu Selçukluları ve Cengiz imparatorluğu eklenmiştir. Kasım ayına ait yaprakta "Tarihte bağımsız ege-menlik kurmuş 16 büyük Türk imparatorluğu" anlatılırken ise. sayı 18'e inmek-tedir. Burada Gazneliler yer almamıştır . Ankara Üniversitesi'nin 1984 yılında neşrettiği 16 Türk Devleti'nde ise Batı Hun imparatorluğu ile Avrupa Hun İmparatorluğu'nun birleştirildiği. Gök-türk İmparatorluğu'nun iki hakanlığa ayrıldığı, ayrıca Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeri'nin de eklenerek sayının 17 olarak tesbit edildiği müşahade olunuyor. İbrahim Kafesoğlu, Türk Kültürü'nün neşrettiği 1981 yılı Takvimi'nin ciddî ve ilmî bir değerlendirmesini yapmıştır (I. Kafesoğlu. “Atatürk'ün Doğumunun 100.Yılı Takvimi Üzerine Düzeltme ve Düşünceler". Türk Kültürü Arastınna-lart, XVIl-XXI/l-2. Ankara 1979-1983)- Kafesoğlu bu yazısında takvimde yer alan devletlerin birinin hayali (Saka-İskit) bazılarının da Türk değil Moğol olduğunu söylemekte ve kendisi yeni bir tasnif yapmaktadır. Buna göre: l- Hun imparatorluğu a. Asya Hun imparatorluğu (M.Ö.VIl.yy. - M.S.48) b. Batı (Avrupa) Hun imparatorluğu (350-469) c. Ak-Hun (Orta Doğu Hun-Eftalit imparatorluğu) ( 367-560) 2- Gök-Türk Hakanlıkları a.I. Gök-Türk Hakanlığı (552-581) b.II. Gök-Türk Hakanlığı (682-744) c. Türgiş-Karluk Hakanlıkları (717-840) 3- Uygur Hakanlığı (445-840) 4- Hazar Hakanlığı (630-965) 5- Avar (Apar-Abar) Hakanlığı (558-807) 6- Büyük Bulgarya Hakanlıkları (630-1236) a. Tuna Bulgar Hakanlığı (679/681-864) b. İtil (Volga) Bulgar Devleti (670'den sonra 1236) 7- Kara-Hanlı Hanlığı (840-1042) a. Doğu Kara-Hanhğı (1042-1211) b. Batı Kara-Hanlığı (1042-1212) 8- Gazneli Devleti (969-1187) 9- Büyük Selçuklu imparatorluğu (1040-1157) a. Iran-Horasan Selçuklu Kolu b. Kirman Selçukluları c. Suriye Selçukluları d. Anadolu Selçuklu Devleti (1092-1308) 10- Harzemşahlar Devleti (1097-1231) 11- Timurlular Devleti (1370-1507) 12- Kara-Koyunlu Devleti (I380'e doğru- 1468) 13- Ak-Koyunlu Devleti (1350'ye doğru-1502) 14- Delhi (Hindistan) Türk Sultanlığı (1206-1413) a. Hind-Türk imparatorluğu (1526-1858) 15- Mısır-Türk Devleti (1252-1382) 16- Osmanlı imparatorluğu (1299-1920) Bu devletlerin hususiyetleri Kafesoğlu'nun yazısında özlü bir biçimde ortaya konulmuştur (Bahaeddin Vediyıldız. "Cumhurbaşkanlığı Bu tasnifte ise iran'da Türkmenler tarafından kurulan ve önemli bir devlet olan Safeviler, Nadir Sahlar (Afşarlar) ve Kaçarlar unutulmuştur. Burada bir hakikat vardır ki. Cumhurbaşkanlığı Forsu 1922 yılından beri kullanılmaktadır. Forstaki 16 yıldızla sembolize edilen devletler, kendi coğrafyalarının da dışında etkili olanlardır; yani imparatorluk hüviyeti gösterenlerdir. Ancak eski devlet isimlerinde, yeni bilgilere ulaşılmasıyla zaman içinde değişiklik olmuştur. Türk Hun, Türk Osmanlı gibi adlarda ise. Türk kelimesi kaldırılmıştır. Aslında Türk adı, Atatürk tarafından Türk Tarih Teziyle birlikte sıkça kullanılan bir tabir olarak ortaya çıkmıştır. Bununla beraber, yine zaman içerisinde. Türklerle ilgisi somut şekilde ortaya konamamış bazı devletlerin listeden çıkarıldığı (İskit gibi), buna karşılık Türk devleti olmayan Altınordu Devleti'nin (kurucuları Moğol) listeye alındığı, buna karşılık İran'daki Safevî, Nadir Şahlar ve Kaçarların listeye alınmadığı, keza Akkoyunlu, Mısır Türk devletlerinin de isimlerinden bahsedilmediği görülmektedir. Atatürk'ün dediği gibi, " Büyük ve haysiyetli bir millet olan Türklerin tarihi insanlık kadar eskidir. Osmanlılar ve Selçuklulardan önce de Türkler, dünyanın dört bucağında devletler; imparatorluklar vucııda gelinmelerdir. Nerede bir Türk devleti batmış ise, bunun yıkıntıların üzerinde daima yeni yeni devletler kurmuşlardır. Şimdi de böyle bir tarihî an gelmiş çatmıştır. Osmanlı Devleti çökmüş-tür, fakat tarihî zincir kopmayacaktır". Sonuç olarak. 16 Türk devleti. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki bilgi seviyesiyle tesbit edilmiştir. Türk devletlerinin sayısının çok daha fazla olduğu yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılmaktadır. Ancak, Türk tarihini zaman, yer ve devlet sayısı ile bunları kronolojik olarak sıralamanın güçlüğü ortadadır. Bu yöndeki farklı görüşlere yukarıda kısaca değinilmiştir. Yeni yapılan araştırmalar ışığında Türk tarihinin ve devletlerinin kronolojisi ve sayıları da değişmiştir ve bundan sonra da değişecektir. Tarih ilmi yeni araştırmalar ve buluşlarla gelişimini sürdürecektir. Bununla beraber, yukarıda yaptığımız değerlendirmelerden sonra. Cumhurbaşkanlığı forsundaki 16 Türk Devletine ait tarafımızdan hazırlanan yeni bir listeyi aşağıda veriyoruz. Bu liste, devletlerin muştaki! oluşu ve dünya devletleri arasında taşıdıkları önem göz önüne alınarak hazırlanmıştır. Daha kesin bir liste için. Türk tarihçilerinin bir araya gelerek tartışmaları gerekmektedir. 16 Türk Devleti : 1- Asya Hun imparatorluğu (M.Ö.IV. y.y- M.S. 48) 2- Avrupa (Batı) Hun imparatorluğu (375-454) 3- Ak Hun (Eftalit) imparatorluğu (367~-557) 4- Göktürk imparatorluğu (552-744) 5-Avar imparatorluğu (565-805) 6- Hazar imparatorluğu (651-983) 7- Uygur imparatorluğu (744-840) 8- Karahanlılar Devleti (940-1042) 9- Gazneliler Devleti (963-1183) 10- Büyük Selçuklu imparatorluğu (1040-1157) 11- Harzemşahlar Devleti (1097-1231) 12- Türkiye Selçukluları Devleti (1092-1308) 13- Timur imparatorluğu (1370-1507) 14- Hindistan Türk İmparatorluğu (Babürler) (1526-1858) 15- Safevi Devleti (1502-1736) 16- Osmanlı imparatorluğu (1299-1922)