Mektubat-ı Rabbani Şerhi
Nakşibendiyye tarikatında Bahauddin Nakşibend'ten sonra en etkin olan ikinci isim İmam Rabbani diye şöhret bulan Ahmed Faruki es-Serhendi'dir (v. 1624). İmam Rabbani çağdaşlarına davet ve tebliğ içerikli çok sayıda mektup göndermiştir. O'nun mektup yazdığı şahısları devlet başkanları, ilim adamları, mutasavvıflar ve avam olmak üzere dört sınıfa ayırabiliriz. Mektuplarda Nakşibendiyye tarikatının esasları, Ehl-i Sünnet akidesinin temel meseleleri, alimlerin çözemediği çeşitli konuların izahı gibi çok zengin bir muhteva vardır.
Birçoğu Farsça kaleme alınan mektuplar İmam Rabbani'nin halifeleri tarafından üç cüz halinde toplanmıştır. Cüzlerin ilki 313, ikincisi 99, üçüncüsü ise 122 mektuptan oluşmaktadır. Mektuplar Muhammed Murad Kazani tarafından 1887 yılında Arapça'ya tercüme edilmiş, Müstakımzade Süleyman Sa'deddin Efendi ise 1751 yılında Mektubat'ı Osmanlıcaya çevirmiştir. Fakat eser çevrildikten bir asır sonra (1854) basılmıştır. Mektubat, Nakşibendilerin şeriat-tarikat münasebeti, tarikat adabı gibi konularda ilk müracaat ettiği kaynaktır. İmam Rabbani'nin mutasavvıflara ya da halifelerine gönderdiği mektuplar dil, içerik ve anlatım özellikleri bakımından diğerlerinden farklılık arz ederler.
Bu mektupların anlaşılabilmeleri için tasavvuf literatürüne vakıf kişilerin nezaretinde okunmaları kaçınılmazdır. Mahmud Efendi onlarca yıl devam eden sohbetlerinde Mektubat'ın tamamını birkaç defa tercüme ve şerh etmiştir. Mektubat'ın anlaşılabilmesi için Onun yaptığı bu açıklamalar şüphesiz ki önemlidir. Bu önemi fark eden öğrencileri farklı zamanlarda yapılan açıklamaları bir araya getirmişler, fakat henüz kitap halinde tab etmemişlerdir. Mahmud Efendi'nin sohbet ve derslerinde tutulan notlardan oluşan daha bir çok kitap mevcuttur. Mahmud Efendi'nin 5 öğrencisinden oluşan bir heyet tefsirin yazımı sürecinde kendisine yardımcı olmaktadır.
|