Şeyh Said Efendi'nin silahlı isyan gibi bir düşüncesi yoktu. Zamanın yönetiminin inkılap adı altında yaptığı gayri dini faaliyetlerden rahatsızdı. Bu konuda bildirler dağıtmak amacındaydı. Şeyh Said'in bu düşünceleri biliniyordu, nüfuzu da tartışılmazdı.
Bu dönem Musafa Kemal ve İnönü'nün CHP'sine karşı Kazım Karabekir, Ali Fuat Cebesoy gibi Milli Mücadele kahramanlarının kurduğu Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası halktan büyük destek görmekteydi. Şimdiki AK Parti'ye benzeyen parti, tüzüğüne -dine saygılı- olacaklarını yazmış ve adalet söylemi üzerine oturmuştu.
Hızla yükselen paşaların partisinin kendi diktatörlüklerini bir çırpıda al aşağı edeceğini gören dönemin statükosu Şeyh Said'in görüştüğü, kısmen de güvendiği adamlarından birini ayartarak, silahlı isyana kadar uzanan komployu başlattı.
Gerisini Mustafa İslamoğlu'ndan dinleyelim;
"Şeyh Said isyanı” deniyor değil mi? Değil, işin aslına bakarsanız ortada isyan falan yok. Binlerce insanın canına mal olan ve Takrir-i Sükun gibi bir vandalizme gerekçe kılınan olayın başlangıcı şöyle: Şeyh, Piran köyünde bir akrabasının düğününe davetlidir. Düğün alayına bazı kaçaklar da karışır. Jandarma düğün evini kuşatarak düğünün ortasında kaçakları almak ister. Bu aslında oranın büyüğüne hakarettir. Doğu’da böyle bir şey yapmak, o törenin büyüğüne “Seni sevenlerinin içinde aşağılamak istiyorum” demektir. Şeyh tabiatıyla reddeder ve der ki “Düğünden sonra gelsinler, kaçakları kendi elimle vereyim, ama düğün içinde adam almaları şeref ve haysiyetimi çiğnemektir!” İşte adını “isyan” koydukları şey bu açık tahrik sonucu başlar. İsyan adı konularak “tenkile” girişilen diğerlerinin sebebi de buna benzer. Takrir-i Sükun gibi bir kanun, ancak böyle bir bahaneyle çıkar. "
Nihayetinde Şeyh Said olayı bahane edilerek Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatılır. Kazım Karabekir Paşa süründürülür. Takrir-i Sükun -yönetimin eleştirilmezliği- kanunu çıkarılır. Müthiş bir baskı ve sindirme atmosferiyle ülke istenilen nizama sokulur. Diktatörlük zirve yapar.
O gün bugün...
|