|
|
1972
6 Ocak 1972 : Atatürk devri Dışişleri Bakanlarından Tevfik Rüştü Aras (Doğumu:1883) öldü.
10 Ocak 1972 : Askeri Yargıtay, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkındaki ölüm cezalarını onayladı.
21 Ocak 1972 : THY'ye ait DC-9 tipi yolcu uçağı Hac dönüşü, yolcusuz olarak Adana yakınlarında düştü. 1 hostes öldü.
23 Ocak 1972 : İstanbul'da, 03.00 ile 18.00 saatleri arasında sokağa çıkma yasağı konarak, kent genelinde 512.000 ev arandı.
24 Ocak 1972 : İnönü, TBMM'de ve idamlar hakkında konuştu: "... Siyasi suçlar için idam olmaması fikrindeyim, bunu kaldıralım. Dünyada memleketler var ki idam cezasını büsbütün kaldırmışlardır."
- Sıkıyönetim 11 ilde 2 ay daha uzatıldı.
- Pakistan Devlet Başkanı Zülfikar Ali Butto, Türkiye'ye resmi bir ziyarette bulundu.
30 Ocak 1972 : İstanbul'da Aksaray Alt Geçidi hizmete açıldı.
8 Şubat 1972 : Türkiye'de Haşhaş ekiminin yasaklanmasından sonra Amerika, ilk tazminat olarak 35 milyon TL. verdi.
24 Şubat 1972 : 229 sanıklı Dev-Genç davasına, Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi'nde başlandı.
8 Mart 1972 : Eski Başbakanlardan Adnan Menderes'in büyük oğlu, DP Genel Başkanı Yüksel Menderes Ankara'da intihar etti.
10 Mart 1972 : TBMM, 09.10.1971'de idama mahkum edilen 17 kişiden, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın cezalarını onayladı.
11 Kasım 1972 : Anarşist eylemlere katıldıkları ve 29.11.1971'de Maltepe Askeri Cezaevi'nden kaçan 5 mahkuma yardım ettikleri gerekçesiyle, 57 subay ve 11 astsubay ordudan ihraç edildi.
13 Mart 1972 : Ankara'da saat 00.30 ile 04.00 arasında sokağa çıkma yasağı kondu.
19 Mart 1972 : Başbakan Nihat Erim, ABD Başkanı Nixon ile görüşmek üzere Amerika'ya gitti.
23 Mart 1972 : Cumhurbaşkanı Sunay, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın cezalarını onayladı.
25 Mart 1972 : Sıkıyönetim 11 ilde 2 ay daha uzatıldı.
27 Mart 1972 : Odu'nun Ünye İlçesi'nde ki Radar Üssü'nde görevli iki İngiliz ve bir Kanadalı Teknisyen kaçırıldı. Kaçıranlar, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın cezalarının kaldırılmasını istediler. Niksar'ın Kızıldere köyünde, güvenlik kuvvetleri tarafından sarılan anarşistler Teknisyenleri öldürdüler. Operasyon sonucunda 1 anarşist ölü diğerleri sağ olarak ele geçirildi. (Bu olay Kızıldere olayı olarak anılır.)
30 Mart 1972 : İzmir Sıkıyönetim Komutanlığı, 01.00-04.00 saatleri arasında sokağa çıkma yasağı koydu.
- Başbakan Erim, anarşistler tarafından öldürülen iki İngiliz ve bir Kanadalı Teknisyenler için, İngiliz ve Kanada Başbakanlarına taziye mesajı gönderdi.
12 Nisan 1972 : ABD'den satın alınan iki denizaltı Türkiye'ye getirildi.
17 Nisan 1972 : Başbakan Nihat Erim istifa etti.
22 Nisan 1972 : CHP'de anlaşmazlık iyice su yüzüne çıktı. Parti, İnönücüler ve Ecevitçiler olarak ikiye bölündü. İnönü: "CHP'de İttihat ve Terakki usullerine izin vermeyeceğim." dedi.
29 Nisan 1972 : Cumhurbaşkanı Sunay, Kabineyi Kurmakla Kontenjan Senatörü Suat Hayri Ürgüplü'yü görevlendirdi. Ürgüplü, daha sonra görevi Cumhurbaşkanı'na iade etti.
3 Mayıs 1972 : İçinde İsmet İnönü'nün oğlu Erdal İnönü'nün de bulunduğu THY'ye ait 'Boğaziçi' isimli yolcu uçağı, 4 silahlı anarşist tarafından Bulgaristan'ın başkenti Sofya'ya kaçırıldı. 67 yolcu ve mürettebat 28 saat sonra serbest bırakıldı. Bulgaristan, hava korsanlarına iltica hakkı verdi.
4 Mayıs 1972 : Jandarma Genel Komutanı Org. Kemalettin Eken'e Ankara'da suikast düzenlendi. Eken kurtuldu, Eken'in korumaları ile anarşistler arasında çıkan çatışmada biri ölü diğeri sağ olarak ele geçirildi.
6 Mayıs 1972 : Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın cezaları, Ankara Cebeci Kapalı Cezaevi avlusunda infaz edildi.
7 Mayıs 1972 : CHP Olağanüstü Kurultayı'nda, Bülent Ecevit 709, İsmet İnönü 498 oy aldı.
8 Mayıs 1972 : İnönü, Atatürk'ün ölümünden bu yana (33 yıl 4 ay) sürdürdüğü CHP Genel Başkanlığı'ndan istifa etti. Ecevit: "Devrimci kadrolar CHP'yi Atatürk ve İnönü'ye layık bir şekilde yaşatacaktır." Kemal Satır: "İnönü hayatta iken İnönü'süz bir CHP nasıl olacaktır?" dedi.
14 Mayıs 1972 : CHP Özel Kurultayı 826 oy ile Bülent Ecevit'i Genel Başkanlığa seçti.
15 Mayıs 1972 : Milli Savunma Bakanı Ferit Melen (MGP) kabineyi kurmakla görevlendirildi.
22 Mayıs 1972 : Ferit Melen Kabinesi güvenoyu aldı. Kabinede, AP'den 8, CHP'den 5, MGP'den 2, Meclis dışından 9 ve Kontenjan Senatörü olarak 1 kişi görev aldı.
24 Mayıs 1972 : 11 ilde devam eden sıkıyönetim 2 ay daha uzatıldı.
17 Haziran 1972 : Başbakan Ferit Melen, Batı Almanya'da bir televizyona ordunun müdahale nedenlerini anlattı.
7 Temmuz 1972 : İstanbul Fener Ortodoks Kilisesi Patriği Athenagoras öldü.
13 Temmuz 1972 : İstanbul'da Cumhurbaşkanı Sunay'ın başkanlığında bir zirve toplantısı yapıldı.
16 Temmuz 1972 : İmroz Metropoliti Dimitrios Papadopulos (58) Fener Patrikliğine seçildi.
19 Temmuz 1972 : 11 ilde devam eden sıkıyönetim 2 ay daha uzatıldı.
20 Temmuz 1972 : Almanya'ya giden 500.000'nci işçi törenle uğurlandı.
- CHP'de istifalar ve parti disiplinine uymadıkları gerekçesiyle ihraçlar başladı.
7 Ağustos 1972 : CHP Yüksek Disiplin Kurulu, eski Genel Sekreter Kemal Satır ile eski Devlet Bakanı Ali İhsan Göğüş'ü partiden ihraç etti.
15 Ağustos 1972 : Eski Milli Birlik Komitesi üyesi İrfan Solmazer, hakkında yurtdışına çıkış yasağı bulunmasına rağmen izinsiz olarak yurt dışına çıktı.
22 Ağustos 1972 : Şair ve gazeteci Orhan Seyfi Orhon (Doğumu:1890) öldü.
24 Ağustos 1972 : Kara Kuvvetleri Komutanı Org. Faruk Gürler Genel Kurmay Başkanlığı'na, Org. Semih Sancar Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na, Oram. Kemal Kayacan Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na atandılar.
29 Ağustos 1972 : Milli Eğitim Bakanlığı, yeni ilkokul yönetmeliğinde, ilkokul öğrencilerinin her pazartesi günü, 'Türküm doğruyum, çalışkanım...' ile başlayan geleneksel antlarının sonunu, 'Ey, bu günümüzü sağlayan Ulu Atatürk, açtığın yolda, kurduğun ülküde, gösterdiğin amaçta hiç durmadan yürüyeceğime ant içerim, ne mutlu Türküm diyene.' şeklinde değiştirdi.
4 Eylül 1972 : Cumhuriyetçi Parti kuruldu.
23 Eylül 1972 : 11 ilde devam eden sıkıyönetim 2 ay daha uzatıldı.
1 Ekim 1972 : Cemal Kamacı, 63.5 kg.'da Avrupa Boks Şampiyonu oldu.
19 Ekim 1972 : AP Kongresi Ankara'da toplandı. Süleyman Demirel tekrar Genel Başkanlığa seçildi.
22 Ekim 1972 : THY'nin Truva isimli yolcu uçağı Sofya'ya kaçırıldı. Yolcular 38 saat sonra serbest bırakıldı.
2 Kasım 1972 : TBMM Başkanlığı'na Sabit Osman Avcı seçildi.
5 Kasım 1972 : CHP Meclis Grubu, Hükümette bulunan 5 Bakanını çekme kararı aldı.
- İsmet İnönü, CHP'den ve Malatya Milletvekilliği'nden istifa etti.
16 Kasım 1972 : CHP'den ve Milletvekilliği'nden istifa eden İnönü, Anayasa'nın eski Cumhurbaşkanlarına tanıdığı haktan yararlanarak, Cumhuriyet Senatosu'nda ilk 'Tabi Senatör' oldu.
22 Kasım 1972 : MP Genel Başkanı Osman Bölükbaşı, sağlık durumundan dolayı bu görevinden istifa etti.
19 Aralık 1972 : Gazeteci ve yazar Ahmet Emin Yalman (Doğumu:1888) öldü.
1973
2 Ocak 1973 : Siyasi Parti Liderleri Çankaya'da toplandı. Cumhurbaşkanı Sunay, liderlerden 'reformlar' için uzlaşma istedi.
3 Ocak 1973 : Suriye'den kaçak olarak Türkiye'ye giren silahlı 9 anarşistle güvenlik kuvvetleri arasında çıkan çatışmada, 1 asker ve 2 köylü şehit oldu.3 asker ve 3 köylü yaralandı. Anarşistler kaçtı.
4 Ocak 1973 : Hürriyet Gazetesi, silahlı anarşistlerin güneydoğu sınırlarımızda güvenlik kuvvetleriyle yaptıkları çatışma haberi dolayısıyla, Hatay ve Adana illerinde toplatıldı. Konu Meclis'e getirildi. Karar kısa bir süre sonra kaldırıldı.
13 Ocak 1973 : Sabotajları önlemek için, her havaalanına komutanlıklar kuruldu.
25 Ocak 1973 : 11 ilde devam eden sıkıyönetim Sakarya ve Zonguldak'ta kaldırıldı. Diğer 9 ilde 2 ay daha uzatıldı.
28 Ocak 1973 : Los Angeles Başkonsolosumuz Mehmet Baydar ile Konsolos Bahadır Demir, Mıgırdıç Yanıkyan isimli bir Ermeni tarafından öldürüldü.
14 Şubat 1973 : Ermenilerin Marsilya'da bir kilise avlusuna diktikleri Türkiye aleyhtarı bir anıt dolayısıyla Fransa'yı protesto ettik. Türkiye Büyükelçisi bir süre yurda döndü. (Ocak 2001'deki sözde soykırım tasarısına giden önemli bir adım, zamanında gerekli çalışmaları başlatabilseydik acaba bu karar çıkar mıydı. Tarih yine tekerrür etmiştir.)
21 Şubat 1973 : Yüksek Komuta Heyeti bir tebliğ yayınladı: "... Silahlı Kuvvetler ve 12 Mart Muhtırası'nı küçük düşürecek sataşma ve beyana son verilmelidir."
22 Şubat 1973 : İstanbul Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi'nde bir kısım ek binalar sabaha karşı yandı. Sabotaj şüphesi var.
28 Şubat 1973 : Cumhuriyetçi Parti, Milli Güven Partisi ile güç birliği yaparak birleşme kararı aldı. Kendilerine katılan Bağımsız Halkçılar ile beraber 'Cumhuriyetçi Güven Partisi' adını aldılar.
4 Mart 1973 : Cumhuriyetçi Güven Partisi (CGP) Genel Başkanlığı'na Turhan Feyzioğlu seçildi.
5 Mart 1973 : Genelkurmay Başkanı Org. Faruk Gürler emekliliğini istedi. (Cumhurbaşkanlığı seçimleri yaklaşıyor.)
6 Mart 1973 : Faruk Gürler, Kontenjan Senatörü oldu. Genelkurmay Başkanlığı'na Kara Kuvvetleri Komutanı Org. Semih Sancar atandı.
25 Mart 1973 : Tabi Senatör İsmet İnönü, Cumhuriyet Senatosu'nda, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay'ın görev süresinin uzatılmasını öngören Anayasa değişikliği teklifi üzerine: "Bunu yapmayınız. Bu O'na iyilik değildir. Vazifesini bırakmasını bilirse şerefli bir iş yapmış olur." dedi. Tasarı reddedildi. (Nisan 2000, 9.Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel hakkındaki Anayasa teklifi. Tarih yine tekerrür etti, hem de aynı sonuç ile birlikte.)
26 Mart 1973 : Türkiye'nin büyük rüyası gerçekleşti. İstanbul'un iki yakasını birleştiren Boğaz Köprüsü, karşılıklı olarak bağlandı.
28 Mart 1973 : 7 yıllık görev süresini tamamlayan Türkiye'nin 5. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay görevinden ayrıldı.
3 Mart 1973 : Cumhurbaşkanı seçileceğine kesin gözüyle bakılan Kontenjan Senatörü ve eski Genelkurmay Başkanı Faruk Gürler, Meclis'te büyük bir hüsrana uğrayarak Cumhurbaşkanı seçilemedi.
5 Nisan 1973 : Siyasi partilerin yetkilileri, Cumhuriyet'in 50. yılında bir 'genel af' çıkarmaktan yana olduklarını belirttiler.
6 Nisan 1973 : Uzun süren görüşmeler ve oturumlardan sonra Kontenjan Senatörü ve Emekli Oramiral Fahri Korutürk Türkiye Cumhuriyeti'nin 6. Cumhurbaşkanı seçildi.
7 Nisan 1973 : Ferit Melen Hükümeti, yeni Cumhurbaşkanı seçilmesinden dolayı, demokratik rejimin bir gereği olarak istifa etti.
12 Nisan 1973 : Cumhurbaşkanı Korutürk, Ticaret Bakanı ve Kontenjan Senatörü Naim Talu'yu Hükümeti kurmakla görevlendirdi.
15 Nisan 1973 : Nami Talu Kabineyi kurdu. Kabine'de AP'den 12, CGP'den 5, Bağımsız 4 ve Meclis dışından 4 kişi yer aldı.
21 Nisan 1973 : Ünlü yazar Kemal Tahir (Doğumu:1910) öldü.
13 Mayıs 1973 : Seçmen kütüklerinin yazılması için bütün yurtta sokağa çıkma yasağı kondu.
20 Mayıs 1973 : Prof. Necmettin Erbakan, kapatılan Milli Nizam Partisi'nden (MNP) sonra, Milli Selamet Partisi'ni (MSP) kurdu. 3 milletvekili MSP'ye geçti.
11 Haziran 1973 : Mardin Kızıltepe'de özel arabası içerisinde silahla öldürülen AP Milletvekili Abdürrahim Türk'ün başı olduğu 'Kanco' aşireti mensupları ile, kendilerine düşman saydıkları ve Türk'ü öldürdüklerini öne sürdükleri 'Bup' aşireti mensupları arasında çıkan çatışmada 12 kişi öldü.
5 Temmuz 1973 : Üniversiteye giriş sınavının soruları çalındı.
24 Eylül 1973 : Şair ve yazar Şükufe Nihal (Doğumu:1896) öldü.
6 Ekim 1973 : Ortadoğu'da İsrail-Filistin Savaşı yeniden başladı.
13 Ekim 1973 : Ünlü hikaye yazarı Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı) (Doğumu:1887) öldü.
14 Ekim 1973 : Milletvekili seçimleri yapıldı. CHP: 185 AP: 149 MSP: 48 CGP: 13 MHP: 3 TBP: 1 Bağımsız: 6 Milletvekilliği kazandılar.
17 Ekim 1973 : CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit, Hükümeti kurmakla görevlendirildi.
29 Ekim 1973 : Sivas'ta Cumhuriyet Üniversitesi kurulması kararlaştırıldı.
30 Ekim 1973 : İstanbul Boğaz Köprüsü, Cumhurbaşkanı Korutürk tarafından törenle açıldı.
1 Kasım 1973 : Bogaz Köprüsünden ilk 24 saat içinde 28.126 araç geçti. 400.000 TL. gelir elde edildi.
2 Kasım 1973 : TBMM Başkanlığı seçimlerinin 10. turunda da bir sonuç alınamadı.
5 Kasım 1973 : Ünlü tiyatro sanatçısı İsmail Dümbüllü öldü.
7 Kasım 1973 : Ecevit, Hükümeti kuramayacağını belirterek görevi Cumhurbaşkanı'na iade etti.
8 Kasım 1973 : Ünlü şair Faruk Nafiz Çamlıbel (Doğumu:1898) öldü.
12 Kasım 1973 : Korutürk, Hükümeti kurma görevini AP Genel Başkanı Demirel'e verdi.
15 Kasım 1973 : Milliyetçi yazar Nihal Atsız tutuklandı.
17 Kasım 1973 : Demirel'de Hükümeti kuramıyacağını belirterek görevi Cumhurbaşkanı'na iade etti.
19 Kasım 1973 : Korutürk, Naim Talu'yu Hükümeti kurmakla görevlendirdi.
25 Kasım 1973 : Yunanistan'da darbe oldu.
8 Aralık 1973 : Cumhurbaşkanı Korutürk, bir yazısından dolayı ceza alan Çetin Altan'ı affetti.
9 Aralık 1973 : Mahalli seçimler yapıldı. 33 il belediye başkanlığını CHP kazanırken, AP: 22 il, DP: 2, MSP: 2 ve Bağımsızlarda 8 belediye başkanlığı kazandılar.
18 Aralık 1973 : CHP Milletvekili Kemal Güven 27. tur sonunda TBMM Başkanlığı'na seçildi.
25 Aralık 1973 : Atatürk'ün silah arkadaşı, 'İkinci Adam', 12 yıl Cumhurbaşkanlığı ve 17 yıl Başbakanlık yapan İsmet İnönü (Doğumu:1883) saat 16.10'da Pembe Köşk'te öldü.
28 Aralık 1973 : 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün naaşı TBMM'de yapılan törenin ardından Anıtkabir'de toprağa verildi.
1974
10 Ocak 1974 : Kabineyi kurmakla görevlendirilen Naim Talu, Hükümeti kuramayacağını belirterek görevi Cumhurbaşkanı'na iade etti.
13 Ocak 1974 : CHP ile MSP, hükümet konusunda ortaklık için anlaştı.
14 Ocak 1974 : Korutürk, Hükümeti kurmakla tekrar Ecevit'i görevlendirdi.
26 Ocak 1974 : CHP-MSP Koalisyon Hükümeti güvenoyu aldı. (Hükümet bunalımı 3 ay 12 gün sürdü).
- THY'nin Van isimli yolcu uçağı İzmir yakınlarında düştü, 62 kişi öldü.
28 Ocak 1974 : Devrimci Subaylar Örgütü davasında 33 subay 6-12 yıl arasında değişen hapis cezasına çarptırıldılar.
14 Şubat 1974 : Yazar ve gazeteci İsmail Cem İpekçi, TRT Genel Müdürlüğü'ne atandı.
3 Mart 1974 : Dünya sivil havacılık tarihinin en büyük kazası Paris'in Orly Havaalanı yakınlarında meydana geldi. İstanbul-Paris-Londra seferini yapan THY'nin DC-10 tipi Ankara isimli yolcu uçağı, havalandıktan az sonra düştü. 335 yolcu ve 12 kişilik mürettebattan kurtulan olmadı.
11 Mart 1974 : Alkollü içki olduğu gerekçesiyle biranın ruhsatsız yerlerde satılması, İçişleri Bakanı Oğuzhan Asiltürk'ün valiliklere gönderdiği bir genelge ile yasaklandı.
17 Mart 1974 : MSP İstanbul İl Kongresi'nde konuşan Erbakan, İstanbul Karaköy Meydanı'na dikilen 'Güzel İstanbul' adlı çıplak kadın heykelinin kaldırılacağını söyledi. (O zamanda heykellerle uğraşıyorlarmış.)
18 Mart 1974 : Karaköy Meydanı'nda bulunan 'Güzel İstanbul' heykeli, valiliğin verdiği emir üzerine gece yerinden söküldü.
28 Mart 1974 : Ünlü yönetmen Elia Kazan, herkesten habersiz olarak İstanbul'a geldi.
8 Nisan 1974 : BM Genel Sekreter Yardımcısı Roberto Guyer, Kıbrıs sorununu görüşmek üzere Türkiye'ye geldi.
12 Nisan 1974 : Yunanistan, Türkiye ile olan ilişkilerinde gerginleşme olmadığına dair bir açıklama yaptı.
28 Nisan 1974 : 3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar, 'görüş, düşünce ve inançlarına ters düştüğünü' öne sürerek Tabi Senatörlüğü kabul etmedi.
2 Mayıs 1974 : İstanbul Boğaziçi Köprüsü'nden yayaların geçişine izin verildi. Geçiş ücreti 1 lira.
14 Mayıs 1974 : Genel Af teklifi, TBMM'de kanunlaştı.
25 Mayıs 1974 : Tiyatro sanatçısı ve yönetmen Ulvi Uraz öldü.
11 Haziran 1974 : Libya Hükümeti, Ankara'da yapılan Kocatepe Camii için 4.800.000 TL. bağışta bulundu.
22 Haziran 1974 : Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP) kuruldu.
-Yazar Çetin Altan'ın 'Bir Avuç Gökyüzü' adlı romanı, Ankara Savcılığı'nca müstehcen bulunarak toplatıldı.
30 Haziran 1974 : Memurlara iki günlük hafta tatili uygulaması başladı.
1 Temmuz 1974 : Bakanlar Kurulu, 1971'de yasaklanan haşhaş ekimine izin verdi.
5 Temmuz 1974 : Haşhaş ekimine izin verilmesi, Amerika'da çok sert tepkilere yol açtı. Amerikan Hükümeti, Büyükelçi Macomber'i istişare için Washington'a çağırdı.
15 Temmuz 1974 : Kıbrıs'ta, Yunanistan'a bağlı subayların yönetimindeki Ulusal Muhafız Gücü Kuvvetleri, bir hükümet darbesi yaparak yönetime el koydu. Lefkoşe Rum Radyosu'ndan yaptıkları yayında, Cumhurbaşkanı Makarios'un öldürüldüğünü iddia eden darbeciler, bir 'Ulusal Kurtuluş Hükümeti' kurulduğunu belirterek, eski ENOSİS'cilerden Nikos Sampson'un Cumhurbaşkanı sıfatıyla and içtiğini ve Kıbrıs'ta bir 'Yunan Cumhuriyeti' ilan edildiğini açıkladılar.
16 Temmuz 1974 : ABD ve İngiltere, Türkiye'den Kıbrıs'a karışmamasını istediler. Moskova, darbeyi faşist diye niteledi. Amerikan 6. Filo'suna Kıbrıs'a hareket emri verildi.
- Başbakan Ecevit'in çağrısı üzerine siyasi parti liderleri bir toplantı yaptı. Demirel: "Oldu bittiye kalkanlar hüsrana uğrar." dedi. Kıbrıs Türk Bayrak Radyosu, Kıbrıs'taki Yunan Alayı'nın darbeye katıldığını bildirdi.
- Kıbrıs'ta garantör devletlerden olan İngiltere'nin Dışişleri Bakanı Callaghan: "Ankara ve Atina soğukkanlı olmalıdır." dedi.
- Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios'un ölmediği anlaşıldı. Makarios'un 10 gün önce, Yunanistan'daki cuntacı subaylara yazdığı mektup açıklandı. Bu mektupta Makarios, 10.000 kişilik Rum muhafız Gücü'nün başındaki 650 subayın Yunanistan'a geri çağrılmasını istiyordu.
- Başbakan Ecevit: "Türk yönetimi Kıbrıs'ta yegane meşru yönetim sayılmalıdır." dedi.
17 Temmuz 1974 : Başbakan Ecevit İngiltere Başbakanı Halord Wilson'la Londra'da görüştü. Gazetecilere, "Yunan Hükümetini, olayların tahrikçisi ve sorumlusu sayıyoruz. Yapacağımız görüşmelerin Kıbrıs'ta barış ve istikrarın sağlanmasına katkıda bulunacağını umarım." dedi.
- Türk Donanması Ege ve Akdeniz'e açıldı. Donanma sürekli devriye geziyor. Bazı zırhlı birlikler Mersin Limanı'na geldi. ATAŞ Rafinerisi ansızın revizyona girerek petrol üretimini düşürdü.
- 90 ülkenin üye olduğu Ulusal Hür Sendikalar Konfederasyonu darbeyi şiddetle kınadı.
- Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi Kıbrıs ile ilgili olarak toplandı. Güvenlik Konseyi'nin Türk temsilcisi Osman Olcay : "BM Kıbrıs'ta tek meşru merci olarak Türk yönetimini kabul etmelidir." dedi. Sekiz ülke Türkiye'nin yanında yer alarak, Atina'nın Kıbrıs'tan elini çekmesini istedi.
- Yunanistan'da darbeye muhalif olan 22 general emekliye sevk edildi.
- İngiltere, Kıbrıs'a müdahaleye taraftar olmadığını belirterek, 'Garantör' devlet olarak Türkiye'yi yalnız bıraktı.
- Ecevit, Ankara'daki Amerikan Büyükelçisi ile görüştü. ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Kıbrıs konusunda kararsız olduğu açıklandı.
- Yunanistan'ın Ankara Büyükelçisi, Dışişleri Bakan Vekili Hasan Işık'a Yunanistan'ın Kıbrıs'taki olaylarla ilgisi olmadığını bildirdi.
18 Temmuz 1974 : TBMM gizli bir toplantı yaptı.
-Kıbrıs'ta darbecilerin Cumhurbaşkanı olarak seçtiklerini belirttikleri eski ENOSİS'ci Nikos Sampson: "Türkiye'nin müdahalesine hiçbir sebep yoktur." dedi.
-Ecevit, ABD dışişleri Bakan Yardımcısı Sisco ile görüştü. Ecevit'in önerilerini alan Sisco Atina'ya gitti. Ecevit: "Zaman çok önemli hale gelmiştir. Saatler geçtikçe Kıbrıs'ta Yunan varlığı artmaktadır." dedi.
-Yunanistan'dan 5 uçak dolusu asker ve silah Lefkoşe'ye geldi. Darbeciler Lefkoşe'de Türkleri ve Rumları ayıran 'Yeşil Hat'ta mevzileşmeye başladı. Yunanistan ordusu alarm durumuna geçti.
-New York'a gelen Makarios: "BM Ada'ya silahla müdahalede bulunmalıdır." dedi. Sovyetler Birliği, BM'nin müdahalesini istedi.
- Demirel: "Bu davada milletçe bölünmez bir bütünüz." dedi.
19 Temmuz 1974 : Bakanlar Kurulu toplandı.
- Ankara'da ki yabancı ülke temsilcilerinin Türk Hükümeti ile temasları yoğunlaşarak devam etti.
- NATO'daki Yunan delegesi, Kıbrıs'taki 6590 Yunan subayının geri çağrılacağını açıkladı, daha sonra bu sözünden caydı ve değiştirme yapılabileceğini bildirdi. NATO'daki Türk delegesi Yunanistan'ın bu teklifini reddetti.
- Ecevit, BM Genel Sekreteri Waldheim'a gönderdiği mesajda: "Ada'da tek meşru yönetim Türk idaresidir." dedi ve BM'de darbecilerin temsil edilmesini reddetti.
- ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Joseph Sisco, Atina'dan Ankara'ya geldi ve yeniden Ecevit ile görüştü. Sisco'nun getirdiği Yunan teklifleri reddedildi.
- Kıbrıs Türk toplumu lideri ve Cumhurbaşkanı Yardımcısı Rauf Denktaş: "Bütün ümidim Türkiye'nin buraya gelmesidir. Türkiye muhakkak müdahale hakkını kullanmalıdır." dedi.
- Yunan askeri değiştirme birliği Kıbrıs'a çıktı.
- Ecevit, ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Sisco ile İngiliz Başbakanı Wilson'un Kıbrıs'a müdahale yapılmaması için ısrarlı teminat isteklerini kabul etmedi.
- ABD, olası müdahaleyi önlemek için girişimlerini yoğunlaştırdı. Ecevit, ABD Dışişleri Bakanı Kissenger'in gönderdiği mektuba verdiği cevapta: "Tarih tekerrür eder, hatalar tekerrür etmez. Türkiye 10 yıl önce işlediği hatayı bu defa işlemeyecek ve çıkarmayı yapacaktır." dedi.
20 Temmuz 1974 : 'AYŞE TATİLE ÇIKTI': Türkiye, Kıbrıs için 5 gündür sürdürdüğü yoğun diplomatik temaslardan bir sonuç alamayınca, bu parola ile 'Kıbrıs Barış Harekatı'na başladı. Günün erken saatlerinde, Türk Ordusunun Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Kıbrıs'a havadan indirme ve denizden çıkarma yapmaya başladı.
Bu karar, İngiltere ve Yunanistan Büyükelçilerine bildirildiği gibi Ankara'da bulunan ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Sisco'ya da iletildi. Ecevit, Ankara'da gazetecilere verdiği demeçte: "Biz aslında savaş değil, barış için ve yalnız Türklere değil, Rumlara da barış götürmek için adaya gidiyoruz. Bu karara, bütün diplomatik, politik yolları denedikten sonra, mecbur kalarak vardık." dedi.
21 Temmuz 1974 : Kıbrıs'ta havada ve karada savaş başladı. Türk uçakları, Kıbrıs'a çıkarma yapmak isteyen ve savaş gemileriyle korunan büyük bir Yunan konvoyuna ateş açtı. Türk ve Yunan donanmaları Kıbrıs sularında fiilen çarpıştı. Adadaki Türk Alayına saldıran Yunan Alayı püskürtüldü. Kıbrıs'ın kuzey sahillerine ve özellikle Girne Limanı'na yapılan Türk çıkartması sürdü.
-Türk paraşütçüleri Kıbrıs'ın başkenti Lefkoşe'nin Türk kesimine indi. Rumlar, bazı köylerdeki sivil Türkleri öldürmeye başladı.
-ABD Dışişleri Bakanı Kissenger, ateşkes konusunda Ecevit ile iki defa telefonla görüştü. BM Güvenlik Konseyi ateşkes çağrısında bulundu.
-Türk Ordusunun indirme ve çıkarmada gösterdiği başarı Türkiye'de bayram sevinci yarattı. Bütün şehirlerde Hükümete ve Orduya destek mitingleri yapıldı. Pakistan, Afganistan ve İran yardım sözü verdi. Acil olarak toplanan TBMM, Hükümete genel savaş açma yetkisi verdi. 14 ilde sıkıyönetim ilan edildi ve geceleri karartma yapılmaya başlandı.
-Başbakan Bülent Ecevit, düzenlediği basın toplantısında 200'e yakın yerli ve yabancı gazeteciye demeç verdi. İngiliz BBC Radyosu: "Ecevit davasını açık ve berrak olarak kuvvetle savundu, Gizikis ise pek yavandı." şeklinde yorum yaptı.
-Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Ecevit Hükümeti'nin tutumunu kutladı.
-Yeşilköy ile birlikte bütün havaalanları kapatıldı. Türkiye üzerinden uçakların geçmesi yasaklandı. Bütün sivil uçaklar ve gemiler Türk Ordusu emrine verildi.
-Yunanistan seferberlik ilan etti.
-ABD Başkanı Nixon, Atina'ya gönderdiği mesajda, çatışmanın karşısında olduğunu bildirdi. BM Genel Sekreteri Waldheim, ikinci kez ateşkes çağrısında bulundu.
22 Temmuz 1974 : Kıbrıs Barış Harekatı, Birleşmiş Milletlerin ateşkes çağrısına uyularak sona erdi.
23 Temmuz 1974 : Kıbrıs'ta, Rum darbecilerin Cumhurbaşkanı ilan ettikleri Nikos Sampson istifa etti. Türk ordusunca esir alınan 700'den fazla Yunan askeri Mersin'e getirildi. Cumhurbaşkanlığı'na Klerides seçildi.
24 Temmuz 1974 : Yunanistan'da Karamanlis Hükümeti kuruldu. Siyasal af ilan edildi. Washington Post gazetesi, 'CIA, Makarios'u devirdi, Kissenger de Sampson'u destekledi' diye yazdı.
25 Temmuz 1974 : Başbakan Ecevit: "Türk-Yunan işbirliği, şimdi Kurtuluş Savaşı sonrasındaki kadar zorunludur." dedi. Kıbrıs için ateşkes görüşmeleri Cenevre'de başladı.
27 Temmuz 1974 : Kıbrıs'taki 'Yabancı' kuvvetlerin geri çekilmesine ilişkin hükmün Türkiye tarafından kesinlikle reddedilmesi üzerine görüşmeler kesildi.
28 Temmuz 1974 : Cenevre'deki görüşmeler yeniden başladı
30 Temmuz 1974 : Cenevre Antlaşması imzalandı. Antlaşmada müdahale hakkı tekrar belirtildi.
1 Ağustos 1974 : ABD Temsilciler Meclisi'nde, Türkiye'ye yapılan ABD yardımının kesilmesi yönünde karar alındı.
3 Ağustos 1974 : Yunanistan, Cenevre'de ikinci barış konferansına katılmak için, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin ateşkes antlaşmasından önceki sınırlara çekilmesini istedi. Türkiye kabul etmedi.
5 Ağustos 1974 : Girne Limanı'nın batısındaki Rumlar, denizden ve havadan takviye alarak Türk Askerine gece yarısı saldırdı. Çarpışmalar sabaha kadar sürdü.
9 Ağustos 1974 : 2. Cenevre Konferansı'ndaki Türk tezinin, coğrafi temele dayalı federasyon olduğu açıklandı. Buna göre 'Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kuzeyi, Kıbrıslı Türklerin otonom (muhtar) bölgesi olacak ve Rum yönetimi ile arasındaki sınır, Erenköy, Lefke, Lefkoşe ve Magosa'nın güneyinden geçecek.
11 Ağustos 1974 : Yunanistan ve İngiltere Cenevre'deki toplantıda Türk tezini görüşmeyi kabul etti. Atina'da toplanan 'Savaş Konseyi' Cenevre ve Kıbrıs konularını görüştü.
-Başbakan Bülent Ecevit, Ankara'da Genelkurmay Başkanı Org. Semih Sancar ve yüksek rütbeli subaylarla toplantı yaptı, ABD Dışişleri Bakanı Kissenger ile telefonla görüşerek son durumla ilgili olarak İngiltere'nin bazı davranışlarını kınadı. İngiltere, Kıbrıs'taki üslerinde bulunan uçaklarını çekmekten vazgeçti. Adaya maaş ile çalıştırdığı Nepalli 'Gurka' askerlerini yolladı. Akrokiri Üssü'nden ayrılan İngiliz komando birliği de Ada'ya döndü.
13 Ağustos 1974 : Yunanlılar Meriç nehri kıyılarına siper kazıp mayın döşemeye başladılar.
14 Ağustos 1974 : Türkiye'nin istekleri Yunanistan ve İngiltere tarafından kabul edilmeyince, 2. Kıbrıs Barış Harekatı başladı.
-Coğrafi temele dayalı iki otonom (muhtar) yönetimden oluşan federatif devlet şeklindeki tezimizi kabul ettiğini açıklayan Amerika, Türkiye'nin BM'in aldığı ateşkes kararına uymasını istedi.
15 Ağustos 1974 : Türk Silahlı Kuvvetleri Magosa'yı aldı. Lefke ve Lefkoşe Ordumuz tarafından kuşatıldı. Karpas yarımadasına çıkarma yapan birliklerimiz, Rumların elinde bulunan 'Boğaz' adlı deniz üssünü alıp bölgenin Ada ile ilişkisini kesti. Türk savaş uçakları, Lefke'ye yardıma gelen Rum kuvvetlerini Baf yolunda bombaladı. Lefkoşe-Magosa arasındaki Timbu Havaalanı da Türk Ordusunca ele geçirildi.
-Yunanistan Başbakanı Karamanlis, radyo ve televizyonda yaptığı konuşmada: "Yunanistan Kıbrıs'ta Türkiye ile çarpışamaz. Kıbrıs Yunanistan'a çok uzak olduğu için Kıbrıslı Rumlara yardım etmemiz imkansızdır... 15 Temmuz'da, diktatörlük rejimi, Kıbrıs'ta çılgınca bir teşebbüs yaptı. Bu hatadan faydalanan Türkler, 20 Temmuz'da Ada'ya büyük kuvvetler çıkardılar... Yunanistan, NATO'nun askeri kanadından çıkmıştır." dedi.
6 Ağustos 1974 : 2. Kıbrıs Barış harekatından önce Türkiye'nin 2. Cenevre Konferansı'nda önerdiği Lefke-Magosa hattı fiilen gerçekleşti ve Türk askerinin kontrolü altına alındı. BM'in ateşkes çağrısına uyuldu ve savaş durdu. Rauf Denktaş: "Bugün federe bir Türk Devleti Kıbrıs'ta fiilen kurulmuştur." dedi.
19 Ağustos 1974 : 1. ve 2. Kıbrıs Barış Harekatlarında şehit olan Türk askerlerinin sayısının 250 civarında olduğu açıklandı.
20 Ağustos 1974 : Magosa'ya 15 km. mesafedeki Atlılar köyünde yaşayan 60 Türk'ten 57'sinin bir anda öldürüldüğü ve gizlice bir çukura gömüldüğü tespit edildi.
- Kıbrıs'ta 3 Türk gazetecinin kaybolduğu ve 16 Ağustos’tan beri haber alınamadığı açıklandı.
25 Ağustos 1974 : Kıbrıs'ta Rumlar tarafından yaralanan iki gazeteci Türkiye'ye iade edildi. Anka muhabiri Adem Yavuz, kurtarılamayarak vefat etti.
3 Eylül 1974 : Başbakan Ecevit: "Koalisyon ortağı MSP ile aramızda hükümet etme ve siyaset anlayışı bakımından uzlaştırılması, bağdaştırılması oldukça güç ayrılıklar bulunduğu kanısına her gün biraz daha üzülerek varıyorum." dedi.
4 Eylül 1974 : MSP Genel Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan: "Zorla ortaklık olmaz." dedi.
9 Eylül 1974 : Keban Barajı, Başbakan Ecevit tarafından törenle hizmete açıldı.
10 Eylül 1974 : Haliç Köprüsü, Başbakan Ecevit tarafından törenle hizmete açıldı.
14 Eylül 1974 : Yönetmen, aktör ve sol kesimin önde gelen isimlerinden Yılmaz Güney, Hakim Safa Mutlu'yu öldürdü.
- Türk Silahlı Kuvvetleri'ne 10.000.000 TL. bağışlayan işadamı Vehbi Koç'a madalya verildi.
18 Eylül 1974 : Başbakan Bülent Ecevit istifa etti.
20 Eylül 1974 : ABD Senatosu, Türkiye'ye yapılan askeri yardımın kesilmesini onayladı. Başbakan Ecevit bu karar hakkında: "Amerika içinde düşündürücüdür." dedi.
22 Eylül 1974 : Bir haftada 200.000.000 TL. değerinde Kıbrıs Barış Harekatı tahvili satıldı.
23 Eylül 1974 : Cumhurbaşkanı Korutürk, Süleyman Demirel'i Hükümeti kurmakla görevlendirdi.
25 Eylül 1974 : ABD Temsilciler Meclisi, 90'a karşı 307 oyla Türkiye'ye yapılan askeri yardımı durdurma kararı aldı.
1 Ekim 1974 : AP Genel İdare Kurulu, Hükümeti kurmakla görevlendirilen Demirel'e tam yetki verdi.
2 Ekim 1974 : Eski Milli Birlik Komitesi üyesi Cemal Madanoğlu davasında, İstanbul Sıkıyönetim Mahkemesi bütün sanıklar hakkında oybirliği ile beraat kararı verdi.
3 Ekim 1974 : Kıbrıs Özerk Türk Yönetimi Bölgesi'nde Türk Lirası'nın geçerli olduğuna dair kararname, Türk Yönetimi'nin Resmi Gazetesi'nde yayınlandı.
16 Ekim 1974 : Sıkıyönetim Mahkemesi Başkanı iken 3 idam kararı veren emekli General Ali Elverdi, AP'ye girdi.
18 Ekim 1974 : ABD Başkanı Ford, Amerika Temsilciler Meclisi'nin Türkiye'ye askeri yardımın kesilmesi hakkındaki kararını onayladı.
19 Ekim 1974 : Irak'ta Barzani kuvvetlerinden kaçan yaklaşık 2.000 Iraklı sınırı geçerek Türkiye'ye sığındı.
20 Ekim 1974 : Demirel, Hükümeti kurma görevini Cumhurbaşkanı'na iade etti. Korutürk, Hükümeti kurma görevini Ecevit'e verdi.
26 Ekim 1974 : Kurtuluş Savaşı'nın hayatta kalan son büyük Komutanı Orgeneral Fahrettin Altay öldü.
3 Kasım 1974 : Dışişleri Bakanı Turan Güneş, New York'ta Yunanistan Dışişleri Bakanı Bitsios ile görüştü ve "İki ülke arasında Kıbrıs konusunda biraz yakınlaşma var." dedi.
5 Kasım 1974 : Bütün partiler, CHP'nin azınlık hükümeti kurmasına karşı çıktılar.
7 Kasım 1974 : Ecevit, Hükümeti kurma görevini iade etti.
10 Kasım 1974 : İstanbul Üniversitesi'nde sağ eğilimli olduklarını açıklayan 14 Profesör yayınladıkları bildiride, 5 sağ partinin birleşip hükümeti kurmasını istedi.
12 Kasım 1974 : Cumhurbaşkanı Korutürk, Kontenjan Senatörü Sadi Irmak'ı Hükümeti kurmakla görevlendirdi.
15 Kasım 1974 : AP, Sadi Irmak Hükümetine üye vermeyeceğini açıkladı.
17 Kasım 1974 : Sadi Irmak, Kabinesini açıkladı. Çoğu Meclis dışından kişilerden oluşan Kabinede birde bayan üye yer aldı. Cumhurbaşkanı Korutürk Kabineyi onayladı.
23 Kasım 1974 : Keban Hidroelektrik Santrali'nin arıza sonucu durmasıyla, Türkiye'de elektrik sıkıntısı baş gösterdi.
24 Kasım 1974 : İstanbul Metrosu'nun geçeceği yerler tespit edildi. (yapılması 25 yıl sürdü)
29 Kasım 1974 : Sadi Irmak Kabinesi, TBMM'de güvenoyu alamadı. Başbakan Irmak istifasını Cumhurbaşkanı'na verdi.
7 Aralık 1974 : Yunanistan'dan Kıbrıs'a gelen Başpiskopos Makarios, Başkanlık Sarayı'nda halka hitap etti: "Türkiye'nin yaptığı fiili durumu hiçbir zaman kabul etmeyeceğiz. Bana darbe yapanları affettim. Mücadeleye devam edeceğim." dedi.
14 Aralık 1974 : Ünlü Edebiyatçı ve yazar Yakup Kadri Karaosmanoğlu öldü.
18 Aralık 1974 : Kıbrıs'ta İngiliz üssünde bulunan Türkler, ziyaret için gelen Makarios'u protesto ederek üsse sokmadılar.
19 Aralık 1974 : AP, MSP, CHP ve MHP Genel Başkanları 'seçim ittifakı' konusunda görüştüler.
|