Siyaset Forum

[Beylerbeyi]

İran Çin’in 4 adet Sukhoi-27 (SU-27) savaş uçağının Türkiye’ye gelebilmesi için hem geçiş izni verdi hem de gidiş ve dönüşte yakıt ikmali yaptırdı. ABD ise sırları Çinlilerin eline geçer diye, Türkiye’nin tatbikata F-16’larla katılmasını açıkça istemedi.
AMERİKA-İsrail ekseninde alarm zillerinin çalmasına neden olan Türkiye-Çin arasında gerçekleştirilen hava tatbikatına, İran’ın da dolaylı yoldan destek verdiği ortaya çıktı. 20 Eylül-4 Ekim tarihleri arasında Konya’da, Türkiye ve Çin’in katıldığı tatbikat, aynı zamanda Ankara’da ciddi bir krize yol açmış.


Pakistan’da da yakıt ikmali

Çin’deki üslerinden kalkan 4 Sukhoi-27 (SU-27) Türkiye gibi uzak bir mesafeye ulaşabilmek için yakıt ikmali yapmak zorunda kaldı. Bu 4 yüklü savaş uçağının Türkiye’ye geçişi için yakıt ikmaline ise tarihinde ilk kez İran izin verdi. Çin savaş uçakları önce Pakistan’da, ardından da İran’da yakıt ikmali yaptılar. Hem Pakistan’a hem de İran’a bu geçişin Türkiye’de askeri tatbikat amacıyla olduğu bildirildi ve resmi yazışmalar yapıldı. 3 bin 500 km. civarında menzili ile Sovyet teknolojisi konseptinde, dünyanın en gelişmiş savaş uçaklarından sayılan SU-27’ler Türkiye’deki ortak tatbikatın ardından dönüşte, İran’da, bir kez daha yakıt ikmali yaptı.


ABD: Sırlarımızı vermeyin

Tatbikata, Türk Hava Kuvvetleri’nden F-16’lar yerine eski teknoloji F-4 savaş uçakları katıldı. Bu son andaki değişikliğe, perde arkasında Washington-Ankara arasında yaşanan bir kriz neden oldu. Amerika, potansiyel tehdit olarak gördüğü ve teknolojisini gizlediği Çin’in F-16’ların olduğu bir tatbikatta bulunmasından duyduğu rahatsızlığı açıkça Türkiye’ye iletti. İlgili makamlara iletilen notada “Çin’le yapacağınız askeri tatbikatta üçüncü ülkelere, teknolojinin transferinde dikkatli olunması konusundaki anlaşma maddesine uymanızı bekliyoruz. Çinli pilotların ABD lisansı altındaki gizlilik dereceli bilgiler içeren F-16 kodlarına hakim olmalarının önünü açacak manevra, brifing ve bilgilendirmelerden faydalanmalarının önüne geçilmesi önemlidir” denildi.


Görüşmeler iki yıl sürdü

Bunun üzerine Türkiye de uluslararası yükümlülükleri paralelinde endişeleri gidermek amacıyla tatbikattan F-16 uçaklarını çekerek F-4’leri görevlendirdiğini ABD’ye bildirdi. Kaynaklar, Çin’le yapılan ve tarihte ilk kez gerçekleşen bu tatbikat için iki yıldan beri görüşmelerin sürdürüldüğünü, iki büyük dost ülkenin karşılıklı işbirliğini geliştirmekten başka bir amacının olmadığını belirttiler. Daha önce yaşanan krizler nedeniyle Türkiye, yıllardır Anadolu Kartalı Tatbikatı’na katılan İsrail’i son dönemde davet etmemeye başlamıştı.

ABD de Türk makamlarına, “İsrail gelmezse biz de gelmeyiz” mesajı vermişti. Bazı iddialara göre, Türkiye’nin Çin’le yaptığı bu tatbikat, hem İsrail’e hem de Amerika’ya karşı Türkiye’nin bir bölge gücü olduğu mesajını içeriyor. Çin-Türk ortak tatbikatının devamının Çin’de yapılabileceği de konuşulurken, Türkiye’de gerçekleştirilen manevraların Çin başbakanının Türkiye ziyaretinedenk gelmesi ayrıca dikkat çekici bulundu.


İran’la da askeri işbirliği

Türkiye bundan 15 yıl önce Çin ile yine bir dizi anlaşma yapmış ve orta menzilli WS1 füzelerini aldığı iddia edilmişti. Daha sonra ortak üretim, güdümlü füzelerin resmi bayramlarda sergilendiği konuşulmuştu. Bazı kaynaklar ise henüz doğrulamamakla birlikte, önümüzdeki dönemde Türkiye’nin, çıkarları doğrultusunda ve terörle mücadele merkezli olmak kaydıyla İran’la da bir askeri işbirliği yapmasının sürpriz olmayacağını söylüyor.