Siyaset Forum

[Turgut Karadirek]

israil ile Türkiye arasında bir haftada iki kriz birden yaşandı. 'Anadolu Kartalı' tatbikatının iptal edilmesinin yankıları sürerken, Gazze operasyonunda yaşananları konu edinen 'Ayrılık' adlı dizinin TRT'de yayınlanması tartışmaları alevlendi.
Ancak, İsrail'e bir kötü haber de dün Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi'nden geldi. BM, 27 Aralık-18 Ocak tarihleri arasında İsrail'in Gazze'ye düzenlediği askeri operasyonları 'savaş suçu' olarak adlandıran 'Goldstone raporu'nu kabul etti. Karar, 47 ülkenin üye olduğu Konsey'de, İsrail aleyhine kullanılan 25 oyla alındı. 6 üye karar aleyhine oy verirken, 11'i çekimser kaldı.
Merkezi Cenevre'de bulunan BM İnsan Hakları Konseyi'nde onaylanan rapora göre, İsrail ordusu Gazze'de 'savaş suçu ve insanlığa karşı suç' kapsamına girebilecek çok sayıda eylemde bulundu. Orantısız güç kullanmak suretiyle de Filistinlileri topluca cezalandırdı. Operasyonların sebebi olarak İsrail'e atılan roketlerin gösterildiği 574 sayfalık raporda, Hamas da kınanıyor.
Bazı İsrailli yetkililerin savaş suçu işlemekten yargılanmasının da yolunu açan raporun, BM Güvenlik Konseyi'nde de kabul edilmesi durumunda Tel Aviv'e yaptırımlar gündeme gelecek. İsrail'in yargılanması için başvuruda bulunan sivil toplum örgütlerinin Fransız avukatı Gilles Devers, kararı Zaman'a değerlendirdi. Devers, raporun Lahey'deki Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) savcısına büyük bir delil dosyası sunduğunu söyledi.

Raporda İsrail "orantısız güç kullanmakla" ve "Filistinlileri topluca cezalandırmak"la suçlanıyor. İsrail'in Doğu Kudüs politikası da kınanıyor. 574 sayfalık raporda, Filistinlilerin roket saldırıları da kınanıyor, bu saldırıların İsrail'in operasyonuna yol açtığı ifade ediliyor. Raporun kabul edilmesi, İsrail'in tepkisine neden olurken, hem Batı Şeria'daki Filistin Yönetimi, hem de Gazze Şeridi'ndeki Hamas hükümeti tarafından memnuniyetle karşılandı.
Rapor, İsrail ve Filistin'in suçlamalarla ilgili soruşturma açmaya yanaşmaması durumunda, BM Güvenlik Konseyi'nin konuyu Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi'ne göndermesi için çağrıda bulunuyor. İsrail aleyhine savaş suçundan dava açılması için Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne başvuruda bulunan Filistinliler ve dört yüze yakın sivil toplum örgütünün avukatı Gilles Devers, raporun Gazze saldırıları için ön inceleme yapmakta olan mahkeme için önemli bir delil kaynağı olacağını söyledi. Zaman'a konuşan Fransız avukat, raporun hukukçular tarafından hazırlandığını ve çok detaylı deliller içerdiğini ifade etti. Devers, raporun UCM'de İsrail aleyhine dava açılmasını isteyen dünyanın dört bir yanından sivil toplum örgütleri için "büyük bir siyasi destek" olduğunu söyledi. Saldırılarda babası ve iki kardeşini kaybeden 15 yaşındaki Filistinli kız Amira el Karem, eylül ayında Lahey'deki UCM'ye giderek İsrail aleyhine ilk suç duyurusunda bulunmuştu.
Raporun, BM için hukuki bir yaptırımı bulunmuyor. Fakat, BM İnsan Hakları Konseyi'nden geçmesi, İsrail'in dünya kamuoyunun vicdanındaki mahkumiyetinin tescili olarak değerlendiriliyor. Uzmanlar, raporun BM Güvenlik Konseyi'nde de kabul edilmesi durumunda İsrail'e yaptırımların gündeme geleceğini belirtiyor. BM Güvenlik Konseyi, Sudan davasında olduğu gibi doğrudan Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin soruşturma başlatmasını talep edebiliyor. Bu durumda, UCM savcısı, otomatik olarak soruşturma başlatıyor. Soruşturma açılabilmesinin diğer bir yolu ise, UCM üyesi ülkelerden birinin talepte bulunması. Fakat Mahkeme'nin 108 üyesi ülkeden şimdiye kadar bu yönde bir girişim olmadı.
Devers, herhangi bir ülkenin isterse Uluslararası Ceza Mahkemesi Statüsü'nü imzalayarak girişimde bulunabileceğine dikkat çekiyor. Fakat, bunun çok zayıf bir ihtimal olduğunu ve Güvenlik Konseyi'nin Sudan'da yaptığını İsrail için yapacağına inanmadığını ifade eden Devers, en güçlü ihtimalin UCM savcısı Luis Moreno Ocempo'nun kendisinin karar vererek soruşturma açması olduğunu belirtti. UCM'nin bu yılın sonunda soruşturma ile ilgili kararını vermesi bekleniyor.
Kaynak:ZAMAN Gazetesi