Siyaset Forum

[Ertuğrul ÖZGÜL]

İlk Arabalı Vapuru Kim Yaptı?


Günümüzde deniz ulaşımının vazgeçilmezi olan arabalı vapurun diğer ismiyle feribotun Türkler tarafından bulunduğunu ve ilk olarak Osmanlı döneminde kullanıldığını biliyor muydunuz!

M.Ö 4000'li yıllarda Mısır'da karmaşık sistemli tekneler yapılıyordu bu yüzden Mısır dünya genelinde gemiciliğin ana vatanı olarak görülüyor.

Tekneler ilk zamanlarda sadece insan gücüyle hareket ettirilebiliyordu ancak gün geçtikçe kürek ve yelken gücüyle hareket ettrilmeye başlandı.

1800'lü yıllara gelindiğinde buharlı makineye sahip tekneler, 1900'lü yıllara gelindiğinde ise dizel motorlu tekneler deznilerde boy göstermeye başladı.

TÜRKLER İLK TEKNELERİNİ GELİŞTİRDİ

1400'lü yıllarda Ege adalarına yayılan ve o yıllarda denizcilikte oldukça yeni olan Türkler kısa zamanda kendine özgün teknelerini geliştirdi.

Osmanlı İmparatorluğu'nun altın çağında dünyanın en güçlü donanmasına sahip olan Türkler, 'Karevela'dan 'Boğaziçi Olta Sandalı'na kadar bir çok deniz taşıtı tasarladı.
1800'lü yıllarda Boğaz'ın iki yakasında taşımacılık, yelken ve kürek karışımı hareket etme gücüne sahip basit kayıklarla yapılıyordu.

1840'lı yıllarda ise Tersane-i Amire'nin ufak tefek vapurları Boğaz'da taşımacılık hizmeti vermeye başladı.

1850'de ise 'Şirket'i Hayriyye' kurularak daha büyük vapurlarla İstanbul halkına deniz taşımacılığı hizmetine başlandı. 'Halkın faydasına olan' anlamına gelen şirket, kısa zamanda 10 vapurluk bir filoya kavuştu.

İLK ARABALI VAPURUN DOĞUŞU

1860'lı yıllarda Şirket'i Hayriyye'nin başına, Hüseyin Haki Efendi geldi. Boğazda özellikle araçların taşınmasını kolaylaştıracak bir çözüm üzerine uzun yıllar düşünen yenilikçi yönetici Hüseyin Haki en sonunda bulduğu bir fikri şirketin mimarı Mehmet Usta'ya açtı ve geliştirmesini istedi.

İkisinin birlikte 1 yıl boyunca çalışması sonucu; hem ileri hem de geri gidebilen, güvertesi düz, üstünde insan taşımaya uygun alan bulunan, her iki uçta da kapakları olan bir vapur tasarımı ortaya çıktı ve çizilen bu tasarımı İngiltere'deki tersaneye gönderdiler.



İNGİLİZLER ŞAŞTI KALDI

İngilizler bu tasarıma hayran kaldı ve şaşkınlıklarını gizleyemedi. Altı düz, safrası olmayan ve boşken su üzerinde oldukça dengesiz kalan bu vapur İngiltere'den Boğaz'a getirildiğinde uzun yolculukta azda olsa batma tehlikesi geçirdi.

VE İŞTE TÜRK TASARIMI DÜNYANIN İLK ARABALI VAPURU 'SUHULET'

Yapımı yaklaşık 2 yıl süren, 1871 yılında tamamlanan, 1872 yılında da '26' baca numarası verilen dünyanın ilk arabalı vapuruna Türkler, kolaylık anlamına gelen, 'Suhulet' adını verdi ve Suhulet dünya tarihine altında Türklerin imzası ile birlikte altın harflerle kazındı.

Suhulet'in özellikleri;

* Teknesi saçla kaplı
* 555 gros ton
* Uzunluğu 45.7 metre
* Genişliği 8.5 metre
* Su kesimi 3.1 metre
* 450 beygir
* Tek silindirli compound buhar makinesi ile saatte 7 mil hız

KURTULUŞ SAVAŞI'NDA BÜYÜK ROL OYNADI

Dünyanın ilk arabalı vapuru olan Suhulet, Kurtuluş Savaşı boyunca ağır top arabaları ve askeri mühimmatları taşıyarak şanlı Türk ordusuna büyük faydalar sağladı ve Kurtuluş Savaşı'ndan sonra, 'Gazi Suhulet' ünvanını aldı.



89 YIL HİZMET VERDİ

Tam 89 yıl boyunca Boğaz'ın iki yakasını birleştiren emektar vapur 1961 yılında emekliye ayrıldı. Bugün dünyanın denize kıyı bütün ülkelerinde dolaşan feribotların dizaynının, dünyanın ilk arabalı vapuru Suhulet'in dizyanından farksız olduğunu görüyoruz.
2007 yılında Türk tersanalerinde yapılan dünyanın en modern feribotunda Suhulet'in adı ve hatırası hala yaşatılıyor.



















habervaktim