Siyaset Forum

[Hıfz-ı lisan]

Bir çeşit hitap vardı. bir çeşit söz söyleyiş: Kadına hanımefendi denirdi;
erkeğe beyefendi. Yaşlıca ve sakallı zata efendi hazretleri...Erkeğe "paşam"
diyenler bulunurdu ve bunlar ekalliyetlerdi; yani azınlıklar. Arabadan inen,
"hayırlı işler" dilerdi arabacıya...
Arabadan inene "güle güle" derdi arabacı...

Biraz belki "riya" da vardı...Bir çeşit iltifat: Oğul sorulurken, "mahdum
beyefendi" denirdi. Oğuldan söz edilirken, "mahdum bendeniz..." Babaya
"peder" denirdi, anneye valide...

Kızdan "kerime", "cariyeniz" diye söz edilirdi. "Peder duacınız" denirdi,
babadan bahsedilirken...Ve muhatab her sözü bir "estağfurullah" ile
karşılardı.

İstanbul'da o zaman da minarelerden beş vakit ezan okunurdu: "Ezan, namaz
kılmayana bile bir 'ruh sükûnu'ydu...Bir müzik vakfesi. Bir huşû anı...Sabah
salası 'dilkeş-i hâveran'dan ezanı 'sabâ'dan...Öğle, ikindi, yatsı ezanları,
önceden hazırlanmış makamlardandı. Akşam ezanının ise bambaşka bir ahengi,
bambaşka bir okunuş tarzı vardı...

Ya sokaklarımız? Geceleyin ne korna sesi vardı, ne vapur düdüğü, ne radyo
haberi, ne mahalleler arasında çocukları uykularından uyandırıp sıçratan,
sinirleri de delirten otomobili ilan yaygarası; ne mahalle arasında
kafeterya, ne çalgılı gazino...

İnşaatta çalışan, yol kazan, odun kesen, kol gücüyle bir iş gören kişiye
rastlanınca, 'Kolay gelsin' denirdi. Bu söze muhatab olan bir an işini
bırakır, memnun olur, 'Eyvallah' der, yeni bir güçle işe başlardı...

Mahalleli birbirini tanır, severdi. Uygunsuz kişi hiçbir mahallede
tutunamazdı. Bir ölüm, bütün mahalleyi kapsardı. Cenaze kalkar kalkmaz, o
eve 'önce kıble komşusundan çorbasıyla, etlisiyle, tatlısıyla bir tepsi
yemek gelirdi...Ertesi gün sağ, sonra sol komşudan. Ve bütün bunlara öbür
komşular sırasıyla katılır, bir hafta yaslı evde yemek pişirmek zahmeti
düşünülmezdi.'

"Dostluk vardı, vefa vardı; söz vardı, öz vardı; sükûn vardı, rahat vardı.
Huzur vardı, feyiz vardı, zevk vardı. Neşe vardı, edep vardı, can vardı;
canan vardı, hicran vardı, aşk vardı...

Ya şimdi ne var?

Şimdi yolu sormayın, bilen yok ki! Evler burunsuz...Dümdüz yüzlü. Hepsi de
birbirinin aynı...Tanınmaz ki!!!

Şoför arkadaş, sakallıya "baba, amca"; gence "abi" diyor. Kadına artık
"bayan" demeyi de unutmuş...Teyze, yenge, abla diyor. Vapurda 'bildik' yok.
'Belli yer' kalmamış...
...

Seyyar satıcıların sesleri canından bezdiriyor herkesi. Mahalle kahvesi, hiç
kalmamış. Külhanbeylik 'haraççılık' olmuş. Geceyle gündüz belli değil.
Yollar pislikle dolu mu dolu, apartmanlarda oturanlar birbirlerini
tanımıyorlar...Hepsi her gün bir olayla dertli...

Elektrik muma, gaz lambasına muhtac ediyor adamı... Ağaçlar kesilmekte,
çeşmeler musluksuz. Kalanların ise kitabeleri, kırılmayı bekleyen boynu
bükük zavallılar...

Çalışanların hatırı mı sorulur?.. Tanıyan mı var onu?..Selam bir
'gericilik'..Hiç böyle şey olur mu? Ne ilkel töre!

'Uğurlar olsun' ne demek? Dense bile yok buna karşılık veren... Masaya
oturanın 'Afiyet olsun' demesine şaşanlar bulunur. 'Nereden tanıyor ki bu
bizi?' diyor içinden ve cevap bile vermiyor...Beş kişi bir araya gelse, beşi
de bağıra bağıra konuşuyor bugün...Yahut 'eee...iii...uuu' diye inleye
inleye, kemik konuşmak moda olmuş...

...

Müzik ne Doğulu, ne Batılı, fakat şu muhakkak ki bizim değil, değil,değil...
VE BİZ, BU ÜLKEDE ARTIK GARİBİZ.


ABDÜLBAKİ GÖLPINARLI