Siyaset Forum

[Cihannur]

İşin temelinden, felsefesinden başlayalım.

Parlamenter sistem nedir? Parlamenter sistem, yasama ve yürütme kuvvetlerinin birbirinden yumuşak biçimde ayrıldığı, yasamada çoğunluğu elde eden parti ya da partilerin hem yasamada hem yürütmede hâkim duruma geçtikleri sistemdir.

Başkanlık sistemi nedir? Başkanlık sistemi, yasama ve yürütme kuvvetlerinin birbirinden sert bir biçimde ayrıldığı, yasama ve yürütme seçimlerinin ayrı ayrı yapıldığı, yasamanın yürütmenin işine, yürütmenin de yasamanın işine olabildiğince karışmamasını öngören sistemdir.

Bu tanımlamalardan sonra sorayım: Kâğıt üstünde hangi sistem daha iyi, hangi sistem daha demokratik. Cevap da şu: Kâğıt üstünde elbetteki başkanlık sistemi, parlamenter sisteme göre daha iyi, daha demokratik bir sistemdir. Kuvvetler birbirinden net bir biçimde ayrılmış, yasama kendi işine bakıyor yasa yapıyor, yürütme de kendi işine bakıyor ülkeyi yönetiyor. Ama pratikte, kâğıt üstünde olduğu gibi olmuyor.

Başkanlık sistemini isteyenler kendilerini bir yoklasınlar, buna hazırlar mı? Yasama ve yürütme kuvvetlerinin birbirinden sert bir biçimde ayrılmasından yanalar mı? Yasamanın yürütmenin işlerine, yürütmenin de yasamanın işlerine olabildiğince karışmamasından yanalar mı? Açık söylüyorum: Ben bunlardan yanayım; ama bunun Türkiye'ye -en azından henüz- uygun olmadığını biliyorum.

Başkanlık sistemi; sorunlarını büyük ölçüde çözmüş gelişmiş ülke, gelişmiş toplum sistemidir. Günümüz dünyasında mesela kuzey Avrupa ülkesi sistemidir. Bana sorarsan hangi sistemi istersin diye, ideal sistem hangisidir diye? Başkanlık sistemini isterim, ideal sistem başkanlık sistemidir derim. Ama sadece yasama ve yürütme kuvvetlerinin değil yargı kuvvetinin de halk oyuyla seçildiği ve üç kuvvetin de (yasama, yürütme ve yargı) tamamen birbirinden ayrıldığı ve herkesin sadece kendi alanında kaldığı ve kendi işine baktığı bir başkanlık sistemi isterim, ideal yönetim sistemi budur derim. Üç temel kuvvetin de (yasama, yürütme ve yargı) tamamen birbirinden ayrıldığı, seçilmiş olan; yasama, yürütme ve yargı mensuplarının hepsinin de 4 ya da 5 yılda bir onları seçen millete hesap verdikleri ve hukuka aykırı işler yaparlarsa da hukuka hesap verdikleri bir sistem ideal yönetim sistemidir.