Siyaset Forum

[murataltug1985]

Kaynak tdv islam ansiklopedisi.info ULUCAMİ

Afyon Ulucamii.*

*Eski Afyon kalesinin güneybatısında yer alan Anadolu Selçuklularına ait ahşap direkli cami 1272 de inşa edilmiştir. XIX. yüzyılda Hoca Bey Camii diye bilinen yapı bu tarihten itibaren ulucami şeklinde anılmıştır. *Yapıyı yaptıranın Sivastos oğlu Ali Bey olduğu kabul edilmektedir. Sâhibataoğulları’ndan Nusretüddevle Ahmed zamanında 1341 de Emîr Muzafferüddin tarafından onarıldığı belirtilmektedir. 1765, 1851, 1947 ve 1984 te onarılmıştır*Ulucami moloz taş malzeme ile yamuk dikdörtgen biçiminde yapılmıştır. Üzeri kırma çatı ile örtülüdür ortasındaki aydınlık feneri 1947’deki onarımda kapatılmış, 1983 te çatısı yenilenmiştir. Yapının kuzey, doğu ve batı yönlerinde üç girişi mevcuttur. batı cephesindeki girişte sivri kemerli bir niş içinde mermer onarım kitâbesi vardır. Yapının cepheleri belli bir düzen göstermeyen pencere açıklıklarına sahiptir. *Güneydeki pencereler sivri kemerli ve dikdörtgendir batıdakiler ise sivri kemerli, kuzey ve doğu yönlerinde ise dikdörtgendir Kuzey pencereleri saçak altındadır bu cephede çörtenler vardır.*Yapı ahşap sütunlarla mihraba dik dokuz nefe ayrılmıştır. Mukarnaslı başlıklara sahip silindir sütunlar mermer kaideler üzerindedir mukarnaslı başlıklar, ahşap kirişler ve lambrilerde geometrik, bitkisel, yazılı ve figürlü kalem işi süslemeleri vardır süslemelerin çok azı zamanımıza ulaşmıştır
kuş ve horoz figürlü tek parça müzededir
*Yapının kuzey duvarında mahfil uzanır. Ahşap mahfilin ahşap korkulukları yenilenmiştir. Yapının kıble duvarındaki kesme taş mihrab dikdörtgendir mihrap silindirik sütunlar üzerine oturur mukarnaslı kavsaraya sahiptir.

*Bitkisel bordür ve nesih hatları ile çevrelenen mihraptaki hatları Hattat Hacı Murad yapmıştır ahşap minber geometriktir Minberin ahşap kapısını ve ahşap işlerini Neccâr Emîrihac Bey yapmışdır.*Caminin minaresi kuzey cephesinin batısında, kuzey kapısının yanındadır. Minarenin kaidesi kesme taştandır ve kare planlıdır Kaide kesme taşlarla, beden duvarlarının bitimine kadar devam etmektedir. *Gövde kaideden itibaren tuğla örgüdür yeşil sırlı tuğladan baklava motifleri kullanılmıştır. Sade bir şerefesi olan minare şerefe üzerinde incelerek konik bir külâhla sonlanmaktadır.*Afyon ulu camii Farklı dönemlerde onarımlar geçirmiştir minaredi Yıldırım Bayezid devrinde tekrar onarılmıştır
*1984 teki onarımında şerefesi yenilenmiştir. Minarenin kaidesi sivri kemerli ayna taşına sahiptir çeşmesi Osmanlı döneminde yapılmıştır Selçuklulardan günümüze ulaşan ahşap direkli camilere bir örnektir olup özgün mimarisiyle önemli bir miras ve ata yadigarı ced mirasıdır

Aksaray Ulucamii.*

*Osmanlı devrinde Karamanoğlu Mehmed Bey Camii adıyla geçen yapı ulucami adını sonradan almıştır. Cami Anadolu Selçuklu yadigarıdır Sultan Mesud zamanında inşa edilip II. Kılıcarslan döneminde onarılmıştır*Caminin minberi selçuklu yadigarıdır minberin mimarı Hoca Nûştegindir mimar Fîruz tarafından Karamanoğlu Mehmed Bey zamanında 1408 de yenilenmiştir. Bazı araştırmacılar camiinin Karamanoğlu Mehmed zamanında yaptırılıp oğlu II. İbrâhim in 1431 de tamamlatıldığını minberin II. İbrâhim tarafından Selçuklulardan getirildiği ileri sürülmektedir.
*1706 da minare eklenen yapı 1883’te onarım geçirmiştir. 1901 de yapının batısına şadırvan eklenmiştir. Cami 1925’te mühendis Sâlih Bey tarafından onarılmıştır batı cephesi ve taçkapıda değişiklikler yapılmış, minaresiyle şadırvanı yenilenmiştir. Yapı en son olarak 1980’de tamir edilmiş ve üst örtüsü yenilenmiştir.*Çok ayaklı bir camidir ve kareye yakın dikdörtgendir Kesme taştan inşa edilen caminin cephe duvarları batıda beş, kuzey ve güney yönlerinde üçer payanda ile desteklenir Yapının kuzeybatısı dikdörtgen planlıdır batı cephesinde kitap satış yerleri vardır

*Caminin aydınlatılması dikdörtgen pencerelerle sağlanır. düzensiz pencereler batı ve güney cephelerinde iki sıra, kuzey ve doğu cephelerinde ise tek sıradır Güney ve doğu cepheleri sivri kemerlerle şekillenmiştir pencereler kemerlerin içine yerleştirilmiştir. *Yapının batı ve kuzey cephelerinde giriş bulunmaktadır. Ana giriş batı cephesindedir Cephenin ortasında yer alan
taçkapı dikdörtgendir Mukarnaslı kavsaraya sahiptir, sivri kemerli girişinde nişler görülmektedir. Cephenin iki yanında düzenlemelerde mukarnaslı bir niş vardır. düzenlemenin üzerinde dilimli kemerler ve rozet motifi mevcuttur. Üstteki alanda şemse formunda bitkisel bezeme görülmektedir. taçkapının üstü bitkisel bezemeli alınlıkla sonlanmaktadır.*Yapı iç mekânda sivri kemerlerle bağlanan on iki pâye ile yirmi beş birime ayrılmıştır. birimlerin üzeri tonozla örtülüdür. Tonozlar kilit taşı süslü kaburgalı ve çapraz tonoz şeklindedir. Mihrap kubbe kemerleri üzerine oturmaktadır; Kubbe eteğinde yuvarlak nişler görülmektedir.nişler önceden pencere açıklığı olup örülerek kapatılmıştır

*Müezzin mahfilinden kubbeye geçiş pandantiflerle sağlanmıştır. kuzeyinde mukarnaslı tonoz vardır. Yapının kuzeyi iki kattır Mahfile çıkış batı duvarındaki ahşap merdivenle sağlanır kuzey cephesinden mahfile geçişi sağlayan bir kapı vardır. Güney duvarının sağ kıble köşesinde sonradan örülmüş bir kapı açıklığı görülmektedir.*Yapının süsleme açısından en önemli kısmı ahşap minberidir. Selçuklu dönemine aittir minber kündekârî tekniğiyle yapılmıştır sedef kakma ve kabartma süslemeler dikkat çeker Bitkisel ve geometrik motiflerle bezeli minberin kapı kanatlarında Selçuklu sülüsüyle yazılmış sûreler vardır. *alçıdan yapılmış mihrabı selçuklunun son dönem yadigarıdır. Dikdörtgen çerçevelidir dilimli bir kemer ve içinde mukarnas kavsaralı nişten meydana gelir. *1925’teki yapılan onarımlarda yenilenen minaresi camiden bağımsızdır Kesme taş minaresenin altıgen planlı, gövdesi çokgendir. Çift şerefeli minaresi konik bir külâhla sonlanmaktadır. tamirlerde dış cephesinde değişiklikler yapılan Aksaray Ulucamii iç planı ile özgünlüğünü korumaktadır.