Siyaset Forum

[murataltug1985]

Kaynak pakman.worldpress.com

Azerbaycan Tarihi

*Türkler öncesi Azerbaycan, MÖ VIII. yüzyılda kurulan Manna İmparatorluğundan günümüze pek çok kavmin denetiminde bulunmuş, birçok medeniyete beşiklik etmiş ve büyük mücadelelere sahne olmuş bir ülkedir. Bölgede Urartular, Medler, Persler,, Romalılar, Ermeniler, Parthlar, Sâsâniler, Bizans, Emeviler, Abbasiler, Şirvanşahlar, Şeddâdîler ve Ahmedîliler egemen olmuşlardır. bölgeye Türk göçleri de olmuştur.Türklerin Azerbaycan’a ilk gelişleri Milattan önceki zamanlara, Saka-İskit dönemine rastlar İskit
Saka göçlerinde* ilk kez Kıpçak, Bulgar ve Oğuz boylarından Türk oymakları bölgeye yerleşirler. Bulgarlar, Hazarlar, Sâbirler ve Uygurlar Azerbaycan’a yerleşen Türk boylarıdır.*
*M.S. 395-96 yıllarında Hun Türkleri Balkanlardan Trakya’ya ilerlerken, bir kısmı da Kafkaslar üzerinden Anadolu’ya indiklerini, İç Anadolu bölgesine geldikten sonra Azerbaycan-Bakü yoluyla kuzeye, döndükleri bilinmektedir. Hun akınlarında Hazarlar bölgeye gelen Türk boylarındandır.**Hun, Kuşan ve Sâbirlerin akını ise MS 486’ya rastlar. VII. yüzyıl göçleri Orta Asya’dan batıya yönelince, Hazarları ve Sâbirlerin Azerbaycan’a gelmelerini sağlamışdır VII. ve VIII. yüzyılın sonuna kadar Araplar, birçok doğu ülkesi gibi Azerbaycan’a da hâkim olmuşlardır. bölge halkını Araplaştıramadıkları gibi, kendileri de halk ile kaynaşarak erimişlerdir.

*Azerbaycan’da Arapların hâkimiyeti sırasında Türk boyları bölgeye yerleşmiştir.*VII. yüzyılda Oğuz ve Peçenek göçleri kalabalıklaşmıştır. Selçuklu Türklerinin Azerbaycan’da ilk görülmeleri,* 1015-1021 yılları**Selçuk Bey’in torunu Çağrı Beyin akınlarıyla başlar. Çağrı Bey, Azerbaycan’ı alır Oğuz boylarını bölgeye yerleştirir. Tuğrul Bey 1054’de Gence’yi kurtarmak için Bizans’a yaptığı sefer, Azerbaycan üzerinden Doğu Anadolu’ya olmuştur. Selçuklu akınları sonucunda bölge Türkleşir. Alparslan’ın seferi ile 1064 te Azerbaycan Selçuklular’ın eline geçer ve Büyük Selçuklu Devleti’nin eyaleti olur. Sultan Alparslan zamanında Azerbaycan bölgesindeki krallıklar etkisizleştirilmiş Alparslan’a Ebu’l-feth unvanı verilmiştir. *Melikşah dönemi Azerbaycan’ın Türkleşmesinin son safhasını oluşturur. 1086 da Türklerin Azerbaycan’daki durumunu belirten Nesevî XIII. yy. Azerbaycan düzlüklerinde, dağlarında ve kalelerin-de Türkler yayılmışlardı.” demektedir. Büyük Selçuklular’dan sonra Azerbaycan 1118-1194 te Irak Selçukluları’nın 1137-1225 te İldenizliler Hanedanı’nın idaresine girer.*Gence’de* Selçuklu valisi Şemsettin İldeniz’in 1146’da bölgeye hakim olması ile Atabegler İldenizliler devri başlamıştır. Şamahı’da Şirvanşahlar sülalesi hüküm sürüyordu.Moğollar Karakoyunlular, Akkoyunlular 1231’de Celalettin Harzemşah’ı takip eden Moğol kuvvetlerinin bölgeye gelmesi ise İlhanlılar dönemini başlatır

*Azerbaycan, İlhanlılar’dan* sonra Altınordu hakimiyetinde kalmış, 1358’den* itibaren Celayirlilerin egemenliğine girmiştir. Timur 1383’de Azerbaycan’ı emirliğine katmıştır Timur’un 1405’de Çin seferinde ölmesiyle Azerbaycan Türkmen boylarından 1380-1468 te Karakoyunlular*ve
1340-1514 te Akkoyunlular*hakimiyetine girer Türkmen devletleri zamanında Azerbaycan Türk nüfusu bakımından en yoğun dönemini yaşar. Safevi hanedanlığının kuruluşu 1502’de Şah İsmail’in Nahçıvan’da Akkoyunlu ordusunu yener. Safevi şeyhi Şah İsmail’in güçlenmesinin*en önemli sebebi Türkmen aşiretlerine güvenmesi ve Türklere değer vermesinden* kaynaklanır.
*Ne yazık ki, tarihimiz asıl unsurlarını Türkmen* boylarının oluşturduğu iki Türk devleti Safevi ve Osmanlı devleti karşı karşıya gelmiştir 15. yüzyılda Safeviler ile Osmanlı savaşları refahı geriletti savaşlar Sultan Selim, Kânûnî, IV. Murâd, III. Ahmed dönemlerinde*aralıklarla yaklaşık 150 yıl (1514 – 1747)*devam etti ve Azerbaycan toprakları Osmanlı, ve Safevi idaresine girdi. Şii-Sünni mücadelesinin en yoğun dönemi 1514 te Sultan Selim Şah İsmail’i Çaldıran’da yenerek Tebriz ve Güney Azerbaycan’ı Osmanlı topraklarına kattı.*1524’te Şah İsmail’in ölümüyle Tahmasb, 10 yaşında tahta çıktı.* Azerbaycan’ı ele geçirdi Sultan Süleyman, Azerbaycan üzerine 3 sefer yaptı Kanuni’nin 1534 teki Irakeyn Seferi ile Azerbaycan’ın tamamı Osmanlı idaresine girdi