Siyaset Forum

Tasavvuf'un Gâyesi


Bilmiş ol ki,
Tasavvuf mertebelerinde mesafe kat etmekten gaye, nefsin huzur bulmasıyla alakalı olan gerçek imanı yakalamaktır. Nefis, mutmainne (huzura eren) olmadıktan sonra, kurtuluş düşünülemez. Nefsin mutmainn olabilmesi için de, kalbin onu kontrol ve idare etmesi gerek. Kalbin onu kontrol edebilmesi ise, kalbin nefisten gelebilecek bütün her şeyden boş olup Hak Teâlâ'dan gayrı şeylerle alaka kurmaktan kurtulmasıyla mümkündür. Kalbin Hak Teâlâ'dan gayri şeylerle alaka kurmaktan kurtulmasının alameti ise, O'ndan başka her şeyi unutmasıdır. Öyle ki; Allah'dan başka herhangi bir şeyi kıl kadar düşünecek olsa, kurtuluşu elde edememiş demektir.


Öyleyse, kalbini Mevlâsına teslim edenlere ne mutlu!.. Kalp, selamete erene dek çalışmak gerekiyor. Tâ ki iş, nefsin mutmainne (huzura eren) oluşuna varabilsin.


'Bu Allah'ın bir ihsanıdır ki, onu dilediğine verir. Allah (c.c.), büyük ihsan sahibidir.' (Cuma, 4)



(161. Mektup)

Bilesin ki zikir demek kalpten gafletin kovulması demektir.
Başta ve sonda bulunan salikin zahirinin gafletten kurtulması imkansız olunca ,zahirin zorunlu olarak bütün vakitlerde zikre ihtiyacı olur.
Şu kadar var ki bazı vakitlerde en faydalı olan Zat-ı Subhani'nin ismini (Allah Lafzını) zikretmektir.
Bir diğer vakitte de uygun olan ,nefyi ve ispatı zikretmektir.
Bir de batının özel ilişkisi kaldı ki ,burada da gaflet bütünü ile kalkana kadar ,zikre devam etmek gerekir.

Zikrin gerekliliği noktasında başlangıçtaki sâlik ile sondakinin farkı şudur; bu iki zikir başlangıçta mecburidir, ortada ve sonda ise ,gafleti Kuran okumak, namaz kılmakla kovmak mumkun oluyorla bununla yetinmek caizdir.
Şu kadar var ki yolun ortasındakilere Kur'an okumak uyar ,sonundakilere ise nafile namaz kılmak uygun düşer.

Az da olsa sevgiliden ayrılığı basit görme !
Yarım kıl bile olsa gözde zarar verir!

(242.mektub)

Din ve Dünya

Din ile dünyayı bir arada toplamak, birbirine zıt olanları toplamak gibidir. Öyleyse, ahireti isteyenlerin dünyayı terk etmeleri gerekir. Bilhassa dünyanın terk edilmesinin hakikaten zor olduğu böyle bir zamanda, dünyayı terk etmek hükmen zorunludur.

Dünyayı hükmen terk etmek demek; dini hususlarda şeriatın gerektirdiği hükümlere mahkum olmak, yeme, içme, mesken edinme gibi işlerde şeriatın hududuna riayet edip onu aşmamaktır. Değer kazanan malların ve yayılan hayvanların farz kılınan zekatlarını vermektir.

Eğer şeriatın hükümleriyle süslenmek gerçekleşirse, dünyanın zararlarından kurtulma vaki olduğu için, dünya ile din o zaman birleşmiş olurlar.

Dünyayı bu anlatılan şekliyle terk edemeyenlerin kurtuluşu diye bir şeyden bahsetmek imkansızdır. O zaman ona münafık hükmü verilir. Onun görünürde ki imanı, ahirette kendisini kurtarmaz. Ancak canını ve malını korumaya yarar.

Söyledim sana işin özünü,
İster sıkıl ister dinle sözümü...

Dünyanın bunca gösterişli, şaşalı hizmetçileriyle, ihtişamıyla beraber, leziz yemeklerin ve cazibeli elbiselerin karşısında, bu doğru söze kulak verip dinleyen, hangi bahtiyar insandır, hangi babayiğittir?

O kimseki sağırdır duymaz kulağı,
Hoşnut olmaz ağlamamı sızlanmamı...



(72. Mektup)

Namâz kılmak şerefinin yüksekliğini bildirmekdedir
Kıymetli mektûbunuz geldi. İçindekiler anlaşıldı. İbâdetlerden zevk duymak ve bunların yapılması güç gelmemek, Allahü teâlânın en büyük ni'metlerindendir. Hele nemâzın tadını duymak, nihâyete yetişmiyenlere nasîb olmaz. Hele farz nemâzların tadını almak, ancak onlara mahsûsdur. Çünki, nihâyete yaklaşanlara, nâfile nemâzların tadını tatdırırlar. Nihâyetde ise, yalnız farz nemâzların tadı duyulur. Nâfile nemâzlar, zevksiz olup, farzların kılınması büyük kâr, kazanc bilinir. Fârisî mısra' tercemesi:
Bu iş, büyük ni'metdir. Acabâ kime verirler?
[(Nâfile nemâz), farz ve vâcibden ziyâde, başka nemâzlar demekdir. Beş vakt nemâzın sünnetleri ve diğer vâcib olmayan nemâzlar, hep nâfiledir. Müekked olan ve olmıyan, bütün sünnetler nâfiledir. (Dürr-ül-muhtâr) ve (İbni Âbidîn), (Halebî) ve sâire].
Nemâzların hepsinde hâsıl olan lezzetden, nefse bir pay yokdur. İnsan bu tadı duyarken, nefsi inlemekde, feryâd etmekdedir. Yâ Rabbî! Bu, ne büyük bir rütbedir! Arabî mısra' tercemesi:
Ni'mete kavuşanlara âfiyet olsun!
Bizim gibi, rûhları hasta olanların, bu sözleri duyması da, büyük bir ni'metdir ve hakîkî se'âdetdir. Fârisî mısra' tercemesi:
Bâri kalbimize bir tesellî olsun.
İyi biliniz ki, dünyâda nemâzın rütbesi, derecesi, âhıretde, Allahü teâlâyı görmenin yüksekliği gibidir. Dünyâda insanın Allahü teâlâya en yakın bulunduğu zemân, nemâz kıldığı zemândır. Âhıretde en yakın olduğu da (Rü'yet), ya'nî Allahü teâlâyı gördüğü zemândır. Dünyâdaki bütün ibâdetler, insanı nemâz kılabilecek bir hâle getirmek içindir. Asl maksad, nemâz kılmakdır. Se'âdet-i ebediyyeye ve sonsuz ni'metlere kavuşmanızı dilerim.
İnsan beşer, durmaz şaşar,
Eyler hatâ, üçer beşer.
Düz ovada yürür iken,
Ayağı sürter, düşer!
( 137.MEKTUP)

Şânı Yüce Allah; "Kim Peygamber'e itaat ederse, kesinlikle Allah'a itaat etmiş olur" (Nisa,80) buyurmuştur. Şânı Yüce Allah Peygambere itaati, Aziz ve Celil Hakk'a itaatinn aynısı kılmıştır. Peygamber'e itaat olmadan Şanı Yüce Allah'a itaat olmaz. Bu nedenle ayeti kerimede 'kadl/kesinlikle' lafzı,bu manayı teyit ve tahkik olarak kullanılmıştır. Bunun nedeni heves tutkunlarının, bu iki itaati ayrı tutmamaları, birini diğerine tercih etmemeleri içindir. Diğer bir ayette, bu iki itaatin arasını ayıranları azarlamıştır; "Allah ile elçilerinin arasını ayırmak isterler. 'Kimine inanırız, kimini inkar ederiz!' derler; bu ikisinin arasında bir yol tutmak isterler. "(Nisa,150) Evet, bazı şeyhlerden halin ve sekrin ağırlığıyla, bu iki itaatin ayrı tutulduğunu çağrıştıran ve birinin muhabbetinin diğerine tercih edildiği izlenimi veren sözler sadır olmuştur. Nakledildiğine göre, saltanatı zamanında bir gün Sultan Mahmut Gaznevi, Harkan köyü yakınlarında konaklar. Vezirlerinden birini Şeyh Ebu'l Hasan el-Harakani'ye gönderir ve huzuruna gelmesini ister. Elçisine şöyle der: "Eğer şeyh bu daveti kabule tereddüt gösterirse, ona şu ayeti oku: 'Allah'a itaat edin, Rasûle itaat edin ve sizden olan emir sahiplerine de.' (Nisa,59) Elçi şeyhin tereddüt ettiğini görünce bu ayeti okur. Buna cevap olarak şeyh şöyle der: "Ben Allah'a itaatle meşgulüm ve henüz ona itaati bitirmedim. Henüz Resulullah'a itaate başlayamadım. Emir sahiplerine itaate nasıl vakit bulayım?" Bu sözüyle şeyh Allah'a itaati, Rasulüne itaatin dışında görmüştür. Bu söz doğru değildir, istikametten uzaktır. Halleri istikamet üzere olan şeyhler, bu tür sözlerden sakınırlar. Onlar, Şânı Yüce Hakk'a itaati, şeriatın, hakikatin ve tarikatın bütün mertebelerinde bilirler. Rasulüne itaat etmeden, Şanı Yüce Hakka itaatin sapıklık olduğuna inanırlar. (...)

Şunun bilinmesi gerekir ki, Şanı Yüce Hakkın muhabbeti, velayet mertebesi olan, kemâlât makamında daha fazla olur. Rasulün muhabbeti ise, nübüvvet makamından nasiplenmenin gerçekleştiği tekmîl/olgunlaşma makamında daha fazla olur.

Şanı Yüce Allah'a itaatin aynısı olan Rasûl'e itaatte, Şânı Yüce Allah bizleri sabit kılsın.

[152. Mektup]

Ey oğul!

Amel yapma çağı gençlik çağıdır. Akıllı olan, bu çağı ziyân etmeyip fırsatı ganimet bilendir. Çünkü durum kapalı. İlerisi gözükmüyor. Yaşlanıncaya kadar dünyada kalınmayabilir de.. Toparlanma imkanı olsa da, o zamanlar zayıflığın ve düşkünlüğün başlangıcı olacağı için amel işlemeye güç yetmeyebilir.

Velhâsıl şuan, derlenip toparlanma imkânı mevcuttur. Hele anne-babanın hayatta olması, Allahû Teâlâ'nın en büyük ihsânıdır. Çünkü senin mâişetin, onların zimmetindedir. Yani onlar senin rızkına kefildir. İşte bu mevsim, fırsat mevsimidir, güç ve kuvvetin elde olduğu vakittir. Böyle olduğuna göre, bugünkü yapman gerekenleri yarına bırakmanın ne gibi mazereti olabilir?

Peygamber (s.a.v.) bu konuyla ilgili olarak şöyle buyurdu:
'Yarın yapalım diyenler, helâk oldular.'

Evet, alçak dünyanın işlerini, ahiret işleriyle meşgul olmaktan dolayı geciktirmek, hakîkaten çok güzeldir. Bunun tersini yapmanın, çok çirkin olacağı gibi..

Bu devirler, nefis ve şeytandan olan din düşmanlarının, gençlerin üzerine üşüştüğü devirdir. Bu zamanlarda yapılan az amel, diğer zamanlarda yapılan birçok amelden kat kat daha üstündür.

Şu askerî kuralda olduğu gibi, düşman hücum ettiği zaman, askerin ufak bir hareketi, çok kıymetli olur. Sulh zamanında ise, yapılan büyük ta'limlerin, manevraların bu kadar kıymeti olmaz.

73. Mektup

Bu mektûb, Lâhor müftîsi şeyh Muhammedin oğlu şeyh Abdülmecîde yazılmıştır. Ruhun nefse niçin bağlanmış olduğu ve bunların yükselmelerini ve inmelerini ve cesedin ve ruhun Fena ve Bekâlarını ve Dâvet makamını bildirmektedir:

Nûr ile zulmeti birlikte bulunduran Allahü teâlâ her türlü aybdan, kusurdan uzaktır. Mekânsız, cihetsiz olan ruhu, cihetli olan, maddeden yapılmış olan bedene yaklaştıran, Rabbimizi tesbîh ederiz. Zulmetli olan bedeni, nûrlu olan ruha sevdirdi. Nûr zulmete âşık oldu. Çok severek, onun ile birleşti. Bu bağlantı ile, nûrun cilâsı arttı. Ona yakınlaşmakla, parlaklığı çoğaldı. Nûrun bu hâli, ayna yapılacak cama benzemektedir. Cama parlaklık vermek için ve cismleri gösterebilmek kuvvetini kazanması için, önce toprak maddeleri ile sıvanır. Karanlık, katı toprak maddeleri ile sıvanan camın parlaklığı artar. Kıymetsiz, çamur gibi madde ile sıvanan camın kıymeti çoğalır. Parlak olan nûr, karanlık cesede bağlanınca, önceden Allahü teâlâya olan yakınlığını unuttu. Hattâ, kendi varlığını ve özelliklerini unuttu. Karanlık bedene olan sevgisine dalarak ve yalnız bir görünüş olan o heykele bağlanarak kendini unuttu. Onunla bir arada kalınca, kıymetini gayb etti. Kötüleşti. Bu dalgınlık çukurundan kendini kurtaramazsa, ona yazıklar olsun! Onun bedenle birleşmesi, yükselmesi için idi. Buna kavuşamazsa, yükselmeye uygun olan yaratılışını bozarsa, yolundan saparsa, ona yazıklar olsun! Allahü teâlâ ona ezelde merhamet ettiyse, onu lutfüne, inayetine kavuşturdu ise, başını kaldırır, elinden kaçmış olan nîmetleri hâtırlar, eski hâline döner.

Arabî beyt tercümesi:

Hep seni düşünürüm, haccım ve ömrem sanadır.

Herkes taş toprak düşünür, kalbim senden yanadır.

Nûr bedenden yüz çevirip, mukaddes olan sevgilinin şühûduna dalarsa, ona bağlanırsa, karanlık bedeni de, o mukaddes makama sürükler. Buraya olan sevgisi, karanlık bedene olan bağlılığını unutturacak kadar çoğalırsa, beden de onun nûrları ile aydınlanır. Nûrların müşâhedesinde kendini unutur.

Matlûbun huzuruna perdesiz olarak kavuşur. İnsan, şimdi hem cesedin, hem ruhun fenasına kavuşmakla şereflenir. Bu fenadan sonra, bu şühûd ile bekâ hâsıl olursa, fena ve bekâ tamamlanmış olur. Velî ismini almak hakkı olur. Vilâyet derecesine kavuşunca, iki şeyden biri olur: Yâ, tam şühûda dalar, kendini hep unutur. Yâhut, insanları Hak teâlâya çağırmak için geri döner. Geri döndükten sonra, bâtını Allahü teâlâ ile, zâhiri insanlar ile olur. Bu zaman nûr, kendisine karışmış olan zulmetten kurtulur. Matlûbuna, yâni Hak teâlâya döner. (Eshâb-ı yemin)den olur. Kendisinin sağı solu yok ise de, hâli sağ olmaya uygundur. Çünkü hayrları kendinde toplamıştır, kemâle kavuşmuştur. Bu ikisi de sağda bulunur. Sağ mübârektir. (Allahü teâlâ hakkında da, iki eli, mübârek olan sağ taraftadır) buyurulmuş olması da bunun gibidir. (İki eli demek, Onun râzı olduğu, beğendiği şey demektir). Mekânsız nûr ve bâtın dediğimiz ruhdur. Ciheti olan karanlık ve zâhir ise, nefis demektir.

Suâl: Birinci kısmdan olan, yâni geriye dönmeyen Evliyâ da, âlemi biliyor, insanlarla birlikte yaşıyor. Bunların hep Allahü teâlâya bağlı olmaları ve kendilerini unutmaları ne demektir?

İnsanları Allahü teâlânın rızasına, sevgisine kavuşturmak için geri dönen Evliyâ ile bunların arasında ne fark vardır?

Cevap: Kendilerini unutmak ve hep Allahü teâlâya bağlı kalmak demek, nefis ruhun nûrları arasına girdikten sonra, ruh ile nefsin birlikte, Allahü teâlâya teveccüh etmesi demektir. Böyle olduğu yukarıda bildirilmiştir. Mahlûkları bilmek ise, his organları ve kuvvetleri ile ve hareket organları ile olur. Bu organlar, nefsin tafsîlidir. Nefsin arzuları ile işlemektedir. Hulâsa olan, kuvvet merkezi olan nefis, ruhun nûrları altında Allahü teâlâyı müşâhede etmektedir. Bunun tafsîli, açıkta olan kısmları, eski şü'ûru ile hareket etmektedir.

Hulâsanın yok hâle gelmesi ile, onların hareketinde gevşeklik hâsıl olmuyor. Bu âleme rücû' etmiş olan Evliyâ böyle değildir. Bunların nefsi, mutmeinne olduktan sonra, ruhun nûrları altından çıkıyor. Mahlûklar âlemine bağlanıyor. Bu bağlılıkla, insanları Allahü teâlânın rızasına çağırıyor.

Nefis hulâsadır, topluluktur dedik. His organları ve hareket organları ve kuvvetleri, nefsin tafsîlidir, açıkta bulunan parçalarıdır dedik. Çünkü nefsin etten olan kalbe yâni yüreğe bağlılığı vardır. Yüreğin de, (Hakîkat-i câmia-i kalbiyye), yâni kısaca kalb veya gönül denilen latîfeye bağlılığı vardır. Yürek, gönüle olan bu bağlılığı sebebi ile, ruha da bağlanmış olur. Ruhdan gelen feyzler, bu bağlılıklar vâsıtası ile nefse gelir. Sonra nefsten organlara ve kuvvetlere yayılır. Bunlar nefste hulâsa olarak mevcûddur. Bu anlaşılınca, Evliyânın iki kısmının başka oldukları anlaşılmış olur. Birincileri, sekr sahipleridir, yâni şü'ûrsuzdurlar. İkincileri sahv sahipleridir. Yâni şü'ûrludurlar. Birincileri daha şerefli, ikincileri ise, daha üstündür. Birincilerin hâli Evliyâlığa uygundur. İkincilerin hâli Peygamberliğe uygundur. Allahü teâlâ, bizleri Evliyânın kerâmetlerine kavuşmakla şereflendirsin ve Enbiyâya “salevâtüllahi teâlâ ve selâmühü alâ nebiyyinâ ve aleyhim ve alâ cemî'i melâiketil mukarrebin vel'ibâdissâlihîn ilâ yevmiddîn” tam uymakla yükseltsin! Bu satırları yazan duâcınızın, arabîsi, fârisîsinden daha güzel değil ise de, şerefli mektûbunuz arabî kelimelerle yazılmış olduğundan, mektûbumuzu da, sizin gibi yazdık. Sözümüz burada tamam oldu. Hepinize selâm olsun!

MEKTUP 22.