IRAK TARİHİ

Kral Faysalın başa geçmesiyle beraber yaşanan en önemli gelişme Sati el Hüsri'nin Irakta kurduğu Arap birliğine yönelik eğitim sistemidir özellikle Şii grupların tepkisini toplamıştır. Kral Faysal güçlü ve bağımsız bir Irak kurabilmenin yolunun güçlü bir ordudan geçtiğini biliyordu. ordunun oluşması için çalışsa da Iraklı Kürtler ve Şiilerin olumsuz tavrıyla karşılaşmış Her iki topluluk da Sünni Araplara asker olarak hizmet etmeyi reddetmişlerdir.

İlerleyen yıllarda Sünnilerle Şiiler arasında entegrasyon yaşanmış karşılıklı evlilikler ve ticaret ilişkileri olmuştur. 1928 gelindiğinde 88 kişilik Irak parlamentosunda 26 Şii üye vardr. 1930 yılında Irak bağımsız bir devlet olma yolunda İngiltere ile 25 yıllık bir anlaşma imzalarken, 1932 yılında Irak Milletler Cemiyetine bağımsız bir devlet olarak katıldı. 1933 de Kral Faruk'un ölümü ile ülkede dinsel ve etnik çatışmalar arttı.

1935'te İtalyanların Habeşistan'ı işgali Ortadoğuda güvenlik endişesine sebep olmuştur. İtalyanların kuzey Afrika'daki hakimiyeti Yemenle yaptığı anlaşmayla Kızıl Denizi kontrol eder hale gelmesiyle ortadoğuda Sadabat paktı kuruldu.
İkinci Dünya savaşı yıllarında hakim güçler mücadelesi Irakta da olmuştur. Almanlar yaptıkları darbe ile kendilerine yakın bir yönetim başa getirseler de, ikinci darbede İngilizler tekrar hakimiyeti kurmuşlardır.*

İkinci Dünya savaşında Türkiye sınırlarına gelen Almanlar Türkiye'yi geçerek Irak'taki yandaşlarına yandım etmek ve,İngiliz hakimiyetini kırmak istiyorlardı Fakat daha sonra Alman ordularının Rusya'ya dönmesi, Türkiye'nin işgali ve Irak'a ulaşma planlarından vazgeçmesine sebep oldu. İngilizler Irak'ı da Almanya'ya karşı savaşa girmeye teşvik etse de Irak yönetimi Türkiye'yi örnek alarak aynı politikaları izlemiş ve savaşa girmemiştir.

1936 yılında Kürt kökenli Albay Bekir Sıtkı liderliğinde bir darbe gerçekleşti. 1941'de Mayıs harekatı olarak bilinen ikinci bir darbe oldu.1945 yılında Arap ülkeleri bir araya gelerek, bir Arap Birliği örgütü kurdular. Arap Birliği Arap ülkeleri arasında milliyetçilik duygularının artmasına sebep oldu.Irak, Suriye, Ürdün ve Lübnan tek ülke olarak birleşme düşüncesi ortaya atıldı.*

Arapların birleşme düşüncesini İngiltere destekliyordu.İngilizler, Suriye ve Lübnan'daki Fransız hakimiyetini kaldırarak bölgeleri kendi hakimiyetine almayı amaçlıyordu Mısır birleşmeye karşıydı Onun endişesi ise Arap dünyasının en büyük ülkesi olma özelliğini yitirecek olması idi. Ortadoğu'da İngiliz etkisinin zayıflaması, İsrailin kurulması, Mısır muhalefeti gibi nedenlerle arap birliği fikri hayata geçirilemedi.*

İsrail'in kurulması ile Arap Türkiye ilişkileri yeni bir döneme girdi. ABD'nin etkisi ile Türkiye'nin İsrail devletini tanıması Arap ülkelerinde tepki ile karşılandı. Türkiye bu tepkileri azaltmak ve yeni müttefikler bulabilmek için Irak'la yakınlaşmaya çalıştı ve ABD ve İngiltere'nin aktif katılımlarıyla Bağdat Paktı imzalandı.İkinci Dünya savaşı ile Dünya güç dengeleri değişti İngiltere hakimiyetini yitirirken ortaya çıkan boşluğu ABD ve Sovyetler doldurdu Irak Sovyetler Birliğinin yanında yer aldı.

MUSUL VE KERKÜK SORUNU

Musul ve kerkük anlaşmasına göre, Musul Irak’a terk ediliyor ve Musul petrollerinden Türkiye’ye %10 hisse 25 sene müddetle veriliyordu.*
anlaşmanin en büyük zaafı Irak Türkleri hakkinda hiçbir hukuki teminatin getirilmemiş olmasiydi.
Uzun yıllar üzerinde hassasiyetle durulan mesele %10 petrol hissesi gibi kağıt üzerinde kalan gayri ciddi bir taviz karşılığında İngilizlerin istediği gibi sonuçlandırılmış oldu.

Türkiye’nin içinde bulunduğu zorluklar, musul sorununun istenilen şekilde sonuçlanmasına imkan vermemişti. Türk Genelkurmayı Musul’un işgali için gizli bir plan hazırlamıştı.Kemal Paşa Cafer Tayyar Paşa’yı Diyarbakır’a kolordu kumandanı olarak gönderirken, Musul’u işgal edeceğimizi, bunun için kendisinden işaret beklemesini söylemişti. Ancak çıkan iç isyan ve karışıklıklar içinde Türkiye bu yolu göze alamadı.