1. Abbas Dönemi (1588 – 1629)
1. Abbas,entrikalarla babası Muhammed Hüdabende’nin yerine saltanat makamına geçti Şah Abbas, 42 yıllık hâkimiyetinde*Safevi Devletini zor durumuna rağmen ayakta tutabilmiş, elde ettiği başarılarla devletin yıkılmasına engel olmuştur.*
Şah Abbas’ın ilk faaliyeti,Özbek tehdidini bertaraf etmeye çalışmak oldu.Osmanlı Devleti ile bir anlaşarak Doğu Azerbaycan ve Kafkas topraklarını Osmanlılara terk etti.*Safeviler*kuzey sınırlarını kaybetmiş ancak Osmanlı Devleti tarafından gelecek tehditlere karşı kendisini güvence altına aldı
Şah Abbas’ın Özbeklerle mücadelesi* başarılı olamadı.Safevi ordusu, düzensiz ve yarı sivil bir orduydu. Büyük mücadeleler için düzenli bir ordu gerekiyordu. Abbas,düzenli ordu kurmaya çalıştı Özbekler ile mücadele etti.Düzenli ordunun kurulması mevcut orduyu zayıflatıyordu. Zira mevcut orduda yağmadan pay alan aşiret askerleri, yerlerini Düzenli birliklere bırakmak istemiyorlardı.
Düzenli ordu,ciddi bir maliyet oluyor, maliyet için devlet hazinesi yetersiz kalıyordu. Şah Abbas’ın düzenli ordu kurması 20 yıl sürdü.düzenli ve güçlü orduya sahip olan Abbas, Horasan’a girerek Özbekleri büyük bir bozguna uğratıp Horasandan çıkartmayı başardı.*
Horasan’ı Özbeklerden alan Şah Abbas* hedefi Osmanlı Devletiydi.Osmanlı Devletinden Doğu Azerbaycan hattını istemiş, Osmanlılarla anlaşamayınca ordusuyla birlikte Azerbaycan seferine çıkarak eski topraklarını Osmanlı Devletinden geri aldı ve Doğu Azerbaycan hattındaki hâkimiyetine yeniden kavuştu
Şah Abbas’ın ordusu*Safevilerin çehresini değiştirdi Safevilerin en etkili gücü Alevi Türkmenlerdendi düzenli orduda Türkmenler değil Fars ve Arap tebaaları ile Saltanat makamına sadık Gürcü, Ermeni ve Çerkez köleler vardı Böylece Safevi Devletinin kurucu unsuru Türkmenler Farslaşmaya başlayan*Safevi Devletinde geri plana itildi. Türkmenler azınlık durumuna düşmüşlerdi.*
Düzenli orduya geçilmesi ile Safeviler başkentini İsfahan’a taşıdı.Farslaşan ve kendisini İran Devleti olarak tanıtan Safeviler Fars kültürel akımına öncelik vererek İsfahan’da pek çok kültürel yapı, meydan ve türbeler inşa ettirerek hem sosyal hem de kültürel mevcudiyetini Fars kültürüne devşirdi.
Bu tarihlerde İsfahan’da şehircilik yükseldi, saltanat makamı ve tüm kurumlar Şii’leşti. Basra körfezinde Portekizler ve İngilizler ile ticaret anlaşmaları yapılarak İsfahan eşrafının zenginleşmesi sağlandı.*
Bir Türk Devleti olarak kurulan*Safeviler Şah Abbas döneminde Farslaşarak Türkmenler azınlık haline getirildi.İran tarihine mal olan*Safeviler toplumsal olarak zenginleşmiş siyasi olarak zayıflamış politik açıdan küçülmüştür. Bu zayıflama, ilerleyen yıllarda*Safevi Devletini yıkılma sürecine sürükleyecektir.*Şah Abbas, 42 yıllık uzun hâkimiyetinden sonra, 1629’da vefat etti yerine oğlu Safi Mirza geldi.*
|