Kaynak kilis.gov.tr kilis camiileri
Osmanlı kayıtlarınfa göre Kilis'te “55” cami, “10” mescit bulunmaktadır yapılan onarımlarla özgünlüğünü yitirmiş; 31 cami yok olmuştur Ulu Cami, Alacalı Cami, Akcurun Paşa Camisi ve Ali Çavuş Paşa Camisi Osmanlı Dönemi öncesi yapılardır.*Kiliste Ali Çavuş Paşa Camisi ve Alacalı Cami onarımlarla özelliğini yitirmiş Ulu Cami ile Akcurun Paşa Camisi özgünlüğünü korumuştur kilis mescitleri Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi yapılarıdır.
Ulu Cami (Cami-i Kebir)
*Kilis’in en eski mahallelerinden Hacı Gümüş Mahallesindedir Kilis’in en eski ve en büyük camisidir.*Kıbleye paralel uzanan dikdörtgen planlı ve mihrap önü kubbeli olan bir camidir. Kubbesinin doğu ve batısı caminin mihrap önü kubbesi, “7.30 m” çapındadır. kubbe tuğladan yapılmış dışı saçla kaplanmıştır. kubbe kasnağında, kemerli on iki pencere bulunmaktadır.*mihrap sivri kemerli olup, nişi mukarnaslarla doldurulmuştur. Köşelerindeki sütunların başlıkları gül ve hurma yapraklı motiflerle süslüdür.*Caminin harimi kuzeydeki avluya açılır avlunun doğusunda ve batısında medrese hücreleri vardır. Avluya, kuzeydoğudaki portaldan ve batıdaki kapıdan girilir. Basık kemerli kapı açıklığından ara mekâna geçilir. Beşik ve çapraz tonozlarla örtülü avlunun etrafındaki hücrelerle revak, düz damlıdır.*Sivri kemerli, revaklı alan, Kilis’te Şafiler Mescidi olarak kullanılmıştır. kare olan minare sarımtırak ve siyah düzgün kesme taşlardan yapılmıştır. Basık kemerli bir kapısı vardır.*Çokgen olan minare gövdesi sekizgen bir pabuç üzerinde yükselmektedir. Minarenin peteği ile külahı, bileziksiz gövdesi gibi yalındır. Alemi bulunmayan minare, tek şerefelidir. Şerefefedeki yıldız motifleri, dikkat çeken süslemelerdir *Camideki süslemeler mihrabiyelerin üzerinde toplanmıştır. kemerin bindiği gömme ayaklarda kare, dikdörtgen; gibi geometrik şekillere yer verilmiştir. mihrabiyeler silmelerle çevrilmiştir.*Yaptıranı ve yapanı bilinmeyen camide renkli, düzgün kesme taş kullanılmış 1924 yılındaki onarımını Halep’in ünlü mimarı Hacı Ahmet Azizi gerçekleştirmiştir.
Akcurun Camisi
*Hacı İlyas Mahallesi’nde dir kendi adıyla bilinen çarşıdadır.Kilis ağzında “curun” sözcüğü yalak, havuz anlamındadır caminin içindeki kuyunun havuzu nedeniyle ak taştan yapılmıştır havuza Akcurun adını vermişlerdir. Geniş bir avlusu vardır caminin çevresi medrese hücreleri ile çevrilidir.
*Akcurun Camisi dikdörtgen planlıdır iki ve tek sahınlı harimden oluşmuştur. çapraz tonozlarla örtülmüştür harime basık kemerli bir kapıdan girilir. Kapının iki yanında dikdörtgen biçiminde üç pencere vardır.*Süssüz mihrabı sadedir. İki yanında dikdörtgen biçimde büyük bir pencere vardır.Mihrabın sağ tarafındaki mermerden yapılmış minber yalın ve süssüzdür. Avlunun kuzeybatı yönünde olan Gövdesinde bir tane kuşak bulunan minarenin şerefe altı mukarnaslarla doldurulmuştur. 2010 yılında Vakıflar Bölge Müdürlüğünce restore ettirilmiştir.
Alacacı Camisi (Katran Camisi)
*1460 yılında Hacı Yusuf Ramazanoğlunun yaptırdığı cami İnaplı kütah Mahallesi’ndedir diğer adı Küçük Cami’dir.Katrancı Camisi onarımlarla özgünlüğünü yitirmiş yerine 1962 de bugünkü cami yapılmıştır,
Tekke Camisi (Tekye Camisi)
*Cumhuriyet Alanı yakınında Tekke Mahallesindedir. Canbolad Camisi, Canboladiyye Camisi, “Canbolad Paşa Külliyesi’nin” merkez yapısıdır.Evliya Çelebi’nin “Canboladoğlu’nun padişahlığına yakışacak bir camiidir sözüyle anlatmıştır*Canbolad bey Mevlananın hayranlarındandı; onun adına kiliste bir tekke ve önüne bir cami yaptırdı ve Tekke Camisi” adını verdi.*cami taşıdığı teknik özellikleriyle yöresindeki yapılardan farklı olup; Osmanlı sanatıyla imar edilmiştir *Görünüm ve mimarisiyle Kilis’in en önemli camisidir pencereleri çinileri, ve çörtenleri ustalıkla sanatın birleşimidir*Yapının üç cephesinde altlı üstlü pencereler yer almaktadır. pencerelerin düz atkılı ve dikdörtgen olup, pervazları siyah, sarı renkli mermerdir.*Yöresi medrese hücreleri ile çevrilidir geniş bir avlusu görkemli bir giriş kapısı vardır. Zemini beyaz taşlarla döşenmiştir avlunun sağında bir kuyu ve önünde taştan yapılmış bir abdesthane bulunmaktadır.*Çokgen kasnaklı olan kubbe, “14.40 metrelik” çapıyla Kilis’in en büyük kubbesidir. Büyük kubbe görkemli görünümü ve ahenkli uyumuyla dikkatleri çeker*Tekke Camisi’nin akıldan çıkmayacak bölümleri mihrabı ve minberidir tam bir taş işçiliğinin ustalık eseridir camiinin taşları belleklerde iz bırakacak kadar güzeldir.*Kilisteki tekke cami Evliya Çelebi’nin hayran kaldığı osmanlı döneminin en güzel örneklerindendir *Yarım daire biçimindeki mihrabı, Kilis’te özgünlüğü koruyan iki mihraptan biridir. Renkli mermer kullanılarak yapılan süslemeleri ve motifleriyle Zengi ve Memlük sanatı izlerini taşır.
*1553 te yapılan minberin tümü renkli mermerdir kendine özgündür. Harimdeki ilgi çeken objelerin başında minber, ve mermer işçiliği yanında bitkisel ve geometrik öğeleriyle ünlüdür.Harimin kuzey yönünde ağaçtan yapılmış mahfiller de özgün olup, balkon biçimindedir.*Minare caminin kuzeybatı köşesinde, son cemaat yerindedir. Siyah ve beyaz kesme taşlardan yapılan köşeleri mukarnaslı, gövdesi de üç bileziklidir. Silindirik gövdesi çokgendir. Kilis’in en yüksek minaresidir şerefe hücreli mukarnaslarla doldurulmuştur. Külahı taş olan minarenin, mazgal biçiminde beş penceresi vardır.
|