Kaynak tdv islamansiklopedisi.info halep
*HALEP Suriye’nin ikinci büyük şehridir
Kuzey Suriye’nin en önemli şehridir Anadolu’dan Mezopotamya’ya Akdeniz’den İran’a giden ana yolların kavşak noktasında kurulmuştur. kervanların uğrak yeri olmuş, ticaretle zenginleşip medeniyette yükselirken sefere çıkan orduların tahribatına ve yağmalarına mâruz kalmıştır.
*Halep Eskiçağ tarihinde coğrafî konumu kadar mitolojik fırtına tanrısı Adad’ın kült merkezidir
*mö III. binyıl çivi yazılarında Akkad tabletlerinde Halaba ve Halman / Halwan şeklinde adına rastlanan Halep’in milâttan önce XVIII. yüzyılda Yamhad Krallığı’nın başşehri olduğu görülür.
*Halep, Anadolu’da kurulan Hitit Krallığı’nın eyalet merkezlerindendir hititlerin dağılmasından sonra Halpa Krallığı adıyla müstakil bir Hitit devleti haline geldi. Mö IX. yüzyılda Asur İmparatorluğuna dahil olan şehir önemini kaybetti*Helenistik dönemde Suriye Kralı Seleukos (m.ö. 305-280) tarafından Grek mimarisiyle imar edildi eski önemine kavuştu ve Beroia adını aldı*Halep Romalılar zamanında büyümeye devam etti kale ve kutsal mekânları barındıran akropol haline geldi. Bizanslılar çok sayıda kilisesiyle Hıristiyanlık merkeziydi. Şehirde bugün piskoposluklar vardır
*Hâlid b. Velîd’in azledilmesiyle Suriye valiliği ve başkumandanlığına tayin edilen Ebû Ubeyde nin emrindeki İslâm ordusu Kınnesrîn’in fethinden sonra Halepe yürüdü; öncü birliklerin başında İyâz el-Fihrî bulunuyordu. Halebdeki Tenûh ve diğer Arap kabileleri itaat ettiler. *Haleb halkı canlarına, mallarına ve binalara dokunulmaması şartıyla aman dilediler. cizye alındı Ebû Ubeyde ve müslümanlar Antakya Kapısı’ndan şehre girdiler kalkanlar konulup namaz kılındı Mescidü’l-etrâs kalkanlar mescidi yaptırıldı. Ebû Ubeyde nin ölümünden sonra Süfyân Suriye valiliğine getirildi.
*Halepte Emevîler döneminde eyalet valileri şehire yerleştirildi ancak Halep hiçbir zaman siyasî ve idarî bir merkez haline getirilmedi. iktisadî ve mimari bakımdan gelişti Emevîler’in yıkılmasından sonra Suriye’nin diğer şehirleri gibi ihmal edilmiştir.
*Mısır Valisi Ahmed Tolun 878 de Halep’i istilâ etti, Abbâsîler şehri geri aldılar 903 te Karmatîler tarafından kuşatılan şehir 936 da İhşîdîler’in eline geçti. Muhammed İhşîd buraya Benî Kilâb reisini vali gönderdi. bedevîler şehirde tahribata sebep oldular. *Hamdânî Emîri Seyfüddevle, İhşîdî’nin valisi Yânis ile barış antlaşması imzalandı Halep’i hâkimiyet altına alarak Hamdânîler’in başşehri yaptı Seyfüddevle, Bizansa karşı burayı uzun yıllar savunduysa da Phokas 962 de şehri ele geçirdi
*Bizans halepi yağmaladı tahrib etti binlerce kişiyi kılıçtan geçirip esir aldı. Şehir ıssız bir harabeye döndü felâketten sonra belini doğrultamadı.
*Meyyâfârikīn’e çekilerek başşehir yapan Seyfüddevle’nin ölümü 967 de oğlu Ebü’l-Meâlî geçti. Halep fetihten sonraki en karanlık günlerini yaşadı. Fâtımîler hutbeleri Fâtımî Halifesi adına okutturdu Hamdânî Devleti’nde ihtilâflar başladı Bizans İmparatoru Phokas 969 yılında Halep’i tekrar istilâ etti Hamdânîler şehri 975 te geri aldılar
*Halep 1014 te Fâtımîlere geçti ve Mansûr Abbâsîler adına okunan hutbeye son verdi. Sâlih Mirdâs 1024 te şehri ele geçirip Mirdâsîler hânedanının merkezi yaptı. Mirdâsîler Fâtımîler ve Bizanslılar’la mücadele ettiler. *Bizans İmparatoru Romanos Diogenes 1068-1071 yıllarında Halep üzerine iki sefer düzenledi. *1069’da Türkmen Emîri Sanduk büyük bir orduyla Halep’e girdi ve kışı orada geçirdi. Mirdâsî Emîri Mahmûd kıymetli hediyelerle onu Bizansa cihada teşvik etti. Mahmûd Mirdâsî, Fâtımî Devleti’nin zayıfladığını görünce Halep camilerinde Abbâsî Halifesi Kāim-Biemrillâh ve Selçuklu Sultanı Alparslan adına hutbe okuttu
|