Kaynak vikipedi.com
Gaznelî Mahmud (2 Kasım 971 - 30 Nisan 1030), 998-1030 yıllarında*Gazne Devleti'nin hükümdarı.
Gazne Sultanı Mahmud 2 Kasım 971 de Buhara'da doğmuştur. Babası memlük komutanı *Sebük Tegin, annesi *Zabulistanda asil bir Fars hanedanında prensesti. gençlik yıllarında devlette görev alan Mahmut'un*Gazne*dışındaki ilk görevi Zemindaver*bölgesiydi. 994 te Samanoğulları*
Horasan*valisinin ayaklamnasını*I.Nuh'un Sebük Teginden askeri yardımda bulunması üzerine isyan bastırılmıştır. Samani hükümdarı tarafından Sübek Tegin'e*Nasıruddin Ved-dünya*(Din ve Dinyanın yardımcısı), kendisine*Seyfüddevle*(Devletin Kılıcı) unvanı verilmiştir.
Sebük Tegin'in 997 de önce küçük oğlu*İsmail'in tahta geçti Nişabur' da Horasan valisi Mahmut, kardeşinin hükümdarlığına itiraz etti askerleriyle birlikte*Gaznede kardeşinin üzerine saldırdı 998 Gazne Muharebesinde İsmail yenilerek, bir kaleye sığındı ağabeyine teslim olur. 7 aylık saltanattan sonra 998 de ağabeyi tarafından öldürülmüştür.
Gazneli Mahmud tahta geçti 998 den 1030 a kadar 32 yıl hüküm sürmüştür. Orta Asya'nın büyük ve güçlü bir devletine hakim olmuştur. İlk seferini 1000 yılında*Sistanda* süren*Seferîler*üzerine düzenlemiş Emir*Halef'i yenilgiye uğratmış bölgeyi ele geçirmiştir. Güçlü Gazne ordusu karşısında hiçbir başarı elde edemeyen Halef, tazminat ödemek ve hutbe okutarak sikke bastırmak Mahmut'un hakimiyetini tanımıştır.
999 yılında*Karahanlıların,*Samanî Devletini*yıkması üzerine bağımsızlığını ilan etmiştir. 1000 yılında*Abbasi*Halifesi*Ahmed "el-Kâdir e bağımsızlığını bildirdi.*Halife*Mahmut'a sultanlığını tanıyan değerli bir*hil'at, taç ve bayrak ile ele geçirdiği ülkelerin hükümdarlığını tanıyan bir*Menşûr*yollamıştır. Bu olaydan sonra Karahanlılar üzerine sefere çıkıldı. Çok çekişmeli geçen çarpışmalarda Karahanlılar yenildi oğlu*I. Mesut*Karahanlı Kağanı'nın kızıyla evlenerek, baba-oğul Karahanlılara damat oldu Gazneli Mahmud, devletin kuzeyini güvenceye aldıktan sonra*Hindistan'a, Putperestlerle mücadele etti Müslümanlığı yaymak için 1001-1027 yıllarında hindistana 17 sefer düzenledi
1. Hint Seferine*1001 yılında çıkan Gazneli Mahmud, Hindistan'ın kuzeyinde bulunan zengin ve bereketli topraklar*Kâbil Şahnalığına* ilerledi.* Peşaverdeki 30.000*Piyade, 12.000*Süvari*ve 300*Savaş filine*sahip Hint ordusunu yenerek*Pencapta hüküm süren Raca*Caypal*ve komutanlarını esir aldı. geçen Mahmut, fidye olarak altın ve 50 fil vermesi karşılığında Caypal'ı serbest bıraktı. Esirlikten kurtulan Raca, esirliği yediremediği halkının gözünden düştü ateşte yakılmak suretiyle kendini öldürdü.
2. Hint Seferinde*Gazneli Mahmut, Caypal'in oğlu*Anandapal'ı 15.000 süvariyle yendi uğratarak*İndus Nehrinde bulunan*Vayhand*şehrini zaptetti. Gazne'ye*Gazi*unvanı ve bol ganimetlerle döndü.
3. Hint Seferinde*2. seferde kendisine destekte bulunmayan Bhâtiya Racası Becî Rây'a karşı yaptı. 1004 te yapılan savaş 4 gün sürdü an b Bhâtiya bölgesi Gaznelilere geçmiştir. korkan Raca kaleden kaçmış edilmiştir. Caypal gibi o da intihar ederek ölmüştür. Gazneli Mahmut ele geçirdiği bolca ganimet 280 fil ile birlikte 1005 yılında Gazne'ye geri dönmüştür.
4. Hint Seferinde*Multan*Emiri*Ebu'l-Feth Dâvud'un*Sünnilikden*ayrılıp*Bâtınî*görüşleri yaydığı için 1006 da ordusuyla Multana hareket eder. Sind Nehrinin suları yüksek olduğu için Pencap Racasından yardım isteği reddedilen Gazneli Mahmut, Anandapala saldırarak yenmiş ve*Keşmir'e çekilmesini sağlamıştır. Gaznelilerin geldiğini öğrenen Dâvud, yenilgiden korktuğu için sind nehrine sığınmıştır. Multan'a kadar olan bölge Gaznelilere geçmiş Hindistan'daki Bâtınîler öldürülerek huzursuzluktan kaçınılmıştır. Multan Emiri Caypal'in Müslüman torunu Suphal
göreve getirilmiştir.
5. Hint Seferinde*Multan Emiri Suphal'in, 1006-1007 yıllarında Gazneliler ile Karahanlılar mücadelesinden faydalanarak ayaklanmıs Suphal'in*Müslümanlıktan tekrar Hindu dinine döndü Gazneli Mahmut,*Karahanlılara*karşı galibiyetinin ardından 1008 yılında mevsimin kış olmasına rağmen ordusuyla Multana sefere çıktı. Suphal'ın isyanını kanlı biçimde bastırdı Mahmut, Suphal'ı esir aldı Suphal 400.000 dirhem gümüş fidye ödedikten sonra serbest bırakıldı.
|